la tan> konmas> gereken ve acil cerrahi gerektirebilecek hasta-
l>k tablosunun ad>d>r. Kar>n a¤r>s>n>n nedeni her zaman intra-
abdominal organlar olmayabilir. Komflu organ ve dokular,
toksik-metabolik olaylar ve sistemik hastal>klar da kar>n a¤r>-
s>na neden olabilir. Kar>n a¤r>s> visseral (splanknik), pariyetal
(somatik) ve yans>ma fleklinde olmak üzere üç tiptir. Acil ser-
vise kar>n a¤r>s> ile gelen hastalar>n yaklafl>k üçte biri cerrahi
gerektiren akut kar>n, üçte biri t>bbi nedenli akut kar>n, üçte
biri de nonspesifik kar>n a¤r>s> veya çeflitli fonksiyonel gastro-
intestinal a¤r> sendromlar>d>r (1). Nonspesifik kar>n a¤r>s>,
nedeni tam olarak bulunamayan ve k>sa sürede tedavisiz geçen
bir klinik tablodur. Kar>n a¤r>l> hastada hekimin en öncelikli
görevi akut karn> nonspesifik kar>n a¤r>s>ndan ve fonksiyonel
abdominal a¤r> sendromundan ay>rmakt>r. Akut kar>n tan>s>
konduktan sonra da cerrah>n en öncelikli görevi flu iki soruya
yan>t aramakt>r: 1) Akut karn>n sebebi cerrahi gerektiren bir
patoloji midir? 2) Cerrahi gerekiyorsa giriflim hemen mi, k>sa
süreli bir s>v> resusitasyonundan sonra m>, izlem s>ras>nda
bulgu ve belirtilerin seyrine göre mi yap>lmal>d>r?
Bunlar perforasyon, obstrüksüyon, iskemi, inflamasyon ve ka-
namad>r. Bu patolojilere yol açan etiyolojik etkenler de yine 5
grupta toplanabilir. Bunlar da neoplastik, travmatik, enfeksi-
yöz, nörojenik ve vasküler olaylard>r.
yerini, süresini ve a¤r>ya efllik eden semptomlar> sorgulamal>-
d>r.
nal obstrüksüyon) olabilir. A¤r> tüm kar>nda yayg>n (ör. pep-
tik ülser perforasyonu) ya da dört kadrandan birine yerleflik
olabilir (ör. akut kolesistitte sa¤ üst kadran a¤r>s>). A¤r> pato-
lojinin oldu¤u organa göre bele (ör. pankreatit), omuza (ör.
subdiyafragmatik apse), s>rta (ör. biliyer kolik), bö¤üre (ör.
renal kolik), skrotuma/labialara (ör. üreter alt ucu tafl>) vura-
bilir.
ektopik gebelik rüptürü, dudenal ülser rüptürü), birkaç saat-
lik a¤r>larda inflamatuvar veya vasküler olaylar> (akut kolesis-
a¤r>larda obstrüksüyona ba¤l> nedenleri (ince barsak obstrük-
süyonu) düflünmek gerekir.
ak>nt> gibi a¤r>ya efllik eden semptomlar>n olup olmad>¤> da
sorulmal>d>r. Safras>z kusma pilor, fekaloid kusma distal ince
barsak düzeyinde bir t>kan>kl>¤> düflündürür. Kusma erken
dönemde bafllam>fl ve kar>nda distansiyon yoksa proksimal in-
ce barsak düzeyinde, kusma geç dönemde bafllam>fl ve kar>nda
distansiyonla birlikte ise distal ince barsak veya kolon düze-
yinde bir t>kanma söz konusudur.
mad>¤> sorulmal>, kad>nlarda menstruasyon ve hamilelik öy-
küsü de al>nmal>d>r.
mal>d>r. Nab>z say>s> ve derinli¤i, kan bas>nc>, ve solunum sa-
y>s> gibi vital parametreler de¤erlendirildikten sonra sistemik
incelemede de atefl, sar>l>k, bilinç bozuklu¤u olup olmad>¤>na
bak>lmal>, oskültasyonla kalp ve solunum sistemi patolojisi
olup olmad>¤> araflt>r>lmal>d>r.
flünülen olgularda oskültasyon yararl>d>r. T>nlay>c> barsak ses-
leri mekanik intestinal obstrüksüyonu düflündürür. Her ne
kadar yayg>n peritonitte kar>n sessiz olur dense de bu her za-
man çok da güvenilir bir bulgu de¤ildir. Sonra hastaya öksür-
mesi söylenip kar>n a¤r>s>nda artma olup olmad>¤> ve a¤r>n>n
lokalizasyonu sorulmal>d>r. Daha sonra dört kadrana hafif
perküsyon yap>larak defans olup olmad>¤> saptanmal>d>r. En
sonunda da dört kadrana önce derin palpasyon yap>p duyarl>-
l>k var m> bak>lmal> ve elin h>zla çekilmesiyle do¤rudan ve/ve-
ya yans>yan `rebound' duyarl>l>k olup olmad>¤> araflt>r>lmal>-
d>r. Defans ve `rebound' duyarl>l>k periton irritasyonunun en
önemli iki bulgusudur.
s>klarda veya skrotumda flifllik olup olmad>¤> (f>t>k, testis tor-
siyonu, epididimit) kontrol edilmelidir.
metriozis, pelvik inflamatuvar hastal>k (PID) gibi patolojilerin
tan>s> için de jinekolojik muayene (bimanuel) çok önemlidir.