background image
Gastrointestinal sistemin çeflitli hastal>klar>n>n tan>s> ve baz>
hastal>klar>n tedavisinde endoskopik ifllemler günümüzde
vazgeçilemez ve ilk tercih edilecek bir yöntem haline gelmifltir.
H>zl>, kolay bir flekilde yap>labilmesi, maliyetinin azalmas> ne-
deniyle bir çok merkezde yayg>n flekilde kullan>lmaktad>r.
Özofagogastroduodenoskopi (ÖGD) ço¤u zaman gastros-
kopi olarak isimlendirilir, günümüzde üst gastrointestinal sis-
temde ortaya ç>kan hastal>klar>n araflt>r>lmas>nda alt>n stan-
dart olarak kabul edilmektedir. Hastalar>n ço¤unda ilk yap>lan
inceleme yöntemidir. Özofagus, mide, duodenumda mukoza-
n>n tam olarak incelenmesine olanak verir.
Özofagogastroduodenoskopinin tarihsel geliflimi sürecin-
de mide mukozas>n> görüntüleyebilmek için çeflitli giriflimler
yap>lm>fl, hastan>n endoskopik ifllemi kolay tolore edemedi¤i,
kullan>m> zor ve organ delinmesi riski yüksek, yar> rijit endos-
koplar kullan>lm>flt>r. Modern özofagogastroduodenoskopla-
r>n ça¤> 1957'de bafllam>fl, Hirschowitz, optik fiber demetle-
rinden oluflturulan fleksibl bir endoskop gelifltirmifl ve ilk ya-
y>n Hirschowitz ve arkadafllar> taraf>ndan yap>lm>flt>r (1). Da-
ha sonra özofagogastroduodenoskopi h>zla yay>ld>, 1980'lerde
elektronik endoskoplar>n gelifltirilmesi ile uygulama tekni¤i
rutin incelemeler için standart hale getirildi. Özofagogastro-
duodenoskopi ayn> zamanda çok çeflitli yard>mc> ek aletlerin
ve yöntemlerin geliflmesine, tan>sal alandaki teknik geliflmeler
de bir çok patolojik durumun tan>nmas>na ve bir ço¤unun da
endoskopik olarak tedavi edilmesine olanak sa¤lad>. Endos-
koplardaki geliflmelere paralel olarak tan> ve tedaviye yönelik
çeflitli aletlerin gelifltirilmesi özofagogastroduodenoskopide
tan> ve tedavi ifllemlerinin dramatik bir flekilde art>fl>na yol aç-
m>flt>r. Endikasyonlar daha iyi belirlenebilmekte ve k>lavuzlar
endoskopik ifllemleri yapanlara daha iyi yol gösterici olmakta-
d>r. Komplikasyon oranlar> da belirgin olarak gerilemektedir.
Hastalar>n büyük ço¤unlu¤unda yak>nmalar do¤rultusunda
ilk ifllem olarak serbestçe özofagogastroduodenoskopi isten-
mesi, hem maliyet-etkinlik aç>s>ndan yarar sa¤lamakta, hem
de hastaya daha fazla araflt>rma yap>lmas>na gerek b>rakma-
maktad>r.
Endoskopik gözlem, biopsi al>m>, endoskopik ultrasonog-
rafi ve buna benzer tan> için yeni gelifltirilmifl herhangi bir gi-
riflimin uygulanmas>, diagnostik endoskopi tan>m> içine girer.
Bu teknoloji, polipektomi, endoskopik hemostaz, t>kay>c> tü-
mörlerin tedavisi, yabanc> cisim ç>kar>lmas> ve darl>klar>n ge-
niflletilmesi gibi uygulamalarda tedavi edici bir yaklafl>m ola-
rak da kullan>labilmektedir.
TEKN
Endoskopik incelemenin güvenli ve yararl> bir flekilde yap>la-
bilmesi için insan gücü olarak özel e¤itim alm>fl endoskopist-
ler, iyi e¤itilmifl ve klinik deneyimleri olan asistan ve hemflire-
lere ihtiyaç vard>r. Bunun yan> s>ra yeterli genifllikte bir endos-
kopi ünitesi, bekleme ve derlenme salonlar>, yeterli say>da tu-
valet ve banyo ünitenin alt yap>s>n> oluflturur. Özellikle sedas-
yon uygulanan veya ciddi t>bbi sorunlar> olan hastalar>n en-
doskopik ifllemden sonra gözlem alt>nda tutulabilece¤i çok ya-
takl> bir alan>n bulunmas> gerekir. Bu derlenme salonunda de-
neyimli bir hemflire ifllem sonras> hastalar> izler ve ayaktan
hastalar>n üniteden ayr>lma zamanlar>n> belirler.
Endoskopik ifllemlerde aksamaya yol açmayacak flekilde
yedekleri ile birlikte son teknolojik geliflmelere haiz endosko-
pik aletler gerekmektedir. Bir endoskopi ünitesinde günlük s>-
radan ifllemlerin yan> s>ra, günün herhangi bir saatinde acil so-
runlara yan>t verebilecek ek aletlere de ihtiyaç duyulur. Bu ne-
denle bir endoskopi ünitesi, acil servisler gibi günün her saati
ihtiyaca yan>t verecek flekilde düzenlenmelidir.
Di¤er taraftan yo¤un bak>m ünitelerindeki a¤>r hastalar>n
yataklar>n>n yan>na ya da gereksinim halinde ameliyathaneye
tafl>nabilen endoskopik aletlerin ve çeflitli gereçlerinin yeterli
say>da stoklar>n>n bulunmas> gerekir. Endoskopi ünitelerinde
endoskoplar>n ve aksesuvarlar>n>n dezenfeksiyonu özel bir
öneme sahiptir. Bir hastadan di¤erine hastal>k aktar>m>, kural-
lar>na uygun olarak yap>lan dezenfeksiyon ile önlenebilir. K>-
lavuzlar do¤rultusunda dezenfeksiyon yapmaya olanak sa¤la-
yacak, otomatik ya da elle dezenfeksiyona uygun bir alan>n ol-
mas> gerekir. Elektrokoter gereksinimlerini karfl>layacak en az
bir fonksiyonlu elektrokoter cihaz> ve endoskopik ifllemler s>-
ras>nda elde edilecek olan görüntü kay>tlar>n>n yap>labilmesi-
ni sa¤layan foto¤raf ve video kay>t cihazlar>n da bulundurul-
mas> gereklidir. Bu elektrikli aletlerin hepsinin emniyet aç>s>n-
dan periyodik bak>mlar> yap>lmal>d>r.
Endoskopi ünitesinde endoskopik retrograd kolanjio pan-
kreatikografi (ERCP) de yap>l>yorsa, bir C kollu ya da klasik
fluoroskopi cihaz>na ihtiyaç duyulur. E¤er böyle bir düzenek
varsa, odan>n duvarlar>n>n korunakl> olmas>, ifllem s>ras>nda
kullan>lacak yeterli kurflun gömlek bulundurulmas> gerekir.
Endoskoplar:
Yirmi y>l kadar önce gelifltirilerek yayg>n bir
flekilde kullan>lmaya bafllanan video endoskoplar, endoskopi
dünyas>n> de¤ifltirmifltir. Günümüzde endoskopik ifllemlerin
hemen hepsinde elektronik video endoskoplar kullan>lmakta-
d>r. Görüntüler endoskopun uç k>sm>na yerlefltirilmifl olan bir
979
77
BÖLÜM
Üst Gastrointestinal
Sistem Endoskopisi
Dr. Y>lmaz Büyükuncu, Dr. Ali Akyüz