yaflam ortam> olan interstisyel mesafe ve hücrelere oksijen ve
besin getiren kan, büyük oranda s>v>lardan oluflur. Cerrahi di-
siplinler içinde tedavi edilen hastalar>n çok önemli bir k>sm>n-
da vücut s>v> ve elektrolit dengesinin korunmas> için özel uy-
gulamalar gerekli olup, bunlar vücut yaflamsal ihtiyaçlar>n>n
karfl>lanmas> aç>s>ndan öncelikli öneme sahiptir. Cerrahi trav-
ma, vücut s>v> ve elektrolit dengesinde kaç>n>lmaz de¤ifliklik-
lere yol açar. Ayr>ca bu grup hastalar>n önemli bir k>sm>nda
fizyolojik flartlardaki oral beslenme belli bir süre mümkün ol-
maz. Tüm bu nedenlerle cerrahi hastalar>n>n su, tuz ve elek-
trolit dengesinin do¤ru flekilde sürdürülmesi için gerekli temel
bilgilerin klinik prati¤e uyarlanabilecek flekilde anlafl>lmas>
çok önemlidir.
elektrolit içerikleri birbirinden belirgin farkl>l>klar gösterir.
Sa¤l>kl> insanda, enerji kullan>larak membranlar aras>nda ya-
flam> mümkün k>lan bir s>v> dengesi (homeostazis) sa¤lan>r ve
sürdürülür. Hücre içerisinde aerobik metabolizma oksijen
kullan>m> ile karbondioksit aç>¤a ç>kar>rken sürekli bir enerji
üretimi söz konusudur. Bu enerjinin önemli bir k>sm>, hücre
membran> gibi membranlar>n iki taraf>ndaki kararl>l>k duru-
munu sürdürmek için kullan>l>r. Vücut genelinde oksijen ve
besinlerden elde edilen substratlar> hücreye eriyik halinde ta-
fl>yan ve enerji yap>m> sonras> hücredeki at>klar> at>lmak üzere
böbrek ve akci¤erlere götüren ekstrasellüler s>v>, kan ve lenf
dolafl>m>, birbirleriyle çeflitli iletiflim a¤lar>na sahip farkl> fiz-
yolojik mekanizmalar>n koordine ifllevi sayesinde bu fonksi-
yonlar> yürütür.
dir. Vücuttaki toplam su, ortalama bir eriflkinin a¤>rl>¤>n>n
yaklafl>k %60'>n> oluflturur. Bu oran genel olarak erkekler için
%60 ve kad>nlar için %50 civar>ndad>r (1). Ayn> yafl ve cinsi-
yetteki bireyler aras>nda %10-15 kadar bir farkl>l>k gözlenebi-
lir. Yeni do¤an bir bebekte vücut suyu a¤>rl>¤>n %75-80'ini
olufltururken, yaflla birlikte bu oran azal>r. Örne¤in 70 kilog-
raml>k bir erkekte toplam vücut suyu 600 ml/kg veya 40 litre-
dir. Ancak yafl, cinsiyet ve ya¤ dokusu miktar>na göre bu oran
belirgin farkl>l>klar gösterebilir (2). Kasl> bir genç eriflkin ile
kilolu bir yafll>daki oranlar>n, yafl fark>na ilaveten, kas dokusu-
nun yaklafl>k %75'inin, adipoz dokunun ise ancak %10'unun
sudan olufltu¤u gerçe¤ini hesaba katarsak, belirgin flekilde
farkl> olmas> normaldir.
reler aras>-intersellüler) kompart>man. Vücuttaki suyun 2/3'ü
hücre içinde ve kalan 1/3'ü de hücre d>fl>ndad>r (fiekil 1). Hüc-
re d>fl> s>v>lar>n ise yaklafl>k %25'ini plazma, %75'ini interstis-
yel mesafede hücreler aras>ndaki su oluflturur. Böylece vücut
a¤>rl>¤>n>n %40'> (400 ml/kg) hücre içi s>v>, %20'si (200
ml/kg) hücre d>fl> s>v>dan meydana gelmifltir (3). Plazma vücut
a¤>rl>¤>n>n yaklafl>k %5'ini, hücreler aras> s>v> ise %15'ini olufl-
turmaktad>r. Plazma, damar içindeki toplam kan hacminin
ortalama %55-60'l>k nonsellüler k>sm>n> oluflturan, su, prote-
inler, tuzlar ve p>ht>laflma faktörlerinden oluflan, kan hücrele-
rinin yaflam ortam>d>r. Plazma, dokularda interstisyel mesafe-
deki s>v>larla sürekli bir etkileflim ve kararl>l>k halinde bulu-
nur. Plazman>n doku hücreler aras> s>v>dan en önemli fark>,
protein oran>n>n fazlal>¤>d>r. Bu durum, s>v>lar> damar içine
çekerek intravasküler volümün korunmas>n> sa¤lar.
membran>ndan pasif yolla osmotik etkilere ba¤l> olarak geçer-
ken, elektrolitlerin membrandan transportu enerji gerektirir.
Hücre içi, hücreler aras> mesafe ve plazma fleklinde üç bölüme
ay>rabilece¤imiz kompart>manlar>n her birinin pozitif yüklü
(katyon) ve negatif yüklü (anyon) partikül içeriklerinin elek-
triksel yükü eflde¤erdir; bir baflka deyiflle her bir kompart>ma-
n>n kendi içindeki (+) ve (-) elektriksel yükleri denge halinde-
dir (4). Bu aflamada, fizyolojik s>v> elektrolit metabolizmas>n>
daha iyi kavramak için osmolalite, osmolarite ve tonisite kav-
ramlar>n> hat>rlamakta yarar vard>r.
ve Bozukluklar>