background image
Gastrointestinal sistemde lenfoma genellikle yayg>n nodal
hastal>¤a ikincil tutulum fleklindedir. Tüm lenfoma hastalar>-
n>n %5-20'sinde ekstranodal bir alan olarak gastrointestinal
sistem tutulur. Sistemik lenfomas> olan hastalar>n %32'sinde
gastrointestinal sistem tutulumu oldu¤unu belirten yay>nlar
vard>r. Öte yandan primer gastrointestinal lenfoma oldukça
seyrek olup, tüm gastrointestinal sistem tümörlerinin %1-
4'ünü oluflturur (1). Asl>nda gastrointestinal system non-
Hodgkin lenfoman>n en s>k görüldü¤ü ekstranodal aland>r.
Lenfoma orofarinksten rektuma kadar gastrointestinal siste-
min herhangi bir yerinde görülebilir ise de, en s>k görüldü¤ü
alanlar mide, ince ba¤>rsak ve ileoçekal bölgedir.
Primer gastrointestinal lenfoma hastalar>n %90'>nda yay-
g>n büyük B-hücreli lenfoma tipinde olmakla birlikte, ender
olarak T-hücreli lenfomalar ve Hodgkin lenfoma histopatolo-
jisine de sahip olabilir. Bu da¤>l>m Hodgkin hastal>¤>n>n lenf
nodlar>n> tutan bir hastal>k olup, do¤rudan ekstranodal bir
alandan kaynaklanmas> olas>l>¤> düflük olmas> ile aç>klanabilir.
Bu nedenle gastrointestinal lenfomay> da içeren ektranodal
lenfomalar>n büyük bölümü non-Hodgkin lenfomad>r. Belir-
li histolojik tiplerin belirli alanlarda daha s>k görüldü¤ü bilin-
mektedir. Non-Hodgkin lenfoman>n en s>k rastland>¤> ekstra-
nodal alan, gastrointestinal sistem yan>nda trakeobronkiyal
epitel, tükürük bezleri ve tiroid bezinde de bulunan mukoza
ile iliflkili lenfoid dokudur (MALT). MALT lenfoma daha çok
midede, mantle hücreli lenfoma (MCL) daha çok ince ba¤>r-
sak ve kolonda, enteropati-iliflkili T-hücre lenfomas> (EATL)
daha çok jejunumda ve foliküler lenfoma daha s>kl>kla duode-
numda görülür. MALT lenfoma ve foliküler lenfoman>n mul-
tifokal olma olas>l>¤> di¤erlerine nazaran daha yüksektir (1).
Primer gastrointesinal lenfomalar>n da¤>l>m>nda co¤rafi
farkl>l>klar oldu¤u, Türk ve Arap toplumlar>nda gastrointesti-
nal lenfoman>n non-Hodgkin lenfomalar aras>ndaki oran>n>n
literatürde bildirilenden daha yüksek oldu¤u düflünülmekte-
dir (2).
Gastrointestinal sistemde lenfoid dokunun histolojisi ve
organizasyonu periferik lenf nodlar>ndan farkl>d>r. Gastroin-
testinal sistemde lenfoid doku kendine özgü immünolojik ve
fizyolojik özellikler gösteren mukoza-iliflkili lenfoid dokudan
oluflur. Bu barsaklardaki gibi normal bir doku eleman>, ya da
midedeki gibi otoimmün ya da enflamatuvar olaylar sonu-
cunda edinilmifl olabilir. Bu histolojik farkl>l>klar nedeniyle
gastrointesinal sistem lenfomalar> farkl> biyolojik davran>fllar
gösterebilirler. Gastrointestinal lenfomalar>n patogenezinde
Helicobacter pylori enfeksiyonu yan>nda enflamatuvar barsak
hastal>¤> ve viral ya da iyatrojenik nedenlerle ortaya ç>km>fl im-
münosupresyonun da rol oynad>¤> düflünülmektedir (3).
Etiyolojileri aç>s>ndan di¤er tümörlerden farkl>l>k göster-
mekle birlikte baflvuru nedenleri di¤er gastrointestinal tümör-
lerdeki gibi tümörün yeri ile iliflkili olmak üzere kanama, obs-
trüksiyon ya da perforasyondur. Bu nedenle tedavisinde cer-
rahinin önemli bir yeri vard>r. Bununla birlikte evreleme yön-
temleri ve cerrahi d>fl> tedavilerin baflar>s>ndaki art>fl son dö-
nemde tedavide cerrahinin yerini s>n>rlam>flt>r.
Gastrointestinal sistemde lenfoma tan>s> alan bir hastada,
sistemik lenfoma tutulumu ile primer gastrointesinal lenfoma
aras>nda ay>r>c> tan> yapmak önemlidir. Sistemik lenfoma ola-
s>l>¤>n>n d>fllanmas> öncelikle Dawson kriterlerinin karfl>lan-
mas>n> gerektirir (4) (Tablo 1).
Primer gastrointestinal lenfomalar, özellikle mide lenfo-
mas> için s>kl>kla kullan>lan Ann-Arbor klasifikasyonunun
Mushoff modifikasyonuna göre evrelenirler (5) (Tablo 2). Ev-
releme tedavi plan> aç>s>ndan önemlidir. Günümüzde endos-
kopik biyopsiler ve bilgisayarl> tomografi yan>nda, endosko-
pik ultrason, manyetik rezonans görüntüleme, 18-fluorode-
oksiglukoz pozitron emisyon tomografisi ve moleküler belir-
teçlerinde kullan>l>yor olmas> evrelemenin duyarl>l>¤>n> ve gü-
venilirli¤ini art>rm>flt>r (1).
1217
97
BÖLÜM
Gastrointestinal
Lenfomalar
Dr. Yusuf Alper K>l>ç, Dr. Ömer Aran
TABLO 1.
Dawson Kriterleri
Tan> an>nda periferik lenfadenopati olmamas>
Akci¤er grafisinde patolojik boyutta mediastinal lenf nodu ol-
mamas>
Beyaz küre say>m> ve periferik yayman>n normal olmas>
Kemik ili¤i aspirasyonu ve biyopsisinin normal olmas>
Ameliyatta esas lezyonun gastrointestinal sistemde, patolojik
lenf nodlar>n>n da bu lezyonu drene eden bölgedekiler ol-
mas>
Karaci¤er ve dalakta tutulum olmamas>
TABLO 2.
Ann-Arbor Klasifikasyonu/Mushoff
Modifikasyonu
IE
Mide ile s>n>rl> (lenf nodu tutulumu yok)
IE1
Mukoza ve submukozaya s>n>rl>
IE2
Mukoza d>fl>na ilerlemifl
IIE
Mide ve yerel lenf nodlar> tutulmufl
IIE1
Mideye komflu perigastrik lenf nodu tutulumu
IIE2
Komflulu¤u olmayan subdiafragmatik lenf
nodlar>n>n tutulumu
III
Mide ve diafram>n her iki yan>nda lenf nodu
tutulumu
IV
Uzak organ tutulumu