aerobik metabolizmay> devam ettirmek için gereksinim duy-
du¤u oksijenin erifltirilememesi fleklinde tan>mlan>r. Bu tan>m
flokun tan> ve tedavisine temel oluflturan, ve ölçülebilir olan
kan bas>nc>, oksijen doygunlu¤u, kan ak>m>, hemoglobin dü-
zeyi gibi parametrelerin klinik uygulamada bask>n flekilde ön
planda olmas>ndand>r. Bununla birlikte bu parametrelerin
flok tedavisinde etkinli¤ini s>n>rlayan ve belirli flok tiplerinde
tabloyu daha karmafl>k hale getiren sitopatik hipoksi, mikro-
dolafl>mda düzensizlikler ve programl> hücre ölümü gibi pato-
fizyolojik süreçler nedeniyle bu tan>m>n tam olmad>¤> ortada-
d>r (1-3). Klinik aç>dan flok, doku perfüzyonunun bozulmas>
sonucu ortaya ç>kan ve birden fazla organ> etkileyen sistemik
bir sorundur. fiok tablosu dahilinde perfüzyonu bozulan or-
gan>n fonksiyonlar>nda azalma ortaya ç>kmas> genel olarak or-
gan yetmezli¤i fleklinde tan>mlan>rsa da, son dönemde daha
çok kabul görmeye bafllayan görüfl organ fonksiyonlar>ndaki
gerilemenin, asl>nda s>n>rlanm>fl doku perfüzyonu karfl>s>nda
dokunun metabolik yükünü, dolay>s> ile oksijen gereksinimi
azaltmay> hedefleyen bir adaptasyonu da olabilece¤i yönünde-
dir. Nitekim flok tablosunda görülen böbrek fonksiyon bozuk-
lu¤u "böbre¤in yetersizli¤i" de¤il, s>v> tutarak flok tablosunu
düzeltmeyi hedefleyen "baflar>s>" olarak nitelenmekte ve art>k
"akut böbrek yetmezli¤i" yerine "akut böbrek hasar>" tan>m>
tercih edilmektedir.
malar> ile ilgili 94. bölümünde flokun klinik belirtilerinin ay-
r>nt>l> bir tan>m>n> verdi¤i görülür. Bununla birlikte flok pato-
fizyolojisi ile ilgili bilgiler uzun y>llar s>n>rl> kalm>fl, I. Dünya
Savafl> öncesi flokun s>v> aç>¤>ndan kaynaklanmas> olas>l>¤>na
karfl> lojistik haz>rl>¤> yapma gere¤ini de¤erlendirmek için top-
lanan ve aralar>nda dönemin en önemli fizyologlar>ndan Wal-
ter Cannon'un da bulundu¤u bilimsel kurul flokun toksik bir
etkene ba¤l> vazodilatasyon ve hipotansiyon ile sonuçlanan bir
sinir sistemi bozuklu¤u oldu¤u sonucuna varm>flt>r. fiokun
patofizyolojisini ilk kez tan>mlayan ve floku do¤ru flekilde s>-
n>flayan, son derece basit bir köpek deneyi ile flokun s>v> aç>-
¤>ndan kaynakland>¤>n> kan>tlayan Alfred Blalock'tur. Notlar>
yüksek olmad>¤>ndan Halsted taraf>ndan Johns Hopkins'te
cerrahi ihtisas>na kabul edilmeyen, Halsted öldükten sonra
Finney taraf>ndan ihtisasa al>nmakla birlikte, ikinci senesinde
ihtisastan at>lan Blalock, yurttan oda arkadafl> Tinsley Harri-
son ile birlikte yürüttü¤ü deneylerle floku s>n>flam>fl, bu bafla-
kins'e 15 sene sonra bölüm baflkan> olarak geri dönmesi ile so-
nuçlanm>flt>r. Vietnam Savafl>nda elde edilen deneyimler he-
morajik flokta kan, kristaloid ve plazma resüsitasyonu yolu ile
yaral>lar>n sa¤kal>m>n>n artt>¤>n>, akut böbrek yetmezli¤inin
önlenebildi¤ini ortaya koymufl, bunun yan>nda o dönemde
flok akci¤eri olarak adland>r>lan akut solunum yetmezli¤i ile
karakterize akut respiratuvar distress sendromunun (ARDS)
geliflti¤i anlafl>lm>flt>r (2,4).
likte pratik ve güncel bir s>n>fland>rma Tablo 1'de verilmifltir
(1-5). Bununla birlikte patofizyolojik olarak bir hastada bir-
den fazla flok tipinin ayn> anda etkin olabilece¤i ak>lda tutul-
mal>d>r. Bir künt travma hastas>nda ayn> anda flokun hemora-
jik, kardiyojenik, nörojenik ve obstrüktif komponentleri etkin
olabilir. Benzer flekilde strangüle intestinal obstrüksiyon tab-
losundaki bir hastada perfüzyon bozuklu¤una ayn> anda sep-
tik, hipovolemik ve kardiyojenik etkenler katk>da bulunabilir.
ile karakterizedir. Bu aflamada özellikle serebral ve koroner
perfüzyonu idame etmeyi, s>v> ve ozmolar denge aç>s>ndan is-
tikrar sa¤lamay> hedefleyen travmaya metabolik ve endokrin
yan>t tetiklenir. Hipovolemik flok, en s>k karfl>lafl>lan flok tipi
olup, do¤rudan kan kayb>na (hemorajik flok) ya da renal (di-
abetes insipidus), gastrointestinal (bulant>, kusma, ba¤>rsak
t>kan>kl>¤>nda ortaya ç>kan s>v> sekestrasyonu) ya da deri yolu
ile (yan>k) afl>r> s>v> kay>plar>na ba¤l> ortaya ç>kar. Distribütif
(Da¤>l>msal) flokta dolafl>mdaki etkin s>v> hacmi damar yata¤>
Hemorajik flok
Nörojenik flok
Anafilaktik flok
· Obstrüktif flok