"monere" sözcü¤ünden türetilmifltir; t>pta hasta ile ilgili birta-
k>m verilerin--hekimi ya da hastaya bakan kiflileri uyarmak ya
da yönlendirmek amac>yla--izlenmesi anlam>nda kullan>l-
maktad>r. Son y>llardaki elektronik ve bilgisayar teknolojisinin
h>zl> geliflmesine kadar cerrahi hastalar>n monitorizasyonu te-
melde nab>z, kan bas>nc>, solunum h>z> ve atefl gibi yaflamsal
bulgular>n izlenmesi ile s>n>rl> kalm>flt>r. Teknolojik geliflmeler
ile bugün, özellikle yo¤un bak>m gerektiren hastalarda birçok
fizyolojik indeksin sürekli izlenebilmesi olana¤> do¤mufltur.
Yine de, teknolojik yöntemlerin hiçbiri deneyimli sa¤l>k per-
sonelinin yak>n izleminin yerini alamamaktad>r.
n>ya yard>mc> olmak, (3) tedaviye yön vermek, (4) hastaya ba-
kan kifliyi gerekti¤inde hastan>n durumu ile ilgili olarak uyar-
mak ve (5) yap>lan tedaviye yan>t> ve prognozu de¤erlendir-
mektir.
lemenin yan>s>ra kalp h>z> ve arteriyel kan bas>nc>n>n ölçümü-
dür. Bunlar ço¤u hasta için kardiyovasküler sistemin monito-
rizasyonu aç>s>ndan yeterli olmakla birlikte kritik cerrahi has-
talarda ek olarak, ço¤u ancak invazif yöntemlerle saptanabilen
ayr>nt>l> fizyolojik parametrelerin de izlenmesinin yararl> ol-
du¤u görülmüfltür (1).
le ölçülebilece¤i gibi invazif yöntemlerle do¤rudan da ölçüle-
bilir (2). Kritik cerrahi hastan>n monitorizasyonunda kullan>-
lan do¤rudan bas>nç ölçümü yöntemi intraarteriyel yerlefltiri-
len bir kateterden bas>nc>n bir transduser arac>l>¤>yla elektrik-
sel bir sinyale dönüfltürülmesi ilkesine dayan>r. Bu amaçla
kullan>lan intraarteriyel kateterlerin ço¤u venöz sistem için de
kullan>lan kanüllerdir. 20-22 numara kal>nl>¤>ndaki bu intra-
venöz kateterler radial ya da dorsalis pedis gibi düz seyirli ar-
terlere rahatl>kla yerlefltirilebilirler. Femoral, aksiller ya da
brakial arter gibi damarlarda ise bükülmeyen, daha kal>n du-
varl> ve 18 numara gibi daha kal>n çapl> polietilen kateterler
kullan>lmal>d>r. fiokta olan ve/veya uzun süreli monitorizas-
yon yap>lacak hastalarda femoral arter kateterizasyonu ye¤-
kullan>ld>¤>nda femoral ve aksiller bas>nçlar nadiren daha
yüksek ölçülür. Periferik küçük arterlerde kateter perkütan
olarak do¤rudan yerlefltirilebilirken, daha büyük arterlerin ka-
teterizasyonunda Seldinger tekni¤i kullan>lmal>d>r (3).
yetersiz kollateral dolafl>ma ve/veya kateterin yerlefltirildi¤i da-
marda kan ak>m>n>n engellenmesine ba¤l> olabilir. Radial ve
ulnar arter kateterizasyonlar>ndan önce elin kollateral dolafl>-
m> Allen ve Bedford testleri ile de¤erlendirilmelidir. Allen tes-
tinde ulnar arter üzerine bas>nç uygulanarak elde iskemi olu-
flup oluflmad>¤>na, Bedford testinde ise kateterize edilecek ar-
tere daha proksimalden bas>nç uygulanarak retrograd bir na-
b>z olup olmad>¤>na bak>l>r. Kollateral dolafl>m> de¤erlendir-
mede Bedford testinin daha uygun oldu¤u ileri sürülmektedir.
Bunlara ra¤men iskemik de¤iflikliklerin saptanmas> halinde
kateterin hemen çekilmesi gerekir. Kateterlerde tromboz olu-
flumu suland>r>lm>fl heparinli serum fizyolojik infüzyonu ile
önlenebilir. T>kanm>fl bir radial kateter bas>nçla aç>lmaya çal>-
fl>lmamal>d>r. Çünkü bu ifllem parmaklarda embolik infark-
tüslere yol açabilir ve ayr>ca pufle edilme s>ras>nda kan ak>m>
ters çevrilerek serebral emboliye neden olunabilir. Radial ve
aksiller arter kateterizasyonlar>nda median sinir ve brakial
pleksusa hematom ile bask> sonucunda lokal nörolojik komp-
likasyonlar geliflebilir. Radial arterin tekrar tekrar kanüle edil-
mesi sonucu psödoanevrizma oluflmas> da bu ifllemin kompli-
kasyonlar>ndand>r. Büyük damar kateterizasyonlar>nda bu
komplikasyon bildirilmemifltir. S>v> setinin kateterden ayr>l-
mas> sonucu önemli kanamalar geliflebilir (4,5).
kok? ba¤lant> yerinden kontaminasyon bu infeksiyonun en
önemli kayna¤>d>r. Tek kullan>ml> aletlerin ye¤lenmesi, infek-
siyon riskini azaltsa da 3-5 günü aflk>n süre yerinde kalan ka-
teterlerde infeksiyon oran> %10 dolaylar>ndad>r. Bu nedenle
kateterlerin girifl yerine hergün antibiyotikli veya antiseptikli
bir pomat sürülmeli ve asepsi-antisepsi kurallar>na özen gös-
terilmelidir.
geliflmeler sayesinde invazif olmayan yeni yöntemler ile kritik
cerrahi hastalar>n kardiyak monitorizasyonu için uygulanabi-
lecek birçok olanak vard>r (Tablo 1). Bunlar>n bir k>sm> sürek-
li, bir k>sm> da aral>kl> olarak kullan>labilir (6).
Monitorizasyonu