için kafa travmas>n>n patofizyolojisini tam anlamak gerekir.
tipi, fliddeti, yeri ve yönü önemlidir. Bu vurguya bafl>n cevab>,
hangi yap>lar>n ne kadar zedelenece¤ini tayin eder. Ayr>ca,
mekanik vurgunun sonucu olarak ortaya ç>kan toplam zede-
lenme oran>, sadece primer mekanik yaralanmaya de¤il, bu
yaralanma sonras> oluflan kompleks patofizyolojik olaylar>n
birbirine etkisine ba¤l>d>r.
s>nda ciltte, kafatas>nda ve beyinde olan yaralanmalar birbi-
rinden ayr>d>r ve aralar>nda bir paralellik yoktur.
vafl etki eder. Bu mekanizma çok s>k olmamas>na ra¤men, ge-
nellikle 200 m/sn.den uzun sürede bafl>n ezildi¤i veya s>k>flt>¤>
durumlarda görülür. Ancak, kafatas> deformasyonu beyin do-
kusunu ezecek flekilde çok ileri derecede olmad>¤> takdirde
koma ve a¤>r nörolojik belirtiler görülmez.
m/sn.den azd>r ve olgular>n ço¤unda da 20 m/sn'den azd>r.
Daha ileride de izah edilece¤i gibi, vurgunun etki süresi, mey-
dana gelen kafa travmas>n>n tipini tayin eden önemli kritik
faktördür. Dinamik yaralanma itici ve çarpma tipinde olmak
üzere iki flekilde olabilir.
aniden durursa itici tipde vurgu meydana gelir. Gö¤üse veya
yüze gelen fliddetli bir vurgu, kafatas>na direkt bir çarpma ol-
maks>z>n baflta ani ve h>zl> bir hareket olmas>na neden olur.
Bu durumda kraniuma direkt bir çarpma ve direkt bir kuvvet
temas> yoktur. Ortaya ç>kan kafa yaralanmas> tamamen "iner-
tial" (atalet) kuvvetlere ba¤l>d>r.
me ba¤l>d>r. Örne¤in, bafl>n bir yere çarp>p harekete devam et-
mesine mani olundu¤u durumlardaki inertial kuvvet en azd>r.
Bu durumda çarpma enerjisinin ço¤u bafla nakledilen bir kuv-
vet fleklindedir ve kontakt fenomen olarak bilinen bir grup et-
kinin sonucudur. Kontakt fenomen vurgu yerinde ve vurgu
fenomenin büyüklü¤ü ve önemi, çarpan cismin büyüklü¤üne
ve temas noktas>nda etki eden kuvvetin büyüklü¤üne ba¤l>d>r.
Bu kuvvetin büyüklü¤ünü de kitlenin hacmi, yüzey geniflli¤i,
h>z> ve çarpan cismin sertli¤i tayin eder. Bu faktörler de bafla
enerjinin naklediliflini tayin eder. 4 cm
gun yerinin uza¤>nda d>fla bükülmesi ile lokalize kafatas> k>r>-
¤> oluflmas> ihtimali daha fazlad>r. Ayr>ca, ses h>z>yla yay>lan
flok dalgalar> doku bas>nc>nda lokal de¤iflikliklere neden olur.
E¤er bu bas>nç de¤iflikli¤i beyinde flekil bozuklu¤una neden
olursa, özellikle küçük kanamalar fleklinde lokal intraparanki-
mal beyin yaralanmas> ortaya ç>kar.
kuvvetleri fleklinde üç tip gerilim oluflur.
Gerginlik gerilimi de yap> çekildi¤i zaman meydana gelen uza-
mad>r. Burada önemli bir faktör de dokunun viskoelastisitesi-
dir.
ranslar> vard>r. Örne¤in, kemik, beyin ve vasküler elemanlar-
dan çok daha dirençli olup, daha büyük kuvvetle zedelenebi-
lir. Ancak, beyin dokusunda y>rt>lmaya neden olacak gerilim
kuvveti, kemi¤e oranla daha fazlad>r. Beyin dokusu bas>nca
çok duyarl> ve gerilim y>rt>lma kuvvetlerine çok dayan>ks>z ol-
du¤u için s>kl>kla beyinde zedelenme yapan bu kuvvetlerdir.
Vasküler doku beyin dokusuna oranla daha dirençsiz oldu¤u
için vurgunun tipine ba¤l> olarak yaln>z nöral elemanlar>n ze-
delendi¤i durumlar ortaya ç>kabilir.
bir objeye çarpar veya s>k>fl>r. Burada travmadan sonraki bafl
hareketi dikkate al>nmaktad>r. Hareketlenme yaralanmalar>
ise ço¤unlukla ivmelenme (akselerasyon) yaralanmalar> diye
isimlendirilir, zira burada bafl>n do¤rudan vurguya ba¤l> ola-
rak hareketlenmesi flart olmay>p, ani fliddetli bafl hareketi ile
de meydana gelebilir.
nedeniyle oluflur ve bafl>n hareketiyle ilgisi yoktur. Çarpmala-
r>n ço¤u ayn> zamanda bafl hareketlendirdi¤i için saf olarak bu