background image
Melanom, vücudun pigment üreten melanositlerinin malign
transformasyonundan kaynaklan>r. Deri, göz, üst gastrointes-
tinal sistem, anus ve vajinan>n mukozalar> gibi melanositlerin
var oldu¤u herhangi bir yerde oluflabilirse de, melanomun en
s>k ortaya c>kt>¤> doku deridir. Tüm kanserlerin %3-4'lük k>s-
m>n> oluflturur (1-3).
Bu neoplazinin oluflumunda önemli rol oynayan bir fak-
tör günefl >fl>¤>na maruz kalmad>r. Günefl >fl>¤>n>n ultraviloye
k>sm>n>n bu etkiyi gösterdi¤i bilinmektedir. Çünkü günefl >fl>-
¤>na daha fazla maruz kalan co¤rafik bölgelerde yaflayan in-
sanlarda malign melanom daha s>k rastlan>r. Ayn> nedene
ba¤l> olarak kad>nlar>n bacaklar>nda erkeklere oranla malign
melanom insidans> daha yüksektir (3).
fl>nlar>-
na maruz kalma, ozon tabakas>nda incelme ve genetik yatk>n-
l>k olarak özetlenebilir. Günefl etkisine ba¤l> akut oluflan ikin-
ci derecede yan>k, yaklafl>k iki misli melanom riski demektir.
Tahmin edilen insidans 13-18/100000'dir (2,4). Risk faktörle-
ri Tablo 1'de özetlenmifltir.
Yüksek riskli fenotip, aç>k renkli deri, mavi göz, k>z>l saç
ve çillenmedir.
Tan>:
Melanom tan>s> genellikle klinik olarak flüpheli bir lez-
yondan biyopsi ile konur. Di¤er hastal>klarda oldu¤u gibi te-
davinin temeli tan>ya dayan>r. Baflar>l> bir tedavi için erken ta-
n> flartt>r, çünkü yüzeyel olan (kal>nl>¤> az) melanomlarda ya-
flam oran> %100'e yaklaflmaktad>r (1,5,6).
Daha önceden mevcut bir nevusun yüzeyinin düzensiz
oluflu, rengi, kanama veya kafl>nt> oluflu ve son birkaç ayda
morfolojisinde de¤iflim olmas> flüphe uyand>rmal> ve hemen
biyopsi yap>lmal>d>r. Burada "melanom'un A,B,C,D'si" yol
göstericidir.
·
Lezyonu ikiye ay>r>nca parçalar>n asimetrik olmas> (Asi-
metri)
·
Kenarlar>n düzensiz oluflu (Border)
·
Renk de¤iflikli¤i bulunmas> (Color)
·
Çap>n art>fl> (Diameter)
Nevusun tamam>n>n patolojik incelemesine olanak sa¤la-
d>¤> ve kal>nl>¤> (derinli¤i) kesin gösterdi¤i için bu biyopsi ek-
sizyonel olmal>d>r. Nadiren, dev konjenital nevus varl>¤>nda
en flüpheli bölgeden insizyonel biyopsi yap>labilir.
Eksizyonel biyopsi yap>ld>¤> zaman örnekleme hatalar>
azal>r. Lezyonun lokalizasyonu veya büyüklü¤ü nedeni ile bu
mümkün de¤ilse insizyonel veya punch biyopsi kabul edilebi-
lir. Melanom olmas>ndan flüphelenilen lezyonlarda trafllama
(shave) biyopsi asla yap>lmamal>d>r.
Melanomlar>n yaklafl>k %5'i amelanotiktir (pigmentsiz)
ve gelifliminin erken dönemlerinde genellikle 6 mm'den daha
küçük çaptad>r. Son zamanlarda de¤ifliklik veya kanama ya da
kafl>nma hikayesi gösteren lezyonlar özellikle yüksek riskli ola-
rak kabul edilmelidir (7,8).
Melanomlar s>kl>kla makroskopik görünümlerine göre s>-
n>fland>r>l>rlar. Bu s>n>fland>rma biyolojik tav>rlar>n gösterge-
si oldu¤u için klinisyen aç>s>ndan önemlidir (1,2,9,10). Mak-
roskopik veya morfolojik görünümlerine göre malign mela-
nomlar 4 grupta s>n>fland>r>l>rlar (Tablo 2).
Yüzeyel Yay>lan Melanom:
Bu tip melanomalar melanom-
lar>n ço¤unlu¤unu oluflturur (yaklafl>k %70). Geliflmesinin er-
ken dönemlerinde lezyon genellikle düzgündür. Epidermis-
dermis bileflkesi boyunca ilerlerler. Lezyon büyüdükçe perife-
re do¤ru düzensiz bir büyüme gösterir ve yüzey düzgünlü¤ü
kaybolur, yass>, hafifçe kabar>k, de¤iflken renkli lezyon fleklin-
de görünürler. Erkeklerde gövdede, kad>nlarda bacaklarda da-
ha s>kt>r.
Nodüler Melanom:
Melanomlar>n %15-30'unu oluflturur.
Yüzeyel yay>lan melanomn>n aksine erkeklerde daha s>kt>r.
Erken dönemlerinde nodüler bir görünümü vard>r ve heman-
giomu and>r>r. Genelde bacaklarda ve gövdede görülürler.
677
57
BÖLÜM
Malign Melanom
Dr. Abdullah Keçik
TABLO 1.
Risk Faktörleri
·
Aile hikayesi varl>¤>,
·
Sar> ya da k>z>l saç rengi,
·
S>rtta çok say>da çil,
·
20 yafl>ndan önce yinelenen günefl yan>¤> hikayesi,
·
Aktinik keratoz zemini,
·
Orta yafl,
·
Bir ya da daha fazla irregüler pigmente nevüs varl>¤>,
·
Konjenital nevüs olmas>,
·
Kuzey Avrupa >rk>ndan olmak,
·
·
Varolan melanom hikayesi,
·
Günefl >fl>nlar>na duyarl>l>k,
·
Yaflan>lan enlem,
·
Ailesel displastik nevüs sendromu hikayesi.
TABLO 2.
Malign Melanomalar>n
S>n>fland>r>lmas> ve Da¤>l>mlar>
Yüzeyel yay>lan melanom (%70)
Nodüler melanom (%15-30)
Lentigo malign melanom (%4-15)
Akral lentijinöz melanom (%2-8)