möre yan>t olarak yap>mlar> artan (ferritin gibi), biyokimya-
sal, immünkimyasal veya immünohistokimyasal yöntemlerle
hastan>n doku, kan veya di¤er vücut s>v>lar>nda (idrar, tükrük,
periton s>v>s>, plevra s>v>s>, meme bafl> ak>nt>s>, beyin-omurilik
s>v>s> gibi) kantitatif veya kalitatif ölçümleri yap>labilen hor-
monlar, enzimler, metabolitler, immünglobulinler, çeflitli
proteinler, tümör asosiye antijenler, onkogen ve onkogen
ürünlerini içeren maddelerdir (1-6). Ço¤u protein veya glu-
koprotein yap>s>ndad>r. Tümör belirleyicilerinin ölçümleri
DNA, RNA, protein, hücre ve doku düzeylerinde yap>labil-
mektedir. Vanil Mandelik Asit (VMA) gibi düflük molekül
a¤>rl>kl> ürünler ve son olarak nükleik asitler de (DNA ve
RNA) olas> tümör belirleyicileridir. Geleneksel olarak kullan-
d>¤>m>z belirleyicilerin ço¤unun tümörigenezle nedensel ilifl-
kisi yoktur. Günümüzde klinikte karsinogenezde veya kanser
progresyonunda direkt rol oynayan moleküllerden baz>lar> da
tümör belirleyicileri olarak kullan>lmaktad>r ve her geçen gün
yenileri eklenmektedir (c-erbB-2, EGFR, KRAS gibi).
Henry Bence Jones, miyelomal> hastalarda önemli bir belirle-
yici olan Bence-Jones proteinini miyelomal> bir hastas>n>n id-
rar>nda tan>mlam>flt>r.
jen (CEA) 1965 y>l>nda, 1970'lerden sonra da CA 15-3, CA 19-
9 gibi rakamlarla belirtilen çok say>da tümör belirleyicisi kli-
nik kullan>ma girmifltir ve hergün yenileri eklenmektedir.
3). Baz> tümör belirleyicilerinin serum düzeyleri inflamatuvar
hastal>klar, karaci¤er ve böbrek hastal>klar>nda da yükselir. Bu
nedenle belirleyicilerin duyarl>l>k (testin kanserli hastalardaki
pozitiflik oran>) ve özgüllük (seçicilik: Testin sa¤l>kl> kiflilerde-
ki negatiflik oran>) lerinin iyi bilinmesi klinik kullan>m aç>s>n-
dan önemlidir. Bu iki tan>m d>fl>nda, hesaplanan prediktif de-
¤erler de bize testin klinikte kullan>labilirli¤i ve maliyet-yarar
konusunda fikir verebilir (Tablo 1)(1-4). Prediktif de¤er, testin
duyarl>l>k ve özgüllü¤ü ile ve hastal>¤>n toplumdaki görülme
s>kl>¤> ile de¤iflen bir de¤erdir. Pozitif prediktif de¤er (PPD),
hastal>¤>n varl>¤>n> do¤ru tahmin edebilme oran>; negatif pre-
diktif de¤er (NPD), hastal>¤>n olmad>¤>n> do¤ru tahmin ede-
bilme oran>d>r. Taranan toplumda, hastal>¤>n prevalans> art-
t>kça testin pozitif prediktif de¤eri de artmaktad>r (Tablo 1).
lanm>flt>r (1-3):
dokular taraf>ndan üretilir
de üretilir (%100 duyarl>).
layca elde edilebilen vücut s>v>lar>nda, ölçülebilir
tümörün biyolojik davran>fl>yla koreledir.
k>sad>r.
santrasyonu artar ve azal>r.
hip olmal>d>r.
özgül).
Günümüzde henüz ideal bir tümör belirleyicisi yoktur.
¤iflmektedir (fiekil 1). Klinikte kullan>labilir bir tümör belirle-
yicisinin duyarl>l>¤>n>n >%50, özgüllü¤ünün >%95 olmas>,
maliyetinin düflük olmas> ve optimal pozitif ve negatif predik-
tif de¤erlerinin olmas> beklenir.
prognozu belirleme, tedaviye yan>t> de¤erlendirme ve tedavi
PPD = (S) x (P)/(S) (P) + (1-Sp) (1-P)