background image
ÜROGEN
Adrenal Bezler
Her iki böbre¤in üzerinde Gerota fasyas> içerisinde yaklafl>k 5
gr a¤>rl>¤>nda sar> renkli adrenal bezler bulunur. Sol adrenal
bez hilal fleklinde böbre¤in üzerine yerleflirken, sa¤ adrenal
bez üçgen fleklindedir. Her iki bez de perirenal fasya içinde yer
al>r. Adrenal bez histolojik olarak korteks ve medulla olmak
üzere iki bölüm içerir. Kortekste fonksiyonlar> farkl> üç kat-
man yer al>r. Bunlar en d>flar>dan bezin merkezine do¤ru "zo-
na glomeruloza", "zona fasikülata" ve "zona retikülaris" ola-
rak adland>r>l>rlar. Bezin merkezinde medulla bulunur.
Adrenal bezler renal arter, abdominal aorta ve inferior fre-
nik arterden üç arter dal> ile beslenirler. Sol adrenal ven sol re-
nal vene boflal>r. Sa¤ adrenal ven ise inferior vena kavaya dö-
külür. Lenfatik alk>m lateral aortik lenf nodlar>na do¤rudur.
Adrenal bezleri besleyen sinirlerin büyük bölümü splanknik
sinirlerden köken alan preganglionik sempatik fiberlerdir ve
organ>n medullas>nda sonlan>rlar (1,2).
Böbrekler
Böbrekler vücudun orta hatt>na oblik do¤rultuda psoas kasla-
r>na paralel yerleflmifllerdir. Karaci¤er fetal dönemde sa¤ böb-
re¤in migrasyonunu engelleyerek simetri¤ine göre daha afla¤>-
da durmas>na yol açar. Eriflkin insan böbre¤i yaklafl>k 150 gr
a¤>rl>¤>ndad>r.
Böbre¤in çevresinde fibröz bir kapsül bulunur. Böbrekler
perirenal fasya (Gerota) içindeki perirenal ya¤ dokusu ile sar>-
l>d>r. Gerotan>n etraf>nda retroperitonu pararenal ya¤ dokusu
doldurur. Gerota fasyas>, renal damarsal yap>lar, kar>n içi ba-
s>nç ve di¤er organlar>n bas> etkisi gibi faktörler böbreklerin
retroperitondaki hareketini s>n>rlar. Ayakta veya inspirasyon
s>ras>nda 4-5 cm afla¤>ya do¤ru kayabilirler. Retroperitonda
fikse bir böbrek perinefritik inflamasyona iflaret edebilir.
Renal hilumdaki yap>lar önde renal ven, arkada renal ar-
ter ve en arkada pelvis ve üreter fleklinde s>ralan>r. Birçok in-
sanda renal arter pelvisin önünde iki arkas>nda ise bir segmen-
tal dal verir. Lenfatikler ve otonom sinirler de renal hilumda
bulunurlar. Lenf renal arter orijini çevresindeki lateral aortik
lenf nodlar>na boflal>r. Renal sempatik pleksusu oluflturan si-
nirler 10.,11. ve 12. torasik köklerden ç>karlar.
Böbre¤in kesiti incelendi¤inde parankim en d>flta koyu
kahverengi korteks ve daha içte aç>k kahverengi medulla ol-
mak üzere iki bölgeye ayr>l>r. Buradan süzülen idrar en içte
pelvikaliksiyel sistemin papillalar>na boflal>r. Korteksin papil-
lalar ve fornikslerin aras>nda yer alan projeksiyonlar>na "Ber-
tini kolonlar>" ad> verilir.
Pelvis iki-üç majör kalikse, majör kaliksler de iki-üç mi-
nör kalikse ayr>lm>flt>r.
Böbrekler komfluluklar>ndaki organlarla ayn> sinir iletim
yollar>n> kulland>¤>ndan genitoüriner patolojilerde yans>yan
a¤r>lar ve gastrointestinal sistem bulgular> görülebilir. Sa¤
böbre¤in anteriorunda sa¤ adrenal bez, karaci¤er, duodenu-
mun ikinci k>sm> ve sa¤ kolik fleksüra; sol böbre¤in anteri-
orunda ise sol adrenal bez, mide, dalak, pankreas kuyru¤u, sol
kolik fleksüra ve jejunum yer al>r. Posteriorda diyafram, plev-
ran>n kostodiyafragmatik bofllu¤u, 11. ve 12. kotlar, psoas ka-
s>, kuadratus lumborum kas> ve transversus abdominus kas>
yer al>r. Subkostal (T12), iliohipogastrik ve ilioinguinal (L1)
sinirler posterolateralden seyrederler.
Nefron böbre¤in fonksiyonel ünitesidir. Afferent arteriol
glomerül ad> verilen yuma¤> oluflturur ve glomerül bowman
kapsülü ile çevrelenir, bu kapsülde süzülen ve at>k metabolit-
lerden temizlenen kan idrar> oluflturur, ayn> zamanda idrar>n
olgunlaflt>r>lmas> sekresyon ve reabsorpsiyon yoluyla glomerül
sonras>nda nefronun tübüler bölgesinde de devam eder. Olu-
flan idrar toplay>c> kanallar vas>tas>yla papillalara gelir oradan
kalikslere ve pelvise aktar>l>r. Böbre¤in kaliksiyel siteminden
bafllayarak üretere yay>lan aral>kl> peristaltik dalgalarla idrar
mesaneye kadar tafl>n>r (1,2).
Üreterler
Üreterler böbrekten mesaneye kadar uzanan iki müsküler
tüptür. Üreteropelvik bileflkeden afla¤> do¤ru psoas kaslar>n>n
önünde seyrederler. Sakroiliak eklemlerin hizas>nda mediale
do¤ru yönelip, iskial ç>k>nt>lara do¤ru yine laterale kat ederler,
daha sonra orta hatta yaklaflarak mesaneye girerler. Kad>nlar-
da üterin arterler üreterleri çaprazlar, erkeklerde ise vas defe-
rens internal inguinal kanaldan ç>kt>ktan sonra üreterlerin an-
teriorunda lateralden mediale geçer. Eriflkinde üreter yaklafl>k
25 cm boyundad>r. Eriflkinde üreterin çap> üreteropelvik bi-
leflke, sakroiliak eklem önünde iliak bifürkasyonu çaprazlar-
ken ve mesane duvar>na girdi¤i noktalarda daralarak 4 mm'ye
kadar iner.
Sa¤ üreterin anteriorunda duodenum, terminal ileum, sa¤
kolik ve ileokolik damarlar, sa¤ gonadal damarlar ve ince ba-
¤>rsa¤>n mezenter kökü yer al>rken, sol üreterin anteriorunda
ise sigmoid kolon ve sigmoid mezokolon, sol kolik ve gonadal
2211
217
BÖLÜM
Genitoüriner Sistem
Anatomisi, Ürolojik
Hastan>n
Dr. Levent Mert Günay, Dr. Haluk Özen