onar>m> genleri gibi çeflitli genetik de¤ifliklikler sonucu geliflti-
¤i düflünülmekte, karsinojenlere maruziyet sonras> ortaya ç>-
kabildi¤i bilinmektedir. Mutasyonlar kal>tsal olabilece¤i gibi
eksojen nedenlerle de olabilir. Genellikle kanser insidans> yafl-
la birlikte artar, çünkü insanlar yaflland>kça, hücre transfor-
masyonuna kadar ilerleyen çeflitli genetik zedelenmelerle kar-
fl>laflma olas>l>¤> artar. Bir hücrenin tam transformasyonu için
onkogen aktivasyonu ve tümör bask>lay>c> gen inaktivasyonu
ya da DNA onar>m genleri ve apopitoz genlerini de ilgilendi-
ren birçok genetik de¤iflikli¤in oluflmas>n>n flart oldu¤u düflü-
nülmektedir (1).
günkü bilgilere göre her ne kadar toplumdaki kanserlere ne-
den olan genetik de¤iflikliklerin ço¤u sonradan kazan>lm>fl
(akkiz) ise de, kanserle ilgili genlerdeki kal>tsal mutasyonlar>n
da kanser nedeni oldu¤u gayet iyi bilinmektedir, bu tip soru-
lara çok dikkatli ve iyi inceleyerek cevap vermek gerekir. Ör-
ne¤in akci¤er kanseri ço¤unlukla aç>k ve seçik olarak sigara ile
iliflkili iken, akci¤er kanserli hastalar>n sigara içmeyen ana-ba-
ba-kardefllerinde akci¤er kanseri mortalitesi (bu kiflilerde pa-
sif içiciligin etkisi yads>namasa da), kontrollerden dört kat faz-
lad>r. Üstelik kansere neden olan "kal>tsal mutasyonlar" kan-
ser hastalar>n>n %10'undan az>nda bulunur. Buna ra¤men
kanserin kal>tsal predispozisyonu, bu hastal>¤>n patogenezini
anlamam>za son derece yard>mc> olmufltur. Kansere genetik
predispozisyonu üç s>n>fta toparlayabiliriz (2-5):
kanser sendromlar>nda mutasyonlar, genelde tümör bask>la-
y>c> genlerde oluflan nokta mutasyonlar>d>r. Çocukluk ça¤> re-
tinoblastomas> bu grubun en iyi örne¤idir. Kal>tsal kanser
sendromlar>nda genelde tümör seçici olarak baz> organ ve do-
kularda yerleflme e¤ilimi gösterir, inkomplet penetrans ve de-
¤iflken gen ekspresivitesi olabilir (Tablo 1).
litesi kaybolur, bu grup hastal>klar genellikle otozomal resesif
ektazi bu gruptad>r. En s>k rastlanan kanser predispozisyonu
sendromu olan HNPCC (kolon, ince barsak, endometrium ve
over kanserlerine yatk>nl>kla giden Lynch sendromu) otozo-
mal dominant geçifllidir ama bu gruptad>r (5).
lerde kesin geçifl yolu belirgin olmayan bir kanser yatk>nl>¤>
gözlenir. Ailesel kanserleri karakterize eden özellikler erken
yaflta görülmeleri, indeks hastan>n iki veya daha fazla birinci
derece yak>n>nda ortaya ç>kmas> ve senkron veya metakron,
multipl ya da bilateral kanserlerin görülmesidir. Bu gruptaki
kanser yatk>nl>¤> muhtemelen çok say>da düflük penetransl> al-
lelin etkisi ile oluflmaktad>r (2,4).
genlerin taranmas>n>n, hangi fertte kanser geliflece¤inin bilin-
mesi ve buna karfl> önlem al>nmas> aç>s>ndan (ailesel medüller
tiroid kanser>nde ret mutasyonlar>n>n saptanmas> d>fl>nda)
bugün için tedavi ve prognozda yarar sa¤layamad>¤>d>r, çün-
kü bu genlerin penetrans> tam olarak anlafl>lm>fl de¤ildir. Ak-
kiz kanserlerde oldu¤u gibi mutasyon tafl>y>c> kiflilerde geliflen
ailesel kanserler de ek genetik de¤iflikliklerin birikimi sonucu
geliflmektedir. Hangi organda tümör olaca¤>n> kestirmenin
mümkün olmamas> yan>s>ra henüz önlem için gelifltirilmifl bir
ilaç da yoktur.
lenebilecek en güzel söz "kansere yakalanmamak için en kesin
yol hiç do¤mamakt>r, yaflamak kansere yakalanma riski ile gi-
der" cümlesi olabilir. Baz> çevresel, davran>flsal ve klinik du-
rumlar kanser riskini art>r>r. Örne¤in kronik iltihap ve regene-
rasyon ile giden durumlar yan>s>ra pernisyöz anemi, solar ke-
ratoz, vulva lökoplakisi gibi baz> non-neoplastik durumlar
kanser ile çok yak>n iliflkili olduklar>ndan "prekanseröz" ola-
rak isimlendirilirler. Kazan>lm>fl (akkiz) kanserlerde ise gene-
tik de¤ifliklikler genellikle çevresel etkenlerle olmaktad>r ve bu
etkenler viral (örne¤in HPV-serviks kanseri; HBV-hepatosel-
lüler kanser...), kimyasal (metilasyon, deaminasyon, DNA
hidrolizi s>ras>nda endojen mutasyonlar), fiziksel (ultraviyole
>fl>nlar>) olabilir. Ayr>ca sigara duman>n>n da pek çok kansere
neden oldu¤u bilinmektedir. Bununla birlikte kanserlerin ço-
¤unda direkt bir neden-sonuç iliflkisi henüz ortaya konulama-
m>flt>r (2).
Temeli ve Genel Cerrahi
Uygulamalar>ndaki Önemi