¤iyle mümkün olabilmektedir.
üzerine etkisi, baz> kanser türlerinde radyoterapinin yeri k>sa-
ca ele al>nacakt>r.
enerji üretmek ve yaymak anlam>na gelir (1).
ya daha fazla orbital elektron kopararak oluflturur (2). Fiziksel
özelliklerine göre iyonizan radyasyon, elektromanyetik ve par-
tiküler radyasyon olmak üzere ikiye ayr>l>r.
traviyole >fl>nlar, X >fl>nlar> ve gamma >fl>nlar> gibi radyasyonla-
r>n enerji yayma tarz>n> ifade eder (1).
Maxwell, daha sonra Herz (1887) ve Einstein (1905) yapt>¤>
çal>flmalar sonucunda elektromanyetik radyasyonlar>n birbiri-
ne dik yönde hareket eden elektrik alan (E) ve manyetik alan
(H) bileflenine sahip oldu¤unu göstermifllerdir. Elektroman-
yetik radyasyonlar>n h>zlar> >fl>k h>z>na (c=3x1010 cm/sn) eflit
olup, dalga boylar> ve frekanslar>na göre bir elektromanyetik
spektrum olufltururlar. Bu spektrumun bir ucunda dalga boy-
lar> en büyük, enerjileri ve frekanslar> ise en küçük olan rad-
yodalgalar>; di¤er ucunda ise dalga boylar> çok küçük, enerji
ve frekanslar> büyük olan x ve gamma >fl>nlar> bulunur (1).
Klinikte X ve gamma >fl>nlar> s>kl>kla kullan>l>r.
tipini elektronlar, protonlar, alfa partikülleri, nötronlar, nega-
tif pimesonlar, ve a¤>r yüklü iyonlar oluflturur. Nötron d>fl>n-
da hepsinin yükleri vard>r. Klinikte en çok kullan>lan partikül
elektrondur. Di¤er partiküllerin klinik kullan>m> az say>da
merkezde yap>labilmektedir. Elektronlar, negatif yüklü parti-
küller olup betatron veya lineer akseleratör gibi elektrikle ça-
l>flan ayg>tlarla >fl>k h>z>na yak>n bir oranda h>zland>r>larak kli-
nikte kullan>l>rlar (2).
iki mekanizmayla doku hasar>na neden olmaktad>r.
bir radyasyon formu (x ve gamma >fl>nlar>, yüklü ve yüksüz
partiküller), biyolojik materyal taraf>ndan absorbe edilirse
kritik hedeflerle (DNA) direkt etkileflime geçebilir; böylece bi-
yolojik de¤iflime neden olan olaylar zinciri bafllar. Buna rad-
yasyonun direk etkisi denir ve bu etki nötronlar, alfa partikül-
leri gibi yüksek lineer enerji transferli radyasyonlar için domi-
nant prosestir. Alternatif olarak ise radyasyon, hücredeki, di-
¤er atom ve partiküllerle (özellikle su) etkileflime geçerek kri-
tik hedefe zarar verme ve uza¤a difüze olma yetene¤ine sahip
serbest radikalleri (R·) oluflturur. Bu da radyasyonun indirekt
etkisidir. Serbest radikal, d>fl yörüngesinde çiftleflmemifl or-
bital elektron tafl>yan atom veya molekül olup kimyasal re-
aksiyonlara girmeye çok yatk>nd>r. Ortamda oksijen varl>-
¤>nda, oksijen serbest radikaller ile birleflir ve organik perok-
sitleri (R· +O
ken, moleküler oksijen varl>¤>nda hasar geri dönüflümsüzdür.
Buna oksijenin radyasyon hasar>n> fiske edici etkisi denir. X ve
gamma >fl>nlar>, memeli hücrelerinde etkilerinin 2/3'ünü indi-
rekt etki ile gösterir (2).
uygulanmas>na fraksiyone radyoterapi denir. Fraksiyone rad-
yoterapiye karfl> normal ve neoplastik dokular>n yan>t>n> etki-
leyen biyolojik faktörler Withers'in tan>mlad>¤> (1975) dört
"R" k>saltmas> olan "Repair" (onar>m), "Reassortment" (yeni-
den da¤>l>m), "Repopulasyon" (yeniden ço¤alma), "Reoxyge-
nenation" (yeniden oksijenlenme) ve daha sonra da 5. R ola-
rak eklenen "Radyosensitivite" olarak özetlenebilir.
hasar onar>m> in vivo olarak, hem tümörde hem de normal
dokularda olur. Özellikle X >fl>nlar> için önemli olup, nötron-
lar için hemen hiç görülmez (2,3).
saat hücrelerin bölünmesi engellenirse potansiyel letal hasar
onar>m> olabilir, bu da sa¤kal>mda artma olarak yans>r (2, 3).
SLH gibi, x >fl>nlar> için önemli iken, nötron radyoterapisi son-