background image
Cushing Sendromu, genellikle bir hipofiz tümörü taraf>ndan
veya ektopik olarak afl>r> kortikotropin (adenokortikotrofik
hormon ACTH) salg>lanmas> ya da bir adrenal tümörü tara-
f>ndan afl>r> kortizol salg>lanmas> ile ortaya ç>kar.
1932'de Harvey Cushing santral obesite, glukoz intoleran-
s>, hirsutism, böbrek tafl>, adet düzensizli¤i, kas güçsüzlü¤ü ve
emosyonel labilite ile giden bir sendrom tan>mlam>flt>r. Cus-
hing, olgular>n ço¤unda hipofizde bazofilik adenomlar oldu-
¤u için bu sendromu "hipofizer bazofilizm" olarak adland>r-
m>flt>r. Hastal>¤>n klinik belirti ve bulgular>n>n hiperkortizo-
ilizme ba¤l> oldu¤u ve adrenalde hiperplazinin varl>¤> daha
sonra bulunmufltur.
Bugün, "Cushing hastal>¤>" tan>m> Harvey Cushing'in ta-
n>mlad>¤> hipofiz adenomuna ba¤l> endojen hiperkortizolizm
için kullan>l>r. "Cushing sendromu" ifadesi ise hangi nedenle
olursa olsun hiperkortizolizm belirti ve bulgular>n>n varl>¤>n>
ifade eder.
Cushing sendromunun en s>k görülen nedeni "iyatrojenik
Cushing" olarak da adland>r>lan kortikosteroid içeren ilaçla-
r>n kullan>m>d>r. Endojen hiperkortizolizm ise ACTH'ya ba¤-
l> olarak veya olmadan adrenallerden kortizol salg>lanmas>n>n
art>fl>yla ortaya ç>kar (1). Tablo 1'de Cushing Sendromu ne-
denleri görülmektedir.
Klinik Belirti ve Bulgular
Cushing Sendromunun s>k görülen belirti ve bulgular> Tablo
2'de görülmektedir (2). Bu bulgular>n aras>nda obesite ve hi-
pertansiyon gibi baz>lar> toplumda çok yayg>n bulunduklar>
için tan>ya katk>lar> s>n>rl>d>r. Ay yüz, santral obesite, pletore
ve strialar ise oldukça tipik Cushing belirtileridir.
Tan>
Cushing belirti ve bulgular> olan hastalarda öncelikli olarak
d>flar>dan kortizol içeren herhangi bir ilaç (tablet, krem, enjek-
siyon) kullan>m> ve yalanc> Cushing nedenleri olmad>¤>na
emin olmak gerekir.
Travmaya endokrin yan>t>n bir parças> ve stres hormonla-
r>ndan biri olan kortizolün plazma düzeyi çok de¤iflkendir. Bu
nedenle endojen hiperkortizolizm tan>s> için, d>flar>dan gluko-
kortikoid verilerek bask>lanamayan plazma kortizolü yüksek-
li¤i gösterilmelidir. Bunun için en s>k yap>lan uygulama düflük
doz deksametazon bask>lama testidir. Bu testte gece 23.00'te
hastaya 1 mg deksametazon verilir ve sabah saat 8'de plazma
kortizol de¤eri ölçülür. Sabah plazma kortizolü 5 mikrog-
ram/dL'nin alt>na düflerse olas>, 1.8 mikrogram>n alt>na dü-
flerse kesin Cushing Sendromu tan>s> konulur (3).
24-saatlik idrarda serbest kortizol ve geceyar>s> tükrük
kortizol testleri de çok yüksek kortizol de¤erleri gösterirlerse
hiperkprtizolizm tan>s> koydurabilir (3).
Endojen kortizol düzeyinin yüksek oldu¤u kesin olarak
saptanan hastalarda, plazma ACTH düzeyi ölçümü yap>l>r.
Plazma ACTH düzeyinin 5 pg/mL'nin alt>nda olmas>, hipofi-
zin ACTH salg>lamas>n>n bask>land>¤>n> gösterir ve adrenal
korteks neoplazileri için tipiktir. Bu durumda bilgisayarl> to-
mografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile
adrenaller görüntülenmelidir.
1855
164
BÖLÜM
Cushing Sendromu
Dr. Savafl Koçak
TABLO 1.
Cushing Sendromu Nedenleri
ACTH yüksekli¤ine ba¤l>
Cushing Hastal>¤> (hipofiz bazofil
adenomu)
Ektopik ACTH sendromu (en s>k
bronflial karsinoid ve küçük hücreli
akci¤er kanseri)
Ektopik CRH sendromu
ACTH'dan ba¤>ms>z
Adrenokortikal adenom
Adrenokortikal kanser
Adrenokortikal hiperplazi
Yalanc> Cushing Sendromu
Major depresyon
Alkolizm, gebelik, morbid obesite
68
12
<1
10
8
1
1
<1
Hastal>klar
Görülme S>kl>¤> (%)
TABLO 2.
Cushing Sendromunda Görülen Belirti
ve Bulgular
Ay yüz ­ santral obesite
Yüzde k>zar>kl>k (pletore)
Libido azalmas>
Hipertansiyon
Hirsutizm
Adet düzensizli¤i
Karbonhidrat intolerans>
Proksimal kas güçsüzlü¤ü
Ekimozlar
Osteoporoz
Strialar
90
85
85
77
75
71
67
66
59
59
57
Belirti-Bulgu
Görülme S>kl>¤> (%)