background image
H
Normal dalak mononükleer fagositik sistemden çok zengin,
antijeni gören hücre sisteminin bulundu¤u ve antikor sentezi-
nin yap>ld>¤> önemli bir organd>r. Dalak normal fizyolojik
flartlarda önemli bir filtrasyon görevi yapmaktad>r. Fagositik
hücreler yabanc> maddeleri ve hatal> hücreleri ortamdan kal-
d>rmaktad>r. Dalaktaki kan ak>m>n>n %5 ile %10'u k>rm>z>
pulpaya yönlenmekte ve ak>m s>ras>nda makrofajlardan zen-
gin bölgelerden geçerken filtrasyon olmaktad>r. Takiben kan
ak>m>, 1-3 mm çap>nda çok dar aral>klardan geçerek venöz si-
nüslere geçmektedir. Kan>n büyük k>sm> arteriolleri venöz si-
nüslere ba¤layan endotel ile döfleli damarlara akmaktad>r.
Normal flartlarda eritrositler dalakta depolanmazlar, trombo-
sitlerin üçte-biri ve dolafl>mdaki nötrofillerin de büyük bir bö-
lümü geçici olarak dalakta sekestre olurlar. K>rm>z> pulpada
kan ak>m>n>n yavafl oluflu nedeniyle dalaktaki makrofajlar, an-
tikor veya kompleman ile kapl> hücreler, mikroorganizmalar
ve di¤er yabanc> maddeler ile uzun süre temas etme imkan>
bulurlar. Antikorla kapl> hücrelerin dalakta makrofajlar tara-
f>ndan tutulmas> ve fagosite edilmesi sonucunda semptomatik
sitopeniler ortaya ç>kabilir. Dalak fagositik aktivitesindeki art-
maya paralel olarak tedricen büyümeye bafllar ve anormal
hücrelerin eliminasyonu yan>nda, zaman içinde normal kan
hücrelerinin de sekestrasyonu ve dolafl>mdan uzaklaflt>r>lma-
lar> izlenebilir.
Splenomegali de¤iflik hastal>klara ikincil olarak geliflir. Bu
hastal>klar>n bir listesi Tablo 1'de özetlenmifltir.
Splenomegali yapan nedenler aras>nda herediter veya ak-
kiz hemolitik anemiler, infeksiyonlar, konjestif nedenler, infil-
tratif hastal>klar ve nadiren tümörler say>labilir. Bunlar>n bir
k>sm> masif splenomegaliye yol açar. Masif splenomegali ya-
pan nedenler Tablo 2'de özetlenmifltir.
Splenomegali varl>¤>nda toplam trombositlerin %90'>n>n
büyüyen dalak içinde sekestrasyona u¤rayabilece¤i anlafl>l-
maktad>r. Ancak, sekestrasyona u¤rayan beyaz kürelerin in-
feksiyon varl>¤>nda dolafl>ma geçerek normal fonksiyon göre-
bildikleri anlafl>lmaktad>r. Buna karfl>n eritrositler metabolik
olarak daha erken dönemde etkilenirler ve k>rm>z> pulpada
çok çabuk ortamdan uzaklaflt>r>l>rlar.
1740
154
BÖLÜM
Hipersplenizm ve
Splenektomi
Dr. Emin Kansu
TABLO 1.
Splenomegali ve Hipersplenizm Nedeleri
1. Hemolitik Anemiler
3. Konjestif Nedenler
A. Herediter
Karaci¤er Sirozu
a. Membran Defektleri
: Herediter Siferositoz
Portal ven trombozu
Herediter Eliptositoz
Splenik ven trombozu
b. Hemoglobinopatiler
: Talassemiler
Budd-Chiari Sendromu
Orak Hücreli Anemi
Konjestif kalp yetmezli¤i
B. Akkiz
Nedenler
a. Otoimmün
:
4. klar
Hemolitik Anemi
Kronik Lösemiler
2.
Lenfomalar
Polisitemi Vera
Subakut Bakteriyel Endokardit
Gaucher Hastal>¤>
Milier Tüberküloz
Miyelofibrozis
Romatoid Artrit (Felty Sendromu)
Amiloidozis
Lupus Eritematozus
Glikojen-Depo Hastal>¤>
Sarkoidoz
Niemann-Pick hastal>¤>
Bruselloz
S>tma
5. Dalak Tümör ve Kistleri
Leishmaniazis
TABLO 2.
Masif Splenomegali Yapan Nedenler
Kronik Myeloid Lösemi
Agnojenik Myeloid Metaplazi
Malign Lenfoma
Hairy-Cell (Tüysü hücreli) Lösemi
Gaucher hastal>¤>
Talassemi Major
Malaria
Leishmaniazis (Kala-Azar)