background image
A. J. Cokkinis'in 1926'da "... tan>n>n imkans>z, prognozun
ümitsiz ve tedavinin anlams>z oldu¤u olay" olarak ifade etti¤i
mezenterik vasküler hastal>klar, günümüzde dahi ancak, kli-
nisyenlerin erken tan> ve agresif tedavi ile sonuca ulaflabilecek-
leri bir klinik durumdur. Tüm gastrointestinal hastal>klar>n
%1-2'sini oluflturan mezenterik vasküler hastal>klar>n (MVH)
patofizyolojinin anlafl>lmas>, mezenterik vasküler anatomi ve
varyasyonlar>n>n bilinmesi etkilenen barsak segmentlerini ve
hasta hayat>n> kurtarmada anahtar rol oynamaktad>r (1). Me-
zenter vasküler hastal>klarda iskemi; etiyoloji hangi mekaniz-
mayla olursa olsun süperior veya inferior mezenterik arter ya
da vende oluflan ak>m yetersizli¤i sonucu geçici mukozal iske-
miden tam kat barsak duvar> nekrozuna kadar giden bir spek-
trum içerisinde yer al>r. Hastal>k genelde ince barsaklarda
meydana gelmekle birlikte bazen kolon da iskemik duruma
gelebilmektedir.
Mezenterik vasküler hastal>klar klinik özelliklerine göre 3
ayr> mekanizma ile tan>mlan>r (2,3) (Tablo 1).
ANATOM< VE F
Visseral organlar>n vasküler yap>lar>nda olan say>s>z varyasyon
mezenterik vasküler anatominin anlafl>lmas>n> karmafl>k hale
getirmektedir. Bu bölümde büyük visseral arterlerin anjiyog-
rafik görünümleri ile yayg>n görülen varyasyon ve kollateral
ba¤lant>lar> gözden geçirilecektir.
Embriyonal hayatta aortadan ç>kan ventral arterlerden 10.
ventral arter, ön barsa¤> (foregut) besleyen çöliak trunkusu
13. ventral arter orta barsa¤> (midgut) besleyen süperior me-
zenterik arteri ve 21 ya da 22. ventral arter de son barsa¤>
(hindgut) besleyen inferior mezenterik arteri oluflturacak fle-
kilde farkl>lafl>r (4).
Çöliak Arter:
Abdominal aortadan T12 veya L1 vertebra dü-
zeyinde ç>kan çöliak arter hafifçe öne ve afla¤>ya do¤ru yönele-
rek 1-2 cm içerisinde
·
Sol gastrik arter
·
Ortak hepatik arter
·
Splenik arter olmak üzere 3 ana dal>n> verir.
Bunlardan ortak hepatik arterden köken alan gastrodu-
odenal arterin bir dal> olan süperior pankreatikodudenal ar-
ter, mezenter dolafl>m>n en önemli kolleral ba¤>n> olufltura-
cakt>r.
Süperior Mezenterik Arter (SMA):
Mezenterik vasküler
hastal>klarda en önemli rolü üstlenen arter olup; abdominal
aortadan L1 vertebra seviyesinde ve çöliak arterin hemen 1 cm
alt>ndan ç>kar. Afla¤> ve sa¤a do¤ru yönelerek çekum seviye-
sinde ileokolik arter olarak sonlan>r. Major dallar> inferior
pankreatikoduodenal arter, orta kolik arter,sa¤ kolik arter, 4-
6 jejunal ve 9-13 ileal dal ile ileokolik arter olmak üzere s>rala-
n>rlar.
n ilk dal>d>r.
Orta kolik arter SMA'in proksimal k>sm>ndan ç>kar ve inferi-
or mezenterik arterle kolleteral ba¤lant>lar> sa¤lar. Sa¤ kolik
arter insanlar>n %10'unda bulunmaz; bazen de SMA'den orta
kolik arterle birlikte bir dal olarak ayr>labilir. SMA'in terminal dal>d>r. Kadavra çal>flmalar>nda %8-10 in-
sanda jejunumun ilk 60 cm'sini besleyen tek jejunal dal sap-
tanm>flt>r (3).
1796
160
BÖLÜM
Mezenterik Vasküler
Hastal>klar
Dr. Ahmet Karamercan, Dr. B. fiükrü Bozkurt
TABLO 1.
Mezenterik Vasküler Hastal>klar>n
Mekanizmalara Göre S>n>fland>r>lmas>
1. Akut Mezenterik
a. Mezenter arter oklüzyonlar>
Süperior mezenter arter embolileri (akut oklüzyonlar)
(%50)
Süperior mezenter arter trombozlar> (kronik
oklüzyonlar) (%20)
b. Non-oklusif mezenterik iskemi (NOM<) (%20)
c. Mezenterik venöz tromboz (%10-15)
2. Kronik Mezenterik 3.
fiEK
Visseral arterlerin ventral arterden farkl>laflmas>.
sol gastrik
hepatik
spenik
çöliak trunkus
süperior mezenterik arter
inferior mezenterik arter
visseral arterlerin ventral arterden farkl>laflmas>
ak>m
Bühler
Ark>