background image
Periton yüzeyi malign tümörlerinin lokoregionel tedavisi, el-
de edilen olumlu sonuçlara paralel olarak, günümüzde yay-
g>nlaflarak uygulanmaktad>r. Agresif cerrahi yaklafl>mla (sito-
redüktif cerrahi ve intraperitoneal kemoterapi) özellikle
apandiks kanserine ba¤l> peritoneal karsinomatozis baflta ol-
mak üzere psödomiksoma peritonei, over ve kolorektal kan-
serlerinin karsinomatozisinde seçilmifl hastalarda artm>fl sa¤-
kal>m sonuçlar> elde edilebilmektedir (Tablo 1) (1-4).
Abdominal kanserler: 1) hematojen, 2) lenfatik, 3) perito-
neal yüzeylere implantasyon olmak üzere bafll>ca 3 yol ile ya-
y>l>rlar. Hangi hastada, hangi kanserin bu yollardan hangisini
seçece¤i konusu aç>kl>¤a kavuflmam>flt>r. Klinik gözlemler, ay-
n> organ>n ayn> histopatolojik tan>s>n> alm>fl kanserlerin birey-
den bireye farkl> seyirler gösterebildiklerini ortaya koymakta-
d>r. Tümörün biyolojik davran>fl> ya da tümöre ait intrensek
faktörler ile aç>klanmaya çal>fl>lan bu durum genler üzerinde-
ki araflt>rmalar ve moleküler biyoloji alan>ndaki çal>flmalar
artt>kça kuflkusuz aç>kl>¤a kavuflacakt>r.
Peritoneal Yay>l>m>n Patogenezi:
Mezotel hücreleri insan
vücudundaki üç serozal kavitenin (plevra, perikard ve peri-
ton) tüm yüzeylerini örten özelleflmifl hücrelerdir. Mezotel
hücrelerinin alt>nda bir bazal membran, onun da alt>nda sub-
mezotelyal ba¤ dokusu vard>r. Bu mezotel hücrelerinin olufl-
turduklar> örtüye mezotelyum denir. Bu örtü, visseral organ-
lar>n yüzeyini kaplad>¤> yerde visseral mezotelyum, vücut du-
var>n> içten örttü¤ü yerlerde (kar>n ve toraks) parietal mezo-
telyum ad>n> al>r.
Bir tümörde peritoneal karsinomatozis oluflabilmesi için
öncelikle tek ya da grup fleklinde tümör hücreleri primer tü-
mörden koparak peritoneal boflluk içine ulaflmal>d>r. Barsak
duvar>n> tam kat invaze ederek serozay> aflan tümörlerde, tü-
mör dokusu üzerinden tümör hücrelerinde dökülme olmak-
tad>r (5, 6). Yer çekimi etkisi, visseral abdominal yap>lar>n ha-
reketleri, varsa asit s>v>s> tümör hücrelerinin peritoneal boflluk
içerisindeki hareketine katk>da bulunur (7). Bu tümör hücre-
leri çeflitli adezyon molekülleri (CD44, selektinler, çeflitli löko-
sitler ile iliflkili antijenler) arac>l>¤> ile mezotelyuma yap>fl>rlar
(8,9). Tümör hücreleri do¤rudan mezotel hücre zedelenmesi-
ne neden olarak ya da mezotel hücreleri aras>nda bulunan
boflluklardan ("stomata") geçerek tek tabakal> mezotel doku-
sunun ve bazal membran>n penetrasyonu ile submezotelial
ba¤ dokusuna ulafl>rlar. Mezotelyal bariyerin afl>lmas>ndan
sonra tümör hücreleri submezotelyal dokuya güçlü bir flekilde
adezyon gerçeklefltirirler ve daha sonra bu bölgede proliferas-
yon bafllar. Alttaki ba¤ dokusuna invazyon ve tümör ço¤alma-
s> sonucu tümör nodülleri (implantlar>) oluflur. Geliflen anji-
yogenezise ba¤l> implantlardaki tümör hücrelerinde prolife-
rasyon ve buradaki tümör hücrelerinin peritoneal bofllu¤a dö-
külmesi ile ikincil metastatik odaklar oluflmaktad>r. Di¤er bir
de¤iflle metastazlardan yeni metastazlar geliflmektedir (10).
Peritonun iyi geliflmifl kan ak>m> ve oluflan anjiyogenezis saye-
sinde tümör dokusunun nütrisyonel deste¤i sa¤lan>r. Bu dön-
güsel olay, peritoneal metastatik kaskad olarak adland>r>lmak-
tad>r (10).
Peritoneal implantlar>n gelifliminde etkili di¤er patogene-
tik mekanizmalar ise dar marjinli rezeksiyonlar, rezeksiyon s>-
ras>nda travmatik olarak bölünmüfl lenfatik kanallardan akan
tümör hücreleri, rezeksiyon s>ras>nda tümörden venöz kan
s>zmas>, primer tümörün rezeksiyon s>ras>nda bütünlü¤ünün
olmas> sonucu tümör hücrelerinin peritonda implantasyonu-
dur.
Hastal>¤>n Do¤al Seyri:
Çok merkezli, prospektif EVOCAP
1 çal>flmas>nda peritoneal karsinomatozisli hastalarda hastal>-
¤>n do¤al seyrinin belirlenmesi amaçlanm>flt>r (11). Histopa-
tolojik olarak karsinomatozis tan>s> konmufl, sitoredüktif cer-
rahi ve intraperitoneal kemoterapi uygulanmam>fl, jinekolojik
malignite d>fl> nedene ba¤l> karsinomatozisi olan 370 hastan>n
de¤erlendirildi¤i bu çal>flmada genel sa¤kal>m oran> 6.9 ay
(da¤>l>m, 0.6­ 44.9 ay) ve medyan sa¤kal>m oran> 5.2 ay olarak
bildirilmifltir. Peritoneal karsinomatozlu hastalar>n prognozu,
kaç>n>lmaz olarak intestinal obstrüksiyon sonucu geliflen
ölümdür.
Tedaviye Yönelik Hasta Seçimi:
Günümüzde uygulanan
tedavinin 1) sitoredüktif cerrahi, 2) perioperatif hipertermik
1825
162
BÖLÜM
Peritoneal Karsinomatozis
Dr. Aras Emre Canda, Dr. Mehmet Füzün
TABLO 1.
Sitoredüktif Cerrahi ve Kemoterapi Yaklafl>m>n>n Kullan>ld>¤>
Durumlar
· Gastrointestinal kanserlerin peritoneal karsinomatozisleri
- Apandiks kanseri ve psödomiksoma peritonei
- Kolorektal kanserler
- Mide kanseri
· Abdominopelvik sarkomlar>n sarkomatozisleri
· Over kanserlerine ba¤l> peritoneal karsinomatozis
· Primer periton malign tümörleri
- Peritoneal mezoteliyoma
- Papiller seröz kanser
- Primer peritoneal adenokarsinom