iyileflmesiyle birlikte, travma insidans> ve çeflitleri de¤iflmifltir.
Bunun yan>nda, ülkemizde trafik kazalar>n>n ve di¤er yaralan-
ma olaylar>n>n s>k gerçekleflmesi ve acil müdahalenin hayat
kurtar>c> olabilmesi nedeniyle, travmaya yaklafl>m hekimler
taraf>ndan çok iyi bilinmelidir. Travmalar multidisipliner ola-
rak de¤erlendirilmesi gereken ve s>kl>kla referans merkezlerde
tedavi edilen durumlard>r.
%90'>ndan fazlas> künt travmalard>r. Trafik kazalar>, düflme-
ler, yayalar> içine alan trafik kazalar>, dövüfl sporlar> ve sald>r>-
lar künt travmalar>n en baflta gelen nedenlerindendir (1)
Travma geçirmifl kifliden muayene s>ras>nda al>nan öykü, tan>
koymada oldukça de¤erlidir. Fakat hastan>n bilincinin aç>k ol-
mad>¤> ya da konfüze oldu¤u durumlarda yeterli bilgi al>na-
mayabilir. Bu durumlarda görgü tan>klar>ndan bilgi al>nabilir.
Ürogenital travmalar ço¤u kez kar>n içi organ travmalar> ile
birlikte meydana gelir. Bu nedenle travmaya yaklafl>m, iyi or-
ganize edilmifl bir tak>m iflidir. Künt ve delici kar>n yaralan-
malar>n>n %810 kadar> böbre¤i ilgilendirdi¤inden, ürolog bu
tak>m>n önemli bir parças>d>r. Ürogenital sistem yaralanmala-
r>nda daha çok parankimatöz organlar etkilenir. Bu organla-
r>n içerisinde en s>k yaralanan organ böbrektir. Bofl oldu¤u
durumlarda mesane, üreterler ve prostat nadiren etkilenen or-
ganlard>r.
%9095 kadar> künt olmakla beraber, travmadan en fazla et-
kilenen genitoüriner ve kar>n içi organ böbrektir. Renal trav-
malarda erkek/kad>n oran> 3/1'dir (2). Künt renal travmalar>n
en s>k nedenleri s>ras>yla; trafik kazalar>, yüksekten düflme ve
fliddet içeren sald>r>lard>r. Hikayeden ö¤renilen deselerasyon
varl>¤> ve derecesi oldukça önemlidir, çünkü h>zl> deseleras-
yon sonucunda renal vasküler yap>lar>n yaralanmas> oluflabi-
lir. Bu yaralanma elastik olmayan intima tabakas>n>n y>rt>lma-
s>na ve damar duvar> içerisine kanamaya neden olur. Bunun
neticesinde renal damarlarda tromboz meydana gelebilir. Ay-
r>ca renal arterin kar>n ön duvar> ve vertebra gövdeleri aras>n-
da s>k>flmas> da renal arter trombozu ile sonuçlanabilir.
yüksekli¤i nedeniyle, ateflli silah yaralanmalar>na %80 oranda
di¤er kar>n içi organ yaralanmalar> efllik eder. En s>k yaralanan
organlar; karaci¤er, ince barsak, mide ve kolondur.
niceli¤i ve niteli¤i hasar>n anlafl>labilmesi için oldukça önem-
lidir. Önceden var oldu¤u bilinen böbrek yetmezli¤i, üretero-
pelvik bileflke darl>¤>na ba¤l> hidronefroz, böbrek tafllar>, böb-
rek kist ve tümörleri hafif bir travmay> daha kar>fl>k hale geti-
rebilirler (3). Hastan>n tüm vücudunun dikkatli bir flekilde
muayene edilmesi ve hematüri, yan a¤r>s>, kosta k>r>klar>, ka-
r>n a¤r>s>, kar>nda distansiyon ve kitle, ekimoz, abrazyon gibi
bulgulara dikkat edilmesi gereklidir.
tetkiki, hematokrit ve bazal kreatinin de¤eridir. Mikroskopik
hematüri, >5 rbc/hpf olarak tan>mlan>r ve üriner sistem yara-
lanmas>n>n önemli bir bulgusudur. Ancak hematürinin dere-
cesi yaralanman>n ciddiyeti ile do¤rudan iliflkili de¤ildir (4).
Eastham ve arkadafllar> renal hasar oldu¤u gösterilen b>çak ya-
ralanmas> vakalar>n>n %9'unda hematüri izlenmedi¤ini bil-
dirmifllerdir (5). Seri hematokrit takibi kritik hastalar>n izle-
minde önemli bir yer tutar. Hastalar genellikle travma sonra-
s> ilk bir saat içinde hastaneye getirildiklerinden, hastanede ilk
bak>lan kreatinin de¤eri travma öncesi renal durumu gösterir
ve yüksek olmas> önceden var olan renal patolojiye iflaret eder.
gören s>n>flama "American Association for the Surgery of
Trauma" taraf>ndan yap>lan s>n>flamad>r (6). S>n>fland>rma
bilgisayarl> tomografi (BT) veya eksplorasyon sonuçlar>na gö-
re derlenmifltir (Tablo 1, fiekil 1).
tolik kan bas>nc> <90 mmHg), mikroskopik hematüri ile sey-
reden delici travma, beraberinde baflka major yaralanmalar>n
var olmas>d>r. Ancak ani deselerasyon hikayesi olan hastalara
da üreteral avülsiyon veya renal pedikül hasar>n> ekarte etmek
amac>yla radyolojik görüntüleme yap>labilir. Ultrasonografi
böbrek yaralanmalar>nda hasar>n derecesini ortaya koymaya
yetecek kadar bilgi veremedi¤inden pek tercih edilmemekte-
dir. Geçmifl y>llarda s>kl>kla kullan>lan intravenöz pyelografi
(IVP) bilgisayarl> tomografinin (BT) yayg>nlaflmas>yla eski
öneminin kaybetmifltir. Ancak acil cerrahiye al>nacak olan
hastalarda, ameliyat öncesinde 2 ml/kg kontrast maddenin IV
bolus verilmesinden 10 dakika sonra çekilen tek doz IVP po-
zunun karfl> böbre¤in fonksiyonunu de¤erlendirilmesinde
önemli yeri vard>r.