sa¤l>k sorunlar>ndan biridir. Geliflmifl ülkelerin ço¤unda bir
yafl>ndan sonraki çocuk ölümlerinin hemen hemen yar>s> trav-
malara ba¤l>d>r. Baflka bir söyleyiflle toplumun genelinde yir-
mi ölümden biri travma nedeniyledir. Ülkemizin verileri ise
kesin de¤ildir.
fl>ndan küçük çocuklardaki a¤>r kar>n yaralanmalar>n>n %90-
97'sinin nedeni künt travmalar>d>r. Okul öncesi dönemde,
düflmeler, anne veya baba taraf>ndan dövülmeler, ilkokul ça-
¤>nda bisiklet ya da motorlu araçlarla oluflan trafik kazalar> ön
s>ralarda yer al>rken, ortaokul ve lisede kavgalar, sald>r>lar,
h>zl> motorlu araç kazalar> öne geçerler. Ergenlik döneminde
delici kar>n travmalar>n>n say>s> da artmaktad>r. Çocukluk ça-
¤> kar>n yaralanmalar>nda ölüm oran> (%14), di¤er yaralan-
malardakinden (%2.4) daha yüksektir.
d>r. Ancak çocuklardaki yaralanmalar pek çok yönleriyle erifl-
kinlerden farkl>d>r. Travma öyküsü genellikle aç>kt>r. Kar>n
duvar>n>n ince ve kaslar>n yeterince koruyucu olmamas> ne-
deniyle küçük çocuklarda önemsiz görülen ya da unutulmufl
travmalar bile a¤>r say>labilecek yaralanmalarla sonuçlanabi-
lir. Çocuklarda, kar>n yaralanmalar> ile birlikte olan kafa, ak-
ci¤er, ekstremite yaralanmalar> da eriflkinlerden daha fazlad>r.
r>n yaklafl>k %10'una laparotomi gerekmektedir.
mas>na, yeterli süre ayr>lmas>na, gerekiyorsa incelemenin be-
lirli aral>klarla yinelenmesine ba¤l>d>r. Bilinci yerinde, yaflam
bulgular> normal çocuklar>n bile kar>n inceleme bulgular> ya-
n>lt>c> olabilir. Bulgular> normal olan çocuklar>n %15'inde
sonradan önemli kar>niçi yaralanmalar> saptanm>flken, endifle
verici bulgular> olan %20 olguda kar>niçi yaralanma gözlen-
memifltir. Çocuklarda, a¤r> olabilece¤inden kuflkulan>lan böl-
ge en son incelenmelidir. Yaral>n>n öksürtülmesi veya hafifçe
hareket ettirilmesiyle yerel bir a¤r> saptanabilir. Çocu¤un so-
luk yollar>, solunumu, dolafl>m ve bilinç durumu de¤erlendi-
rildikten, gereken yaflam deste¤i (solunum yollar>n>n aç>lma-
nir. Görünen kanamalara, berelere ve/veya delici yaralanmala-
ra öncelikle bak>l>r. Bütün kar>n, bel ve s>rt bölgeleri dikkatle
incelenmeli, yüzeysel olarak elle yoklanmal>d>r. Hafif perküs-
yon elle yap>lan en yumuflak incelemedir. Baz> durumlarda
derin palpasyon daha ayd>nlat>c> olabilir. Travmaya u¤rayan
çocuklar genellikle a¤lad>klar> için afl>r> hava yutma e¤ilimin-
dedirler. Bu nedenle oluflan ani mide genifllemesi kar>nda a¤-
r>, duyarl>l>k ve distansiyona yol açar. Nazogastrik sonda ko-
yulup mide boflalt>ld>ktan sonra kar>n incelemesi kesinlikle yi-
nelenmelidir. Huzursuz, korkmufl, gergin ve a¤layan bir çocu-
¤un kar>n incelemesi sa¤l>kl> olmayabilir. Sert, duyarl> kar>n
bulgular> verebilir. Oysa kar>n bulgular> normal olan bir çocu-
¤un dalak ve/veya karaci¤er yaralanmas> olabilir. Solukluk,
k>lcal damarlar>n iyi dolamamas>, kan bas>nc>n>n düflük olma-
s>, taflikardi kanama bulgular>d>r ve büyük olas>l>kla da kar>n
içine olmaktad>r. Delici kar>n travmalar>nda yaran>n derinli¤i
ve gidifl yönü araflt>r>lmal>d>r. Bunlar>n ço¤unda yaran>n peri-
tona kadar ulafl>p ulaflmad>¤>n> cerrahi giriflimle saptanmas>
gerekir. Periton geçilmemiflse kar>n içinin incelenmesi gerek-
mez. Çocuklarda kar>n duvar> ince oldu¤undan ateflli silah ya-
ralanmalar>nda kar>ndaki yak>n organlar da blast etkiden ze-
delenebilir. Bunlar kesinlikle cerrahi yöntemlerle araflt>r>lma-
l>d>r.
hastalarda tan>sal incelemeler geciktirilmemelidir. Kar>n ve
gö¤üs kafesi radyogramlar> al>nd>ktan sonra ultrasonografî ile
karaci¤er, dalak, pankreas, safra kesesi, mesane, böbrekler, ka-
r>niçi di¤er oluflumlar de¤erlendirilmeli, periton içinde serbest
s>v> bulunmad>¤>na, retroperitoneal veya pelvik hematom
olup olmad>¤>na bak>lmal>d>r. Kar>niçi yaralanmay> düflündü-
ren kuflkulu bir belirti ya da bulgu varsa, tam kan incelemesi,
serum amilaz>, kan grubu, karfl>laflt>rma çal>flmalar> için kan
al>nmal>d>r. Kan ve s>v> verilmesine karfl>n hematokrit de¤er-
leri azal>yorsa, hipotansiyona e¤ilim varsa, üretra ya da mesa-
ne boynu yaralanmas> belirtisi (üretradan kan gelmesi, pelvis
k>r>klar>, perineal veya skrotal hematom vb.) bulunmayan ol-
gulara idrar sondas> konulmal>d>r, îdrar ç>kart>lmas> doku
kanlanmas>n>n önemli bir ölçütüdür, s>v> ve kan verilmesi için
yol göstericidir.
karn>n kontrastl> bilgisayarl> tomografisi için yeterli bir ne-
dendir. Pelvis yaralanmas> ve/veya delici yaralanmalarda rek-
tum kesinlikle incelenmelidir.
Üriner Sistem Travmalar>