background image
Meckel divertikülü kanama, obtrüksiyon ve perforasyon gibi
ciddi komplikasyolara neden olabilen, gastrointestinal siste-
min en s>k karfl>lafl>lan konjenital malformasyonudur. Etiyolo-
jisi ve embriyolojik geliflimi 1809 y>l>nda Friedrich Meckel ta-
raf>ndan tan>mlanm>flt>r (1).
Bu anomalinin özellikleri ile ilgili olarak ­ bugün için
do¤rulu¤u tart>fl>labilen ­ "ikiler kural>" gelifltirilmifltir. Mec-
kel divertikülü toplumun %2'sinde bulunur. En s>k 2 yafl ön-
cesinde belirti verir ve genellikle ileoçekal bileflkeden önceki 2
feet'lik (60 cm) ileum segmentinde görülür (1,2). cm) uzunlu¤undad>r. Erkeklerde 2 kat daha s>k görülür. Her
iki hastan>n birinde heterotopik mukoza içerir. Bununla bir-
likte uzunlu¤u 1-100 cm aras>nda de¤iflebilir. S>kl>kla ileoçekal
valvden önceki 100 cm'de görülürken 180 cm kadar uzakta da
rastlanm>flt>r (3,4). Erkek kad>n oran> 3/1'dir. Semptomatik
olan divertiküller erkeklerde 3 kat daha s>kt>r (1).
Embriyoloji-Anatomi
Meckel divertikülü gerçek divertiküldür. Normal barsa¤>n
tüm katlar>n> içerir (fiekil 1). Kendine özgü vitellointestinal
arter ile beslenir. Dallanma göstermeyen bu arter s>kl>kla su-
perior mezenterik arterden köken al>r. Anjiyografik çal>flma-
larda görülmesi Meckel divertikülünün varl>¤>n>n bir kan>t>-
d>r.
Meckel divertikülünün embriyolojik kökeni ve lokalizas-
yonu, embriyolojik hayatta orta barsa¤>n geliflimi ile aç>klana-
bilir. Fetal hayat>n ilk haftalar>nda primitif "yolk sac" iki par-
çaya ayr>l>r: (i) büyük olan k>sm> primitif barsa¤> oluflturur,
(ii) plesantan>n yan>ndaki küçük k>sm> ise "yolk sac" olarak
devam eder (2). Bu iki parça birbirine umblikal kordun için-
de bulunan bir tüp ile ba¤l>d>r. Omfolomezenterik (ya da vi-
tellin) kanal ad> verilen bu kanal normalde 7. haftaya kadar
oblitere olur (2). Kanal>n aç>k kalmas> afla¤>daki anomalilere
neden olur:
1. Meckel divertikülü
2. Fistül
3. Umblikal sinüs
4. Fibröz Kord: Divertikül yoktur.
s>nda fibröz bant fleklindedir.
5. Vitellin Kist: Kanal>n proksimal ve distali kapan>r. Fibröz
bant aras>nda kistik yap> kal>r.
6. Mezodivertiküler bant: Meckel divertikülü ile barsak me-
zosu aras>nda fibröz bir bant bulunur.
Divertikülün uç k>sm>nda "yolk sac"dan bir endoderm
parças> kalabilir. Bu "yolk sac" hücreleri pluripotent hücreler
olup, gastrointestinal sistemin her hangi bir bölümüne ait
hücrelere dönüflebilirler (5). Bu nedenle olgular>n %30-
50'sinde divertikülün içinde heterotopik mukoza saptan>r.
Heterotopik dokular içinde en s>k görülenler gastrik, pankrea-
tik ve düodenal mukozalard>r (Tablo 1).
Otopsi serilerinde Meckel divertikülünün bulunma oran>
%2'dir (2). Ancak tüm Meckel divertiküllü hastalar>n sadece
%16'> semptomatiktir (1). Erkeklerde bayanlara oranla 3 kat
daha fazla divertiküle ba¤l> komplikasyon ortaya ç>kar (1).
Klinik Bulgular
Klinik bulgular genellikle komplikasyonlar>na ikincil geliflir.
Meckel divertikülünün en s>k saptanan komplikasyonlar> ka-
nama, intestinal obstrüksiyon, ve divertikülittir (Tablo 1). Bu-
nun d>fl>nda perforasyon ve neoplazm geliflimi de görülebilir.
Semptomlar daha çok genç yafllarda ortaya ç>kmaktad>r. Has-
talar>n %75'i 10 yafl>ndan gençtir.
Kanama:
Divertikül veya divertiküle komflu ileumda ortaya
ç>kan ülserasyona ba¤l>d>r. Kanama genellikle viflne rengidir.
Kanayan divertiküllerin %75'i ektopik mide mukozas> içerir
(1). Ektopik mide mukozas>ndan salg>lanan asit, ülser oluflu-
munun temel nedenidir. Helicobacter pylori'nin duodenal ül-
serler ile iliflkisi kan>tlanm>flken, Meckel divertikülüne ba¤l>
ülserlerde bu bakteriye rastlanmam>flt>r (6). ndan kü-
çük çocuklarda görülen a¤r>s>z alt gastrointestinal kanamala-
r>n en s>k nedeni Meckel divertikülüdür.
1316
110
BÖLÜM
Meckel Divertikülü
Dr. Teoman Coflkun
fiEK
Meckel divertikülü.