background image
kar>nda sol üst kadranda yerleflmifl bulunan son
derece vasküler yap>da ve 150 gram a¤>rl>¤>nda hematopoietik
bir organd>r. Dalak splenik arter ile beslenir ve portal venöz
sisteme drene olur. Dala¤>n içinden geçen zengin kan ak>m>
s>ras>nda organ retiküler ince yap>s> sayesinde adeta bir filtras-
yon görevi görmektedir ve kandaki bütün flekilli elemanlar>n
yaflam sürelerini ve hücreler aras> iliflkileri önemli flekillerde
etkilemektedir.
Dalak kapsülü organ>n medial k>sm>nda içeri do¤ru k>vr>-
l>r ve hilus ad> verilen bu bölgede kan damarlar>, lenfatikler ve
sinirler kapsülden penetre olurlar. Arter dallar> trabeküller
içinde ince dallara ayr>l>r, takiben pulpa veya parenkim içine,
venler ve lenfatikler ise parenkimden trabeküller içine girerler
(fiekil 1).
DALAK YAPISI
Dalak Pulpas>
Dala¤>n pulpa k>sm> retiküler ba¤ dokusundan oluflmaktad>r
ve kapsül ile sar>lm>flt>r. Pulpan>n büyük k>sm> kan damarla-
r>ndan zengin oluflu nedeniyle k>rm>z> görünür ve k>rm>z> pul-
pa olarak isimlendirilir. K>rm>z> pulpada iki yap> görülmekte-
dir; birincisi dalak sinüsleri (sinüzoidler) ad> verilen ve büyük
dallara ayr>lan ince duvarl> kan damarlar>d>r (fiekil 2). si sinüsler aras>nda yer alan ve hücresel dokular> birbirlerin-
den ay>ran splenik kordlard>r. K>rm>z> pulpa eritrositlerin bü-
yük oranda depoland>¤> ve yaflam sürelerinin bir anlamda re-
güle edildi¤i k>s>m olarak düflünülebilir. Dalak pulpas> içinde
etraf> k>rm>z> pulpa ile çevrili lenfosit gruplar> gri-beyaz görü-
nümleri nedeniyle dalak beyaz pulpas> olarak isimlendirilirler.
Beyaz pulpa'n>n bir k>sm> dalak pulpas> içinde büyük arter
dallar> etraf>nda silindirik bir flekilde yerleflim gösterir ve "pe-
riarteryel lenfatik k>l>flar" ad> verilir. Periarteryel lenfatik k>l>f-
lar>n içinde yer alan küresel veya oval lenfosit kümelerine ise
"lenfatik nodüller" ad> verilir. Dalaktaki immün cevap beyaz
pulpadaki hücreler taraf>ndan bafllat>lmaktad>r. yönden çok aktif dalaklarda beyaz pulpa organ>n yar>s>ndan
fazlas>nda görülebilir. Normal flartlarda beyaz pulpa, dala¤>n
%20'sinden az bir hacminde yerleflim göstermektedir. Dalak-
ta beyaz pulpa ile k>rm>z> pulpan>n birleflim yerine "marjinal
bölge" ad> verilmektedir. Bu bölgede kan>n büyük k>sm> dala-
¤a ulafl>r ve filtrasyon ile yine hücre ayr>m>n>n büyük k>s>m bu
bölgede olur (fiekil 3,4).
Kan Ak>m>
Dala¤a hilustan splenik arterler ile giren kan trabeküler arter-
ler ile dallara ayr>l>r. Trabeküllere ayr>lan dallar daha sonra
periarteryel lenfatik k>l>flar içine girerler ve "santral arterler"
ad>n> al>rlar. Burada çok ufak arter dallar>na ayr>l>rlar, baz>la-
1733
153
BÖLÜM
Dalak Yap> ve
Fonksiyonlar>
Dr. Emin Kansu
fiEK
, trabeküler yap>s> ve kapsülü (pulpa k>sm>
%1'lik sodyum karbonat ile muamele edilerek uzaklaflt>r>lm>flt>r).
fiEK
S>çan dala¤>. Beyaz pulpa k>sm>nda ortada santral arter
izlenmektedir. Marjinal bölge beyaz pulpay> sarmakta ve oldukça
yo¤un bir retikulum da¤>l>m> izlenmektedir. Beyaz pulpa ve marjinal
bölge d>fl>nda k>rm>z> pulpa görülmektedir. Resimdeki boflluklar da-
lak sinüslerini, pulpa venlerini ve trabeküler venleri ifade etmektedir.
Dalak kordonlar> sinüsler aras>nda kalmaktad>r.
Sinus
Kordon
Sinus
Marginal
zone
Santral
Arter
Trabeküler
ven
Beyaz pulpa
Pulpa
veni
Sinus
Marginal
zone
Sinus
Kordon
Sinus