background image
VENÖZ HASTALIKLAR
Alt ekstremite venöz hastal>klar> hakk>ndaki bilgiler insanl>k
tarihi kadar eskidir. Venöz hastal>klar ve cerrahisi ile ilgili ilk
yaz> M.Ö. 1550 y>l>nda yaz>ld>¤> bilinen Ebers Papirüsü'dür.
Gay 1867 y>l>nda perforatör venleri ve venöz staz ülserlerini ta-
n>mlam>flt>r (2,3). Derin ven trombozunun cerrahi tedavisi ilk
olarak 19. yüzy>lda Trendelenburg taraf>ndan tan>mlanm>flt>r
(4). Akut ve kronik venöz hastal>klar, s>k görülen ve sonuçlar>
ciddi olan t>bbi patolojilerdir. Kronik venöz yetmezlik, ciddi ifl
gücü kayb> ve yaflam kalitesinde azalma nedeni olabilir (5-7).
Venöz hastal>klar insano¤lunu etkileyen en önemli rahats>zl>k-
lar>n bafl>nda gelmektedir. men nedenlerinin anlafl>lmas> ve tedavileri son 150 y>lda ilerle-
me kaydetmifltir. Bat> toplumlar>n>n yaklafl>k %1-3'ü yaflamla-
r>n>n bir döneminde ciddi venöz sorun yaflamaktad>r (8)
Patofizyoloji
Etkin bir venöz dönüfl için birçok komponentin uyumlu bir
flekilde çal>flmas> gerekmektedir (9). Bunlar, merkezi bir pom-
pa (kalp), bas>nç gradienti, periferal venöz pompa (kaslar) ve
venöz kapakç>klard>r. Venlerin duvarlar>ndaki zay>fl>klar ve
arteriovenöz (a-v) fistüller, safen ven kapakç>klar>ndaki yeter-
sizlik venöz hastal>klar>n en önemli nedenlerindendir. Kesin
neden bilinmemekle beraber yüzeyel venlerdeki bas>nç art>fl>
sonras> geliflen dilatasyon ve kapakç>klardaki yetmezlik varis
oluflumunda en geçerli hipotezdir. Arterio-venöz malformas-
yonlar, lokal türbülans ve bas>nç art>fl> nedeniyle ven duvarla-
r>nda geniflleme ve kapakç>k disfonksiyonu yapabilirler.
Genifllemifl ven kapillerlerinin, arteriyel kapillerlere aç>la-
rak fonksiyonel bir a-v fistül fleklinde çal>flt>¤> düflünülmekte-
dir. Ayakta duran bir insanda özellikle bacaktaki venöz kan>n
geri dönüflünde bacak kaslar>n>n kontraksiyonu ve ven kapak-
lar> önemli rol oynar. Bu nedenle bacak kaslar>na "bacak
pompas>" da denir. Ayak bile¤i yak>n>nda ve baca¤>n alt yar>-
s>nda, derin venleri yüzeyel venlere ba¤layan çok say>da perfo-
ran venler bulunur. Bu perforan dallara ait kapakç>klar>n ser-
best kenarlar> derin venlere do¤ru yönelmifl olup venöz kan,
yüzeyel venlerden derin venlere do¤ru akar. Ayakta hareketsiz
dururken yüzeyel venlerdeki bas>nç, yerden kalbe kadar olan
bir damar sütununun bas>nc>na eflittir. Bacak kaslar> kontrak-
siyon yapt>¤>nda aralar>ndaki derin venlere bas>nç yaparak ve-
nöz kan> yukar> do¤ru gönderir. Bacak kaslar> gevfleyince de-
rin venlere, yüzeyel venlerden kan gelir. Perforan venlerdeki
kapakç>klar görevini tam yapamad>¤> zaman, kaslar>n kon-
traksiyonu sonras>nda derin venlerdeki kan yüzeyel venlere
geri kaçar ve buradaki bas>nc> artt>r>r. Böylece yüzeyel venle-
rin zay>f yerlerinde varis ad> verilen genifllemifl k>vr>nt>lar gös-
teren ven pakeleri oluflur.
Venöz Sistem (10,11)
Vücuttaki venler, pulmoner venler, sistemik venler ve portal
venlerdir. Sistemik venler, yüzeyel ve derin venlerden oluflur.
Sistemik Venler
Sistemik venler kapillerlerden kan> toplayan küçük pleksuslar
fleklinde bafllarlar. Venlerin çap> genelde arterlerden daha bü-
yük ve say>lar> daha çoktur. Bu nedenle vücuttaki toplam hac-
mi arterlerinkinden fazlad>r. nda daha fazla,
kal>n venler aras>nda daha az anostomoz bulunur.
Yüzeyel Venler
Yüzeyel venler yüzeyel fasyan>n iki yapra¤> aras>nda bulunur.
Çok fazla anatomik varyasyon gösterirler. Özellikle alt ekstre-
mitenin yüzeyel venlerinde kapakç>k bulunur.
Derin Venler
Derin fasyan>n alt>nda bulunurlar. Arterlerle beraber seyre-
derler. nda genelde 2 adet derin ven bulu-
nur (vv.cominicantes). Genifl arterlerin yan>nda ise s>kl>kla efl-
lik eden bir derin ven vard>r. Bazen derin venler yaln>z da sey-
redebilir. Sistemik venler arterlerden daha fazla anatomik var-
yasyon gösterirler. Büyük venler aras>nda s>kl>kla anastomoz-
lar olup pelvis ve columna vertebraliste oldu¤u gibi pleksus
olufltururlar. Bu pleksuslar venöz kan için bir rezervuar göre-
vi yaparlar.
Alt Ekstremite Venleri
Yüzeyel ve derin venlerden oluflur. Derin venlerde daha fazla
olmak üzere her iki grup vende de kapakç>klar bulunur.
Üst ekstremiteye göre alt ekstremite venlerinde kapakç>k
say>s> daha fazlad>r.
Alt Ekstremite Yüzeyel Venleri:
V. saphena magna ve V.
saphena parvadan; derin venler ise V. poplitea ve V. femora-
listen oluflur.
Alt Ekstremitenin Venöz Drenaj>.:
Yüzeyel venleri birbi-
rine ba¤layan venöz ba¤lant>lara v.communicantes, derin ven-
ler ile yüzeyel venleri birbirine ba¤layan dallara ise v. perfo-
rantes ad> verilir. Perforan venlerin fasya profunda'n>n yüze-
yelinde kalan bölümüne epifasial, derininde kalan bölümüne
ise subfasyal bölümü denir.
2661
246
BÖLÜM
Venöz Sistem Hastal>klar>
Dr. Erkmen Böke, Dr. H. o¤lu