nizmalar>n>n tamam> ba¤>fl>kl>k ya da immünite olarak isim-
lendirilir.
leküllerle karfl>laflma sonras>nda bafllatt>¤> kolektif ve koordine
yan>ta ise immün yan>t ad> verilir (1).
ganizman>n savunulmas> olsa da enfeksiyona yol açmayan ya-
banc> maddeler ve organizman>n kendisine ait baz> baflka mo-
leküller de bu yan>tlar> bafllatabilir.
hasar>na ve çeflitli hastal>klara yol açabilir.
lerle karfl>laflt>¤>nda oluflan bu çok çeflitli hücresel ve molekü-
ler olaylar> içeren bir bilim dal>d>r.
jenler inorganik, organik veya biyolojik, basit ya da karmafl>k
yap>l>, protein, lipid, polisakkarit veya nükleik asit yap>s>nda
moleküllerdir. Omurgal>larda antijenler ile karfl>laflma sonra-
s>nda üretilen ve antijene ba¤lanarak antijenin organizma ta-
raf>ndan tan>nmas>n>, ortadan kald>r>lmas>n> veya etkisizleflti-
rilmesini sa¤layan proteinler ise antikor olarak tan>mlanm>fl-
t>r. Günümüzde, antijenlerin majör doku-uygunluk komplek-
si (MHC) moleküllerine ba¤lanabildi¤i ve T hücre reseptörle-
rine sunulabildi¤i bilinmektedir. Yabanc> ya da "non-self" an-
tijenler organizmaya "yabanc>" olarak tan>n>r ve immün sis-
tem taraf>ndan karfl>lan>rken "self" antijenler immün sistemde
s>kl>kla kendilerine karfl> tolerans mekanizmalar>n>n geliflimi-
ni sa¤lar. Bununla birlikte, immün sistemin organizman>n
?self? antijenlerini tan>mas>, otoimmün hastal>klar>n geliflimi-
ne neden olabilir.
jenler veya haptenler olarak iki grupta incelenir. Haptenler
için tafl>y>c> görevi görerek onlar>n tam antijenler haline gel-
mesini sa¤layan bileflikler ise adjuvan olarak tan>mlan>r (3).
Adjuvanlar, antijenlerin içinde çözünebildi¤i ve güçlü immün
yan>tlar> bafllatabilen kimyasal süspansiyonlard>r.
immünitenin daha geç yan>tlar> yoluyla gerçeklefltirilir. Do¤al
h>zl> yan>ttan sorumlu olan hücresel ve biyokimyasal savunma
mekanizmalar>n> içerir (4). Bu mekanizmalar yaln>zca yaban-
c> organizmalara ve hasarl> hücrelerin ürünlerine tepki verir
ve tekrarlayan enfeksiyonlarda da ayn> flekilde yan>t gösterir.
Fiziksel (epitel) ve kimyasal (epitel yüzeylerde bulunan anti-
mikrobiyal moleküller) bariyerler, fagositik hücreler (nötrofil,
makrofaj) ve do¤al öldürücü (Natural Killer, NK) hücreler,
dolafl>mdaki kompleman sistemi proteinleri ve di¤er inflamas-
yon arac>lar>, do¤al immünite hücrelerinin aktivitesini kon-
trol eden ve düzenleyen, sitokin olarak isimlendirilen küçük
proteinler do¤al immünitenin asal elemanlar>d>r. Do¤al im-
mün mekanizmalar mikroorganizma gruplar>nda ortak ola-
rak bulunan yap>lar> tan>r, ancak yabanc> moleküller aras>n-
daki küçük farkl>l>klar> ay>rt edemez (5).
savunma yeteneklerinde art>fl gösteren, böylece enfeksiyona
uyum gösteren immün yan>tlar edinsel (adaptif, kazan>lm>fl)
immünite olarak tan>mlan>r (6). Edinsel immün mekanizma-
lar, moleküller aras>ndaki çok küçük farkl>l>klar> dahi özgül
olarak ay>rt edebilir ve ayn> yabanc> mikroorganizma ile tek-
rarl> karfl>laflmalarda giderek artan yan>tlar gösterir. Edinsel
immünitenin temel elemanlar>n> lenfositler ve onlar>n salg>la-
d>klar> antikor gibi proteinler oluflturur. Do¤al ve edinsel im-
mün yan>tlara ait özellikler Tablo 1'de özetlenmektedir.
görevi birbirinden farkl> yap>daki mikroorganizmalar> öldür-
mek olan iki farkl> yan>t tipi olarak incelenir. Hümoral immü-
niteye B lenfositleri ve plazma hücreleri ile bu hücreler tara-
f>ndan salg>lanan antikorlar (Abs) arac>l>k eder ve hümoral
immünitenin temel görevi hücre-d>fl> mikroorganizmalara
karfl> savunmad>r (8). Hücresel immünite ise çeflitli T hücre alt
gruplar>n>n ve do¤al öldürücü hücrelerin de aralar>nda bulun-
du¤u birkaç hücre tipini ve bu hücrelerin salg>lad>klar> çeflitli
sitokinleri içerir. Hücresel immünitenin temel görevi hücre-
içi mikroorganizmalar>n ortadan kald>r>lmas>d>r (9).
oluflturma yetene¤ine sahip antijene immünojen ad> verilir.
Bir antijenin immünojenik özellikleri çeflitli faktörlerden etki-
lenir (10):