background image
Kolonun divertiküler hastal>¤> terimi divertikül ile birlikte gi-
den ve komplikasyonlar> da içeren tüm klinik spektrumu ta-
n>mlamak için kullan>l>r. Divertikülozis terimi kolonda çok
say>da divertikül varl>¤>n> gösterir. Bu terim daha önce asemp-
tomatik divertiküller için kullan>ld>¤> halde, flimdi kramp tar-
z>nda kar>n a¤r>s> ve barsak al>flkanl>klar>nda de¤iflme gibi ha-
fif semptomlar>n komplike olmayan divertikülozisle birlikte
gitti¤i bilinmektedir.
Divertiküler hastal>k az posal> diyet artm>fl kolon içi bas>n-
c> ve emosyonel stres ile ilgili bat> uygarl>¤>n>n bir hastal>¤>
olarak tan>mlan>r. Kolon divertiküllerinin iki tip vard>r: (1)
gerçek, barsak duvar>n>n tüm tabakalar>n> içerir, çekum ve sa¤
kolonun nadir soliter do¤mal>k divertikülü gibi, (2) yalanc>,
s>k görülür, kazan>lm>fl divertiküldür, kolon duvar>n>n müs-
küler tabakas> aras>nda mukozan>n ve submukozan>n f>t>klafl-
m>s>, d>fla do¤ru pofl oluflturmas>d>r.
D
Epidemiyoloji
Divertikülozis geliflmifl bat> toplumlar>nda oldukça s>k görü-
lür (Japonya hariç). n-
da de¤iflmektedir. Otopsi serilerinde ise bu oran %37-45 ara-
s>ndad>r. Hastal>k 35 yafl>ndan önce nadir görülür, bu yafltan
sonra görülme s>kl>¤> giderek artar ve 60 yafl>nda %40 ve 80
yafl>nda %60'a ulafl>r (1). Her iki cinste de görülme s>kl>¤> eflit-
tir. Divertiküler hastal>k ile fliflmanl>k, safra tafllar>, hiatus her-
nisi, hipertansiyon, variköz venler ve irritabl kolon sendromu
gibi durumlar aras>nda iliflki kurulmaya çal>fl>lm>flsa da herkes
taraf>ndan ayn> sonuçlara ulafl>lamam>flt>r.
Genel olarak diveritikülü olan hastalar>n %4-5'inde (kli-
nik olarak tan>mlanm>fl olanlar>n %20'sinde) komplikasyon
geliflebilir (2), %1-2'si hastaneye yatmay> gerektirir ve %0-
5'inde cerrahi giriflime gerek duyulur. Klinik araflt>rmalar>n
ço¤u hastane kay>tlar>na dayand>¤> için genellikle yay>nlanan
komplikasyon oranlar> daha fazla gibi görünmektedir.
Epidemiyolojik çal>flmalar kolonun divertiküler hastal>¤>-
n>n bat> uygarl>¤>n>n bir hastal>¤> oldu¤u, fizyolojik çal>flmalar
hastal>¤>n al>nan diyetteki lif içeren ve hacim kaplayan madde-
lerin eksikli¤ine ba¤l> geliflti¤i hipotezini ortaya getirmifl ve bu
teori genel olarak kabul görmüfltür. H>zl> ekonomik geliflme
gösteren endüstrileflmifl bat> toplumlar>nda karbonhidratlar>n
rafine edilme metodlar>nda de¤iflme sonucunda ve ve ark>-
m>nda artma nedeni ile diyetlerdeki lif içeri¤inde azalma ol-
mufl bu da divertikülozis insidans>nda artmaya neden olmufl-
tur (3). Ancak, diyet faktörü majör bir rol oynuyor gibi gö-
rünse de çoklu faktörlerin etken olabilece¤i çevresel, sosyal ve
pek çok di¤er diyet faktörnünün de rol oynayabilece¤i göz ar-
d> edilmemelidir.
Patofizyoloji
Gastrointestinal sistemde divertiküllerin en s>k görüldü¤ü yer
kolondur. Sigmoid kolon hastalar>n %95'inde tutulur. sigmoid kolon tutulumu %66'd>r. Rektum nadiren etkilenir.
Kolon duvar>n>n tüm katlar>n> içeren gerçek divertikül nadir-
dir. Ço¤unlukla, kas tabakas> aras>nda mukoza ve submuko-
zan>n f>t>klaflt>¤> yalanc> divertiküller görülür (4).
Tutulan kolon segmentinin d>fla do¤ru pofllaflt>¤>, makros-
kopik incelemesinde kolon duvar>ndan d>flar> pofl yapan kese-
ler görülebilece¤i gibi s>kl>kla d>fl görünüfl normal olabilir. Bu
durum divertiküllerin yerleflimine ba¤l>d>r. Genellikle "ap-
pendices epiploica"n>n yan>ndan ç>karlar ve kolayl>kla periko-
lik ya¤ içinde gizlenirler. Dolay>s> ile radyolojik incelemede di-
vertikülozisi saptanan hastada ameliyatta relatif olarak normal
görünüm ile karfl>lafl>lmas> süpriz olmamal>d>r. Kolon lümeni
ile iliflkili oldu¤undan barsak içeri¤i kolayl>kla divertikül için-
de girip ç>kar. Divertikül s>kl>kla fekalit içerir ve bu kar>n içi
incelemede ele gelebilir ve inspeksiyonda karakteristik mavi-
siyah rengi vard>r.
Divertiküller kolon duvar>nda özel yerleflim gösterirler
(fiekil 1). S>kl>kla kolonun lateral ve medial taraf>nda mezen-
terik ve antimezenterik tenya aras>ndan ç>karlar. Nadiren an-
timezenterik kenarda iki lateral tenya aras>ndan ç>kabilir ki
burada damarsal da¤>l>m daha az ve seroza nisbeten incedir.
Bunlara intramural divertikül denir. Divertiküllerin bu üç
1389
120
BÖLÜM
Kolonun Divertiküler
Hastal>¤>
Dr. Z. Volkan Kaynaro¤lu, Dr. Ali Konan
fiEK
Divertiküllerin kolonda lokalizasyonlar>n>n flematik görü-
nümü