background image
ANATOM<
Tiroid bezi ortalama a¤>rl>¤> 20 g olup bir istmusla birleflen iki
loptan oluflur. Trakean>n hemen önünde yer al>r ve k>smen
trakeay> çevreler. Bir piramidal lop istmustan s>kl>kla (%80)
tiroid k>k>rdak bölgesine do¤ru, genellikle solda olmak üzere
yukar> do¤ru uzan>r.
Kanlanmas> superior ve inferior tiroid arterler yoluyla
olur. Süperior tiroid arter eksternal karotid arterin dal>d>r ve
hyoid kemik düzeyinden ç>k>p afla¤> do¤ru inerek tiroidin üst
kutbuna girer. kan
trunkus tiroservikalisin dal>d>r ve genellikle orta lateral pozis-
yonda tiroide girer. oran>nda olmayabilir. Bazen (%1.5-12.2) bir aksesuar arter,
tiroidea ima, olabilir ve arkus aortadan ç>kar ve inferiordan ti-
roide girer. Bezin yüzeyindeki zengin venöz pleksus süperior,
orta ve inferior tiroid venlerine dökülür. Süperior ve orta tiro-
id venler internal jugular vene, inferior tiroid ven do¤rudan
innominate vene drene olur.
Lenfatik kapiller bir a¤ tüm tiroid folliküllerini sarar ve
yüzeyel subkapsüler bir lenf pleksusuna aç>l>r. Bu a¤dan ç>kan
toplay>c> kanallar parakapsüler bölge, pretrakeal alan, juguler
ven yan>nda ve rekürren laringeal sinir boyunca yerleflen ilk
kademe lenf bezlerine drene olur. `Delphian' nodu olarak bi-
linen bir nod trakean>n önünde ve istmusun üzerinde palpe
edilebilir. Bu durum s>kl>kla malign hastal>k veya tiroiditle
birlikte görülür.
sempatik dallar> ile olur. Parasempatik lifler vagusun dal>d>r
ve laringeal sinirin dallar> yoluyla beze ulafl>rlar. Sempatik lif-
ler esas olarak servikal gangliondan ç>karlar ve damarlar> izle-
yerek beze girerler.
Fonksiyonel ünite folliküldür ve bir vasküler sistem, sinir-
ler, ba¤ dokusu ve bir kapsülle desteklenir. Her follikül, kolloid
içeren bir lümeni çevreleyen tek tabaka küboid epitelle döfleli
sferik bir yap>d>r. Hücrenin apikal yüzeyi pseudopotlar ve mik-
rovillüsler nisbeten komplikedir. Yap>sal olarak bez, tek arter ve
venle kanlanan ve birbirlerine ba¤ dokusu ile ba¤lanm>fl 2-40
follikül içeren tiroid lobüllerinden oluflur. Lobül içinde bir ar-
teriel dal kapiller bir pleksusla her follikülü besler. Arteriovenöz
anastomozlarla bu tip kanlanma, vazohumoral mekanizmalar-
la etkilenen oldukça dinamik bir kan ak>m>na neden olur ve ti-
rotropik uyar>ya folliküler epitelin verdi¤i de¤iflken duyarl>l>¤>
aç>klayabilir. Adenomatöz de¤iflikliklerin yeri genellikle lobülle-
rin kanlanma bölgelerine uyar. Parafolliküler C hücreleri ikinci
bir tip hücre toplulu¤unu oluflturur. Bu hücreler ultimobran-
kial cisimlerden köken al>r ve kalsitonin salg>lar.
Tiroid bezinin rekürren laringeal sinir ve süperior laringe-
al sinirin eksternal dal> ile olan iliflkisi cerrahi giriflim aç>s>n-
dan önemlidir. Vagusun dal> olan rekürren sinirler genellikle
trakeoözofageal sulkusta seyrederler ve larinkse girmeden ön-
ce krikotiroid birleflme yerinde inferior tiroid arter dallar>na
yak>n bulunurlar. Rekürren laringeal sinirin larinkse girme-
den önce bir veya daha çok dala ayr>lmas> seyrek de¤ildir. Yüz-
de 1-2 oran>nda larinks direkt olarak (nonrekürren) vagus si-
niri ile uyar>l>r. Olgular>n %50 sinde sinir Berry ligamenti
içinde sakl>d>r ve bu durum bezin traksiyonu s>ras>nda siniri
gerece¤inden veya kesilme riski getirdi¤inden önemlidir. Re-
kürren laringeal sinire yap>lan travma o tarafta larinksin in-
trinsik kaslar>n>n paralizisine, dolay>s>yla vokal kord paralizi-
sine neden olur.
Süperior laringeal sinirin eksternal dal> (Galli-Curci sini-
ri) süperior tiroid arter boyunca seyreder ve krikotiroid kas>
innerve eder. Süperior tiroid arterle olan bu yak>nl>¤> nedeniy-
le tiroidektomi s>ras>nda bu damarlar, sinire olabilecek bir
travmadan kaç>nmak için dikkatle ba¤lanmal>d>r. Krikotiroid
kas>n fonksiyon kayb> ses tonunun modülasyonundaki bo-
zuklukla birlikte gider. Ayn> zamanda bu sinir epiglottisin du-
yu siniri oldu¤undan zedelenme sonucu epiglottisin yutma s>-
ras>ndaki fonksiyonu bozularak s>v> g>dalar> yutmada sorun
olur.
Tiroid embriyolojisi ve konjenital anomalileri ile tiroid
hormon fizyolojisinden tiroidin benign hastal>klar> bölümün-
de bahsedilmifltir.
Bu bölümde yaln>z tiroidal iyot metabolizmas> ve hormon
sentezi flematik olarak gösterilmifltir (Tablo 1).
T
DE/ERLEND
Öykü ve uygun bir fizik inceleme, T4, T3 ve tirotropin (TSH)
hormonlar>n>n ölçümü ve tiroglobülin ve tiroid mikrozomal
antikorlar>n>n saptanmas> hekime hastalar>n büyük ço¤unlu-
¤unda genel tiroid hastal>klar>n> güvenle tan>mlamada yar-
d>mc> olacakt>r. Ultrasensitif tirotropin de¤erinin, tiroid sin-
tigrafi ve ince i¤ne aspirasyon biyopsisinin eklenmesi ile de ti-
roid hastal>klar>n>n büyük ço¤unlu¤unda do¤ru tan> konula-
bilecektir. Bu testlerin kullan>m>ndaki esas yan>lg>lar en çok
kullan>lan testler olan T4 ve T3 de¤erleri üzerine kronik has-
tal>klar>n de¤iflen etkilerinden dolay> ortaya ç>kmaktad>r. Bu
tiroid hormon de¤erleri, hastaneye yatmam>fl ve ayaktan izle-
nen daha iyi durumdaki hastalarda oldukça yüksek oranda
do¤ru sonuç verirken hastanede yatan hastalarda çok yan>lt>c>
olabilmektedir.
1871
167
BÖLÜM
Tiroid Fizyolojisi ve
Fonksiyon Testleri
Dr. Z. Volkan Kaynaro¤lu