ya ç>kan geçici parmak iskemisidir. Raynaud tablosu ilk kez
1862'de bir t>p ö¤rencisi olan Maurice Raynaud taraf>ndan
"ekstremitelerdeki lokal asfiksi" olarak tan>mlanm>flt>r (1).
Parmak arterlerinde, prekapiller arteriyollerde ortaya ç>kan
geçici vazospazm ve kütanöz arteriyovenöz flantlar sonucunda
genelde el parmaklar>nda beyazlama, morarma ve k>zarma ile
karakterize renk de¤iflikli¤i (üç-renk fenomeni) oluflur. Ray-
naud fenomeni genelde konnektif doku hastal>klar>, vaskülit-
ler, periferik damar hastal>klar> gibi altta yatan bir baflka has-
tal>¤a ba¤l> olabilece¤i gibi (sekonder= Raynaud sendromu),
gösterilebilen hiçbir nedene ba¤l> olmadan da (primer=idi-
opatik) geliflebilir (Tablo1) (2-6). S>n>flama olarak primer
olan Primer Raynaud hastal>¤>, sekonder olan sekonder Ray-
naud fenomeni olarak ifade edilmektedir (7).
ise %3-14 s>kl>¤>nda görüldü¤ü bildirilmifltir (3). Ülkemizde
kesin Raynaud tan>s> alm>fl olan hastalar üzerinde yap>lan bir
çal>flmada kad>nlar>n %4.8, erkeklerin ise %1.9'unda Raynaud
saptanm>flt>r (4).
s>nda de¤iflmektedir. Bu ak>m>n sadece %10 u elin perfüzyo-
nu için yeterli olup, geri kalan k>sm> termo-regülasyon için
kullan>lmaktad>r. Termoregülasyon vücudun ve ortam>n >s>s>-
na göre gere¤inde elden >s> kayb>n>n art>r>lmas> ya da azalt>l-
mas> ile sa¤lan>r. Örne¤in s>cakta vazodilatasyon ile tek el 800
flürür. So¤ukta ise vazokonstrüksiyon olur ve en yo¤un vazo-
konstrüksiyon 10-20°C'de gerçekleflir. Buna karfl>n elin per-
füzyonunu devam ettirebilmek için daha düflük >s>larda vazo-
dilatasyon olarak, el ve parmaklar k>zar>r (5). Düflük >s>larda
elde 1-2 dk'l>k ritmik vazodilatasyon/kontrüksiyon fleklinde
dalgal> bir perfüzyon olur. Temelde bütün bu olaylar vazodi-
latasyon ya da vazokonstürksiyon aras>ndaki hassas denge ta-
raf>ndan düzenlenir. Ortam>n düflük >s>s> d>fl>nda emosyonel
streste vazokonstrüksiyon oluflturarak parmaklara giden kan
ak>m>n>n azalmas>na neden olur. Vazokonstrüksiyon ve vazo-
dilatasyon taraf>ndan oluflturulan vasküler tonüs merkezi si-
nir sistemi ve endotel taraf>ndan yönetilir.
uyaranlara karfl> artm>fl vazokostrüksiyon söz konusudur. Va-
zokonstrüksiyon gelifliminde çok de¤iflik faktörler örne¤in
sempatik sinir sistemi aktivasyonunda art>fl, kalsitonin gen
iliflkili ürünler (CGRP), serotonin reseptörleri ve artm>fl endo-
telin peptid düzeyleri rol al>r. Genetik olarak poligenik bir du-
rum vard>r ve bir ailede birden fazla bireyde Raynaud görüle-
bilir. Uyaranlar genelde so¤uk, emosyonel stres ve sigara ola-
bilir. Uyaran sonucunda vazokonstrüksiyon geliflti¤inde par-
maklarda bir beyazlaflma oluflur ve iskemik kalan dokuda ok-
sihemoglobin karboksihemoglobine dönüfltü¤ünde parmak-
larda morarma gerçekleflir. Etkenin ortadan kalkmas> ile vazo-
dilatasyon oluflur ve parmaklarda k>zarma görülür (5-6). Pri-
mer Raynaud da arterlerde gösterilebilen morfolojik bir sorun
yoktur. Sorun so¤uk veya strese ba¤l> olarak arterlerdeki vazo-
konstrüksiyon cevab>ndaki art>flt>r. Primer Raynaud hastal>-
SLE
Romatoid Artrit
Dermatomyozitis
Mikst konnektif doku hastal>¤>
Polimyozit
Sjögren sendromu
Hepatit B antijen vasküliti
Hipersensitivite anjiitisi (ilaçlara
kars>)
TOS
Arterioskleroz
Direkt arteriyel travma
So¤uk hasar>; donma ve ve
kronik so¤u¤a maruz kalma
Beta blokürler
Sitotoksikler
Kokain
Neoplaziler
Nöropati,
Nörofibromatozis
Trombositoz-hiperkoagülopati
Endokrin hastal>klar
Monoklonal gammopati
Renal yetmezlik
Vinil klorid hastal>¤>
Hastal>klar>