temel cerrahi Page 165

Gastroenteropankreatik nöroendokrin tümörler (GEP-NET)
nadir görülen, ancak salg>lad>klar> peptid ve nöroaminlerden
dolay> farkl> klinik tablolarla karfl>m>za ç>kabilecek tümörler-
dir.

Gastrointestinal tüm hormonlar peptid yap>s>ndad>rlar.

Ancak her peptid hormon de¤ildir. Peptidler otokrin, nörok-
rin ve parakrin yollarla etkide bulunabilirler. Peptidlerin sal-
g>land>¤> mide ve barsaklardaki endokrin hücrelerin baz>lar>-
n>n pankreasta da bulunmalar> ve endokrin hücrelerin embri-
yolojik olarak pankreas adac>k hücreleri ile ortak kökenden
geliflmeleri nedeniyle günümüzde gastrointestinal endokrin
yap>lar, gastro-entero-pankreatik (GEP) yap> olarak ele al>n-
makta ve gastrointestinal nöroendokrin tümör yerine GEP-
NET k>saltmas> tercih edilmektedir.

GEP peptid salg>layan hücrelerin baz>lar> sadece bir or-

ganda yerleflmiflken (G hücreleri sadece midede, A ve B hüc-
releri sadece pankreasta), baz>lar> birden fazla organda bulu-
nurlar (D hücreleri mide, ince ve kal>n barsaklar ve pankreas-
ta) (Tablo 1). Hormon ve peptidler, amino asid dizilerinden
oluflmaktad>r. Somatostatin, kolesistokinin ve motilin gibi
peptidler hem endokrin hücrelerden hem de nöronlardan sal-
g>lanmaktad>r. Bir maddenin gastrointestinal hormon olarak
kabul edilebilmesi için 4 flart aranmaktad>r (1):
1. Fizyolojik bir uyar> ile o bölgede salg>lanmal> ve baflka bir

bölgede uyar>c> etkide bulunmal>d>r,

2. Bu etki, sinir sistemi ile olan tüm iliflkiler ortadan kald>r>l-

d>ktan sonra da devam etmelidir,

3. Salg>land>¤> bölgeden izole edilebilmeli ve kana enjekte

edildi¤inde uyar>c> etki gösterebilmelidir,

4. Bu madde kimyasal olarak tan>mlanabilmeli ve sentez edi-

lebilmelidir.

GEP peptidlerinin de¤iflik etkileri vard>r. Bu etkilerin en

iyi bilinenleri su, elektrolit ve enzim salg>lanmas>na olan etki-
leri ile trofik ve motilite etkileridir. Ayr>ca di¤er peptidlerin
sal>n>m>na ve emilimine de etkileri vard>r. Baz> peptidlerin
amino asid dizilimlerinin baz> bölgelerde ortak olmas>, ortak
reseptörlerinin bulunmas>, peptid ailelerinin tan>mlanmas>na
neden olmufltur. Bu aileler; gastrin-kolesistokinin (gastrin,
kolesistokinin), pankreatik polipeptid (pankreatik polipeptid,
PPY, NPY), taflikinin (substans P, gastrin serbestlefltirici pep-
tid), somatostatin ailesi, motilin (motilin, ghrelin), sekretin
(sekretin, Vtid 1 ve tirozin kinaz reseptör) aileleridir.

Sigfried Oberndorfer 1907'de "karzinoide" terimini orta-

ya atm>flt>r (2). GEP-NET insidans>, 2,5-5/100 000'dir. Befl y>l-
l>k sa¤kal>m, insülinoma için %97, fonksiyonel olmayan pan-
kreatik tümörler için %30'dur (3).

Nöroendokrin hücreler, s>ras>yla en çok akci¤er ve bronfl-

lar, ince barsak ve rektumda bulunurlar. Nöroendokrin hüc-
reler, lokal multipotent gastrointestinal kök hücreden kaynak
al>rlar (fiekil 1). Bu hücrelerin diferansiasyonunun nas>l oldu-
¤u aç>kl>¤a kavuflmam>flt>r. Protein atonal homolog 1 ve ne-
urogenin-3, önemli transkripsiyon faktörleridir. Barsakta 13

1704

150

BÖLÜM

Gastroenterohepatik
Nöroendokrin Tümörler

Dr. H>z>r Yakup Aky>ld>z, Dr. Koray Karabulut, Dr. Eren Berber

TABLO 1.

GEP Nöroendokrin Hücreler, Yerleflim Yerleri ve Salg>lad>klar> Ürünler

D
Enterokromafin

Enterokromafin benzeri
G
Gr
I
K
L

Motilin
N
S
VX

Gastrointestinal Sistem
Gastrointestinal Sistem

Mide
Mide, doudenum
Gastrointestinal Sistem
Duodenum
Duodenum ve jejunum

Duodenum
Duodenum
Gastrointestinal Sistem
Mide

Somatostatin
Serotonin, P maddesi, guanilin

ve melatonin

Histamin
Gastrin
Ghrelin
Kolsistokinin, gastrin
Gastrik inhibitor polipeptid
Glukagon benzeri peptid,

peptid YY, ve n.peptid Y

Motilin
Nörotensin
Sekretin
Vazoaktif intestinal peptid
Amilin

Hormonlar, nöral faktörler ve asit
Hormonlar, lümene ait ve hormonal

faktörler

Hormonlar, gastrin ve nöral faktörler
Amino asit, nöral faktörler ve asit
Lüminal faktörler ve hormonlar
Ya¤lar ve nöral faktörler
Besinler ve hormonlar
fieker ve hormonlar

Nöral ve luminal faktörler
Ya¤lar
Asit
Nöral
Tan>mlanamam>fl

Hücre Tipi

Yerleflim

Ürün

Sekresyonu Kontrol Eden Faktörler