ortam>nda hastalardan bulaflabilecek birçok enfeksiyon hasta-
l>¤> aç>s>ndan risk alt>ndad>r. Bu enfeksiyonlar içinde kanla
bulaflanlar, gerek s>kl>k gerekse yaratt>klar> uzun süreli olum-
suz etkiler nedeniyle, özel bir öneme sahiptir. Ancak cerrahi
giriflimin yap>ld>¤> koflullar ve durumun aciliyeti gözönüne
al>nd>¤>nda, travmal> hastaya ilk yard>m ve bak>m hizmeti ve-
ren sa¤l>k personeli en yüksek risk grubunda yer almaktad>r
(1-3).
munda bafll>ca dört tür viral hastal>¤>n bulaflmas> söz konusu-
dur. Bu hastal>¤>n etkenleri HIV (Human Immunodeficiency
Virus), Hepatit B (HBV), Hepatit C (HCV) ve Hepatit D (del-
ta, HDV) viruslar>d>r. Bulaflma perkutan yaralanma (ele i¤ne
batmas>, kesici aletle yaralanma gibi), mukozalara kan veya di-
¤er s>v>lar>n s>çramas> ya da sa¤lam olmayan deriye bu s>v>la-
r>n temas> sonras> gerçekleflir.
peritoneal s>v>lar, perikard s>v>s> ve amniyon s>v>s> da bulafl>c>
olarak kabul edilmektedir (4). Semen ve vajinal sekresyonlar
yukar>da say>lan viral enfeksiyonlar>n cinsel temas sonras> bu-
laflmas> aç>s>ndan önem tafl>rken, bu s>v>lar arac>l>¤>yla sa¤l>k
personeline hastal>k bulaflmas> aç>s>ndan mesleksel risk söz
konusu de¤ildir. Bu iki vücut s>v>s> d>fl>nda kalanlar potansiyel
olarak enfekte kabul edilseler de sa¤l>k personeline bu s>v>lar
arac>l>¤>yla viral enfeksiyonlar>n bulaflt>¤>n> gösteren epidemi-
yolojik çal>flma yoktur. D>flk>, nazal sekresyonlar, tükrük, bal-
gam, idrar, ter, gözyafl> ve kusmuk içinde kan bulunmad>kça
enfekte etme özelli¤i göstermezler. Bu s>v>lardan HBV, HDV,
HCV ve HIV bulaflma riski son derecede düflüktür.
r>¤> durumunda hem >s>r>lan hem de >s>ran kiflinin hastal>k
bulaflma riskine maruz kalabilece¤i ak>lda tutulmal>d>r. Bu
yolla nadiren de olsa bulafl olabilece¤i bildirilmifltir.
loglar, difl hekimleri ve hastalar>n kan ve di¤er vücut s>v>lar> ile
temas riski olanlard>r (1-3). Çal>flma üniteleri ise onkoloji ve
diyaliz ünitesi, acil servis, ameliyathane, laboratuvar, kan ban-
kas>, morg olarak bilinmektedir.
laflma riski tafl>yan enfeksiyondur. Etken HBV k>smen çift sar-
mall> bir DNA virusu olup, komplet virus (Dane partikülü),
virus DNA's>n> içeren bir çekirdek (kor partikülü) ve etraf>n-
daki lipoprotein yüzey antijeninden (HBeAg) oluflur. Akut ve-
ya kronik HBV enfeksiyonu olan kiflilerde kanda yüksek oran-
da HBeAg saptan>r. Bu antijen kendi bafl>na enfekte etme özel-
li¤i tafl>mamakla birlikte, kanda saptanmas> hastan>n bulaflt>-
r>c>l>¤> aç>s>ndan bir iflaret (marker) olarak alg>lan>r. Hastal>¤>
bulaflt>rma aç>s>ndan en yüksek risk tafl>yan kifliler, kan>nda
HBe antijeni (HBeAg) veya HBV DNA's> saptanan hastalar-
d>r. Kanda kor antijeni (HBcAg) saptanamaz, ancak hastal>¤>
geçirmifl veya geçirmekte olan kiflilerde bu antijene karfl> anti-
kor (HBcAb) gösterilebilir. Ancak bu antikor tek bafl>na has-
tan>n enfektivitesine karar vermede kullan>lamaz. Yüzey anti-
jenine karfl> geliflen antikoru (HBsAb) kan>nda tafl>yan kifliler
hastal>¤a karfl> ba¤>fl>k olup, baflkalar>n> enfekte etme riski gös-
termezler. Hepatit B tafl>y>c>s> olmayan ve hepatit B enfeksiyo-
nu geçirmemifl (antiHBsAb) negatif olan bir kiflinin eline
HBAg-pozitif, HbeAg-negatif bir hastan>n i¤nesinin batmas>
sonucunda hepatit B bulafl riski %23-37, HbsAg ve HbeAg-
pozitif bir hastan>n i¤nesinin batmas> sonucu bulafl riski ise
%37-62'dir (5).
edilmektedir. Kronik enfeksiyon nedeniyle geliflen siroz ve he-
patosellüler karsinom nedeniyle her y>l yaklafl>k olarak
500.000 kifli yaflam>n> kaybetmektedir, bunlara ek olarak her
y>l akut hepatit nedeniyle 40.000 kifli ölmektedir (6). Geliflmifl
Bat> ülkelerinde tafl>y>c>l>k s>kl>¤> %1'den düflük, buna karfl>n
geliflmekte olan baz> ülkelerde (örne¤in Güneydo¤u Asya'da)
%20'yi geçmektedir. Ülkemizde farkl> merkezlerde yap>lan ça-
l>flmalarda HBV tafl>y>c>l>¤> %4-15 aras>nda bulunmufltur (7).
Ancak hepatit B afl>lmas>n>n yayg>n olarak uygulanmas> ile
birlikte ülkemizde hepatit B seroprevalans>nda önemli azalma
meydana gelmifltir. 1970'li y>llarda ABD'de yap>lan serolojik
çal>flmalar sa¤l>k çal>flanlar>nda hepatit B enfeksiyonu seropre-
valans>n>n genel popülasyondakinden 10 kat daha fazla oldu-
¤unu göstermektedir (5). Ancak standart önlemlere uyumun
vurgulanmas>, afl>lama ve riskli temas sonras> profilaksi ile
sa¤l>k çal>flanlar>nda hepatit B seroprevalans>nda ciddi azalma
sa¤land>¤> bildirilmifltir.
Bulaflan Viral Enfeksiyonlar ve
Korunma Önlemleri