mörüdür. Amerika Birleflik Devletleri'nde kolon kanserleri 4.
en s>k rastlanan tümörlerdir. Kanserden ölüm nedenleri ara-
s>nda ikinci s>ray> almaktad>r. ABD'de 2010 y>l>nda 102.900
hastan>n tan> ald>¤> ve yaklafl>k 51.000 hastan>n bu hastal>ktan
ölece¤i öngörülmüfltür (1). Bu oran ABD'deki tüm kanser
ölümlerinin yaklafl>k %10'unu oluflturmaktad>r. Buna karfl>n
ABD'de son 25 y>lda kolon kanseri insidans> %20 ve mortali-
te %30 dolaylar>nda azalm>flt>r (2).
kad>nlarda 2., erkeklerde 4. s>rada yer almaktad>r. Daha çok
ileri yafl grubu hastal>¤> olarak bilinen kolon karsinomalar>n
görülme s>kl>¤> 50 yafl>ndan sonra giderek artar ve 80 yafl>nda
maksimale ulafl>r. Ortalama yafl erkeklerde 63 kad>nlarda
62'dir. Daha genç yafllarda (40 yafl alt>) görülme s>kl>¤> art-
maktad>r. Erkeklerde biraz daha fazla görülmesine ra¤men
cinsiyet aç>s>ndan önemli farkl>l>klar> yoktur (2-4).
suçlanm>flt>r. Kolon kanserleri kolonik mukozay> etkileyen ge-
netik ve çevresel faktörlere ikincil olarak geliflir. 1980'lerden
itibaren sporadik kolorektal kanserlerin moleküler patogenezi
ile ilgili bilgi patlamas> olmufltur (5).
kriptlerin proliferatif fonksiyonunun art>fl> söz konusudur.
Proliferatif fonksiyonun art>fl>, kanser gelifliminde ilk olay>n
kript hücrelerinin büyümesinin regülasyonundaki bozukluk
oldu¤unu düflündürmektedir. Bu hücrelerin büyümesinin
kontrolündeki bozuklu¤un nedeni bilinmemesine ra¤men ge-
netik ve çevresel faktörlerin etkili olduklar>na ait kan>tlar var-
d>r. Familyal polipozis, veya ailesel adenomu olanlarda kolon
kanserinin daha s>k görüldü¤ü bilinmektedir. Kolon kanserle-
rinin %5-10'u ailesel e¤ilimi olan kiflilerde görülür. Bu bulgu
genetik e¤ilimi düflündürmektedir. Kript hücrelerindeki bu
hiperproliferatif durumun baz> genetik olaylar, ya¤dan zengin
diyet ile beslenme gibi çevresel faktörlerden etkilendi¤i ileri
sürülmektedir. Kript epitel hücreleri büyümesindeki bu bo-
zukluklar sonucu ortaya ç>kan polip-kanser iliflkisi "kolon po-
lipleri" bölümünde tart>fl>lm>flt>r.
ç>kar (5). Herediter kolon kanserleri familyal adenomatöz po-
lipozis (FAP), herediter non-polipozis kolon kanseri (Lynch
Sendromu, Muir-Torre sendromu, Ailesel kolorektal kanser
tip X) MYH-iliflkili polpozis (MAP) ve hamartomatomatöz
polipozis sendromlar> ile hiperplastik polipoziste geliflen ko-
lon kanserlerini içerir. Bu bafll>k alt>nda toplanan kanserlerin
genetik özellikleri farkl>l>klar gösterir. APC gen mutasyonu fa-
milyal adenomatöz polipozis sendromlar>nda %70-90 oranla-
r>nda vard>r. Kromozom 1p üzerindeki MYH geni ile kromo-
zom 15q13-q14'ün üzerindeki HMPS/CRAC1 lokusundaki
de¤iflikliklerin multipl adenom ve kanser gelifliminde etken
olduklar> gösterilmifltir (5-7). Bunlar>n yan>s>ra Myc-hedefli
(target) gen olan Mina53'ün artm>fl ekspresyonu da kolon
kanserinde saptanm>flt>r (8). Herediter non-polipozis sen-
dromlar>nda MSH2, MLH1 ve MSH 6 gibi DNA onar>m gen-
lerinde mutasyon oldu¤u ve kanser dönüflümünde önemli
mekanizma oldu¤u bugün bilinmektedir (9). Tablo 1'de bu
sendromlar ile ilgili gen mutasyonlar> verilmifltir. Herediter
non-polipozis kolon-rektum karsinomlar>n multipl olma ola-
s>l>klar> genel populasyonda görülen di¤er kolon karsinomla-
ra göre daha yüksektir (%34.5). Sadece kolonik (Lynch Sen-
dromu I) olabildikleri gibi endometrium ve over kanserleri
(Lynch Sendromu II) ile birlikte de olabilirler (10).
Turcot Sendromu (2/3'ünde APC mutasyonu, 1/3'inde
MYH-iliflkili polipozis (MYH)
Herediter non-polipozis kolorektal kanser veya
Muir-Torre Sendromu
Familyal kolorektal kanser X (Genetik temeli
Familyal Juvenil Polipozis (SMAD4, BMPR1A, ENG)
Cowden Sendromu (PTEN)