background image
Ölümcül bir hastal>k olarak amebiazsis ilk kez Hippocrates ta-
raf>ndan atefl ve dizanteri ile seyreden bir hastada tan>mlan-
m>fl, literatürede ise Kean taraf>ndan yer verilerek toplum sa¤-
l>¤>ndaki önemi vurgulanm>flt>r (1).
Hastal>k etkeni "Entamoeba histolytica" (E. histolitika)
dünyada her y>l yaklafl>k 50 milyon insan>n infeksiyonuna ve
100.000'nin üzerinde insan>n ölümüne neden olmaktad>r. Pa-
razitik hastal>klardan olan ölümlerde ikinci s>rada yer ald>¤>
bildirilmektedir. Enfekte kiflilerin büyük bir ço¤unlu¤u (%90)
asemptomatik kist tafl>y>c>lar> iken, bunlar>n çok az>nda (%10)
klinik olarak hastal>k geliflmektedir (2).
Klinik semptomlar diyare, dizanteri ve kolitisten karaci-
¤er, dalak ve beyinde apse geliflimine kadar farkl>l>klar göster-
mektedir. fl> lokalizasyonlar>n daima intes-
tinal amibiazis sonucu olmas> önemlidir (3).
Epidemiyoloji
Amebiazis dünyada hemen her yerde görülebilmektedir. An-
cak co¤rafik da¤>l>mda farkl>l>klar göstermekte ve sanitasyo-
nun yetersiz, yaflam koflullar>n>n bozuk oldu¤u geliflmekte
olan ülkelerde infeksiyon oran> %50'nin üzerinde olarak ra-
por edilmektedir. Amebik infeksiyonun gerçek epidemiyoloji-
si bilinmemektedir. Çünkü enfeksiyonun endemik oldu¤u
yerlerde patojen olan E.histolitika'y>, non-patojen olan E.dis-
par'dan ay>rt etmede s>k kullan>lan mikroskopik inceleme
yöntemi spesifik de¤il ve duyars>zd>r. Dünyada E.histolitika ile
infekte oldu¤u tahmin edilen 500 milyon insan>n, gerçekte 10
kat daha s>k görülen E.dispar tafl>y>c>s> oldu¤u bildirilmektedir
(4).
Amerika Birleflik Devletleri ve di¤er geliflmifl ülkelerde en-
feksiyon oldukça nadirdir, ancak buralarda endemik bölgele-
re seyahat anamnezi olan hastalar>n klinik bulgular>n>n dik-
katle de¤erlendirilmesi önerilmektedir. Yurdumuzda görülme
s>kl>¤> bölgeden bölgeye de¤ifliklik göstermekte ve oran>n
%0,5­8,5 aras>nda oldu¤una iliflkin bilgi vard>r (5-6).
Klinik Tablo
Amebiazis farkl> klinik tablolar gösterir. E.histolitika infeksi-
yonu gaita ile kontamine g>da ve suda bulunan canl> tetra
nukleuslu kistlerin sindirime geçmesi ile oluflur, terminal ile-
umda kistler parçalan>r ve vejetatif tek nukleuslu trofozoitlere
bölünür. Trofozoitler kolon ve çekum lümeninde yerleflir ve
intestinal ya da ekstra intestinal hastal>¤a yol açar. Enfeksiyon
intestinal kolonizasyon, kolitis veya barsaktan enfeksiyonun
hematolojik yay>l>m> ile ekstra-intestinal hastal>k bulgular>na
yol açabilir (Tablo 1).
Enfeksiyon; toplumlar>n geliflme düzeylerine, yaflam stan-
dartlar>na, sanitasyon ve kiflinin beslenme durumuna göre ha-
fif dereceden a¤>r veya toksik tabloya kadar farkl> bir seyir gös-
terebilir. Amebik kolitis; fligellozis, inflamatuvar barsak hasta-
l>¤>, iskemik kolitis, divertikülozis hatta arteriyovenöz malfor-
masyonlar veya kolon kanseri bulgular>n> yans>tabilir (7).
Asemptomatik Kolonizasyon:
E. histolitikan>n intestinal
enfeksiyonu hem invazif amebik kolit olarak, hem de patofiz-
yolojik olmayan asemptomatik kolonizasyon olarak klasifiye
edilebilir. k %90'> non-pato-
jenik E. dispar türü ile oluflmaktad>r. histolitika ile kolonize kiflilerin ancak %4-1'unda bir y>ldan
sonra geliflme göstermektedir.
Amebik Kolitis:
Hastal>k ço¤u kez di¤er enterik enfeksiyon-
lara benzer. Klinik bulgular kar>n a¤r>s> ve hassasiyet, dizante-
ri, kanl>-mukuslu d>flk>lama, diyaredir. E.histolitika kolon
mukozas>na invaze oldu¤u için, kan görülmese dahi hemen
daima gaitada gizli kan vard>r. Özellikle çocuklarda diyare ol-
madan rektal kanama olabilir. Mukozal duvar kal>nlaflmas>,
flifle biçiminde ülserasyonlar ve invazyonun derecesine ba¤l>
olarak barsak duvar nekrozu fleklinde kolonik lezyonlara se-
konder perforasyon, dokunun intraluminal granülasyonu ile
1382
118
BÖLÜM
Amebik Kolitis
Dr. Gökhan Ya¤c>, Dr. Nail Ersöz, Dr. Yusuf Peker
TABLO 1.
Amebik
Asemptomatik kolonizasyon
(%90)
(E.histolitika/E.dispar)
Semptomatik presentasyon
(Sadece E.histolitika ile)
·
Amebik kolitis
(%90)
Ameboma
Peritonitis
Toksik Megakolon
· Ekstra-intestinal
Karaci¤er apsesi
(%10)
Beyin apsesi
Kütanöz amebiyazis
Ampiyem
Perikarditis
Splenik apse