background image
Akut apandisit her yafl grubunda görülebilen, eriflkinde, akut
kar>n hastal>klar>n>n yar>s>ndan fazlas>n>n nedenini oluflturan
bir hastal>kt>r.
Apendiks vermiformisin akut iltihabi hastal>¤> olarak ta-
n>mlanan akut apandisit 19. yüzy>l bafllar>na kadar karn>n sa¤
alt kadran>nda yerleflen iltihabi bir hastal>k, peritiflit ya da pa-
ratiflit olarak adland>r>lm>flt>r. 1827 y>l>nda Melier, otopsi bul-
gular>na dayanarak sa¤ iliak fossa'da oluflan iltihabi hastal>¤>n
nedeninin apandiks oldu¤unu belirleyip patofizyolojisini ta-
n>mlam>flt>r (1). Melier'in bu iddias> o dönem cerrahlar> tara-
f>ndan kabul görmemifltir. Bir patolog olan Reginald Fitz 1886
y>l>nda sa¤ alt kadran>n inflamatuvar hastal>klar>n>n en önem-
li nedeninin apandiks oldu¤u, apandisitin klinik bulgular>n>n
tan>mlamas> durumunda apandiksin erken dömende cerrahi
olarak ç>kar>lmas>n>n gerekti¤ini önermesi ile bu hastal>¤a ba-
k>fl de¤iflmifltir. Akut apandisitin tan> ve tedavisi için bu dö-
nemde belirlenen ilkeler yüzy>l> aflk>n süredir de¤iflmemifltir.
ANATOM< ve
(2)
bilinmeyen, orta barsaktan (midgut) geliflen, kal>nt> (rudi-
menter ya da vestigeal) bir organ olarak tan>mlanm>flt>r. Son
y>llardaki immünolojik araflt>rmalar, apandiks vermiformisin
barsaklar>n immun sistemi içerisinde yer ald>¤>n> ve "barsak-
iliflkili lenfoid doku sistemi" nin bir parças> olarak görev yap-
t>¤>n> ortaya koymufltur. Ancak, apandiksin ç>kar>lmas> (apan-
dektomi) bu sistemde ve homeostaziste herhangi bir eksikli¤e
neden olmaz.
Eriflkinde 2-22cm. (ortalama 9 cm) uzunlu¤unda olan
apandiks, yeni do¤anda ters duran (tepesi afla¤>da) bir pirami-
de benzeyen çekumdan vertikal olarak ç>kar. Çocukluk döne-
minde, çekuma göre posizyonunu , medial yönde rotasyonla
de¤ifltirerek eriflkin pozisyonunu al>r. Eriflkinde, anatomik
olarak çekum ve apandiks taban> aras>ndaki iliflki de¤iflme-
mekle beraber, ucu ve gövdesi de¤iflken yerleflimler gösterebi-
lir. Yerleflim de¤iflkenli¤inin, akut apandisit tan>s>nda klinik
belirtiler ve fizik muayene bulgular>n>n de¤erlendirilmesinde
çok önemi vard>r.
Apandiks lenfoid dokudan son derece zengindir. Lenf fol-
liküllerinin say>s> 12 ile 20 yafl aras>nda en fazlad>r. 30 yafl>n-
dan sonra azalmaya bafllar, 60 yafl>ndan sonra, son derece aza-
l>r veya tamamen kaybolur. Lenfoid atrofi ile birlikte giderek
artan fibrozis apandiks lümeninin k>smen ya da tamamen ka-
panmas>na neden olur. Apandikste bulunan lenfoid doku
miktar> ile apandisit s>kl>¤> aras>nda kabaca da olsa bir paralel-
lik vard>r.
Akut apandisit en s>kl>kla eriflkinde 20-30 yafl grubunda
görülmektedir. 60 yafl>ndan büyüklerde görülme oran> %5-
10'dur. Çocuklarda en s>k görülen yafl grubu 6-10 yafllard>r, 2
yafl>ndan küçük çocuklarda görülme oran> ise %2 kadard>r.
Genel olarak akut apandisitin görülme oran> eriflkinde %90,
çocuklarda %7-10'dur.
Püberteye kadar erkek/kad>n oran> 1/1, 15-25 yafl grubun-
da 2/1, 25 yafl>ndan sonra 1/1'dir.
ET
Akut apandisit oluflmas>ndaki etiyolojik faktörler 2 grupta
toplanabilir.
Apandiks lümeninin t>kanmas>, akut apandisit etyoloji-
sinde önemli bir rol oynar. T>kanma nedenleri aras>nda feka-
litler baflta gelir. Perfore akut apandisitlerin %90'>nda, apan-
diks lümeninde fekalitlerin bulundu¤u bildirilmektedir. Len-
foid doku hiperplazisi fekalitlerden sonra, en s>k görülen t>-
kanma nedenidir.
PATOGENEZ
Çeflitli nedenlerle apandiks lümeninin t>kanmas> ya da daral-
mas> ve devam eden mukozal sekresyon apandiks lümeninde
giderek artan bir distansiyona neden olur (1).
Çok dar olan apandiks lümeninde biriken s>v>n>n miktar>
az olsa da intralüminal bas>nç art>fl> fazlad>r. Erken dönemde
bafllayan distansiyon lümen içi bas>nc> 50-65 mmHg'a kadar
yükseltebilir. Bas>nçtaki art>fl viseral-afferent sinir uçlar>n>
uyararak hasta taraf>ndan göbek çevresinde veya alt epigastri-
umda, lokalize edilemeyen ve yayg>n bir tarzda hissedilen a¤-
r>ya neden olur (visseral a¤r>). Apandiksin distansiyonu s>kl>k-
la refleks bulant> ve/veya kusmaya neden olurken a¤r>n>n flid-
detinde de giderek bir art>fl hissedilir.
Lümen içi distansiyonun artmas>nda, mukoza salg>s>ndan
baflka, staz nedeniyle h>zla ço¤alan ve virülans> artan intralü-
minal mikroorganizmalar>n neden oldu¤u akut inflamasyo-
nun eksüdatif etkisi de rol oynar. Apandiks lümenindeki ba-
s>nç 85 mmHg'> geçti¤inde apandiksin venöz drenaj>n> sa¤la-
yan venüllerde tromboz geliflir. Bu süreçte arteriyel ak>m>n
devam etmesi vasküler konjesyon ve parankimde ödeme ne-
1342
114
BÖLÜM
Akut Apandisit
Dr. Teoman Coflkun, Dr. Yavuz Kaya