background image
831
B
ÖLÜM
30: R
ADUS VE
U
LNA
D
STAL
U
Ç
K
IRIKLARI
luu, kadin hasta, etnik köken, kalitim ve erken menapozun
bu yaralanma için risk faktörleri olduu gösterilmitir.
154,183,184,192
Kemik younluu ve radius alt uç kirii riski arasindaki iliki
kalça ve omurga kiriklarinda görüldüü kadar güçlü olmasa da
epidemiyolojik literatürde iliki açikça gösterilmitir.
116,192
Ay-
rica menapozun geç görülmesi ve östrojen destek tedavisi bu
gruptaki hastalari korumaya yardimci olabilir.
TANI
Fizik Muayene
Radius alt uç kiriklarinda görülen fizik muayenenin önemli
bir kismi kirilmi radius kemiinin ulnanin intakt desteine
göre kisa kalmasi ve dorsal ya da volar tarafa doru kaymasiy-
la ilgi olduu gerçeine dayanir. Bu iliki Goyrand
94
ve Colles
52
tarafindan tanimlanmi olan radial tarafa sapan ve dorsale
çikintili durumda olan distal ön kol sebebiyle olumaktadir.
Dorsal açilanmanin derecesi ve çikintili olan palmar proksi-
mal parçanin varlii median sinirin önemli derecede yer de-
itirmesi ile sonuçlanir. Sinirin bu ekilde yer deitirmesi
ve karpal tünelde akut hematom oluumunun elik etmesi,
akut karpal tünel sendromu semptomlari ile sonuçlanabilir.
Radiusun ulnaya göre akut olarak kisalmasi, palmar ve ulnar
tarafta, intakt ulnanin cildi düme delii eklinde yaralayip
yerde, açik yara meydana gelmesine sebep olabilir. Sonuç ola-
rak radiusdaki kisalmanin derecesi kirilmi radius ile birlikte
görülen distal radyoulnar eklem yaralanmalarinin önemini
belirler. Bir kadavra çalimasi radiusun intakt ulnaya göre
5 mm'nin üzerinde kisalmasinin distal radyoulnar eklem
(DRUE) balarini yaraladiini göstermitir.
2
Yaralanma sonrasi, radiusun muayenesine ek olarak, özel-
likle beraber görülebilecek radius bai veya suprakondiler hu-
merus kiriklari için, ayni tarafta omuz ve dirsein eksiksiz bir
ekilde muayene edilmesi gerekmektedir. Özellikle yalilarda
proksimal humerusta incelenmelidir. Elik eden bu yaralan-
malarin (1) genç hastalarda kiria yansiyan enerjinin yüksek
derecesi ve (2) hem dirsek hem el bilei yaralanmasi duru-
munda rehabilitasyonun uratiricilii ile ilgili önemli sonuç-
lari vardir. Ayni tarafta radius bai ve radius alt uç kirii görül-
mesi, Essex-Lopresti lezyonu oluturacak kadar yeterli enerji-
nin aktarildiini göstermektedir.
240
Ayni tarafta skafoid kirii
da dikkatlice aratirilmalidir çünkü bu kiriin tespit edilmesi
ile cerrah, cerrahi dii tedavi yerine cerrahi müdaheleyi tercih
edebilir. Yayinlarda ileriye dönük çalima olmamasina karin
her iki kiriin da erken hareketine izin vermek için skafoid
kiriin rijid internal fiksasyonu faydali olabilir.
111,255
Bundan sonra yumuak dokunun durumuna dikkat edil-
melidir. Açik kiriklarda, tipik olarak palmar ve ulnar tarafta,
radius dorsale doru yer deitirirken distal ulnanin ortaya
çiktii yerde, yumuak doku yaralanmasi oluur. Direkt dar-
be ve rotasyonel yaralanmalar el bileinin dorsal kismindaki
yumuak dokularin yaralanmasina neden olabilir. Ekstrinsik
fleksör ve ekstansörlerin dikkatlice incelenmesi gerekmekte-
dir. Ekstansör pollisis longus özellikle dikkatle muayene edil-
melidir. Bu yapi Lister tuberkülünde akut olarak yaralanabilir
ya da geç dönemde kendiliinden yirtik oluabilir. Son olarak
nörolojik komplikasyonlara dikkat edilmelidir. Akut ya da
kronik median sinir yaralanmasi, fonksiyonel bozukluun ve
kompleks bölgesel ari sendromuna ikincil kronik arinin sik
görülen bir sebebidir. Muayene, hastanin arisinin öznel de-
erlendirilmesi ve median sinir fonksiyonlarinin nesnel de-
erlendirilmesini içermelidir. Hasta yaralanma ile orantisiz
olan ari için öznel olarak monitörize edilmelidir, ayrica sinir
yaralanmasi ile ilikili olabilecek "yanma arisi" da takip
edilmelidir. Kiriin redüksiyonu ve ekstremitenin elevasyo-
nu tipik olarak bu tip ariyi geçirir. Median sinirin innerve
ettii parmaklarda duyu, redüksiyon öncesi ve sonrasi ayrica
immobilizasyon sonrasi da, öznel olarak deerlendirilmeli
ve takip edilmelidir. Redüksiyon ve immobilizasyona ra-
men normal olmayan duyu muayenesi (1) direkt yaralan-
maya, (2) sinirin mekanik deformasyonuna ya da (3) karpal
tüneldeki normal olmayan basinca bali olabilir. Nöropraksi
tipik olarak ilk bavuruda vardir. Yalnizca orta dereceli ari
vardir, bu ari da zamanla azalarak iyileir. Sinirin mekanik
ekil bozukluu tipik olarak redüksiyon ve ekstremitenin
yükseltilmesi ile geçer. Karpal kanal içinde artmi basinca
bali semptomlar dönmeyebilir ve daha ileri tedaviye ihti-
yaç duyabilir. Bu tani median siniri etkileyen kompartman
sendromuna benzemektedir ve uzun dönemde distrofik
semptomlari engellemek için acil tedavi gerekebilir. Kirik
redüksiyonu ve immobilizasyon semptomlari geçirmezse ve
hastalar kötüleen aridan ikayet etmeye devam ederse, nö-
rolojik tutulumun derecesi nesnel olarak dönmezse karpal
kanalin erken dekompresyonu endikedir.
YAZARIN TERCH ETT TEDAV
Redüksiyon ve immobilizasyondan önce, hastanin arisi
rakamsal olarak belirlenmelidir ve iki nokta ayrimi hem
median hem de ulnar sinir yayilma alaninda deerlendi-
rilmelidir. ekil bozukluunun radyolojik ve klinik olarak
yeterli redüksiyonundan sonra takip eden seri muayene-
lere temel oluturmasi için muayene tekrar yapilir. Üst
ekstremite kalp seviyesinden yukari kaldirilir ve oral nar-
kotik verilir. Bu noktadan sonra hastanin semptomlarinda
herhangi bir kötüleme, ari ölçümlerinin ve duyu ve mo-
tor fonksiyonu deerlendirilmesinin tekrarini gerektirir.
mmobilizasyon cilde kadar gevetilir ve buz uygulamasi
yapilabilir. 6 saat içinde rahatlama olmazsa derhal kar-
pal tünel gevetmesi yapilmalidir. Biz uzunluuna kesiyi
tercih ediyoruz. Bu kesi median sinirin proksimalde de
taninmasina ve takiben antebrakiyal fasya ve transvers
karpal ligament gevetilmesine olanak salar. Kemik ekil
bozukluunun, hematom ve ödemin görüntülemeyi zor-
latirdiina dikkat edilmelidir. Bu yüzden iyatrojenik sinir
yaralanmasini engellemek için geni bir cerrahi yaklaim
gerekli olabilir. Hematom tamamen boaltilir ve tekrar
toplanmasini engellemek için silastic dren gerekli olabi-
lir. Genelde bu sirada Guyon kanalini geniletmek gerekli
deildir. Fakat palmar lunat faset belirgin olarak ulnar si-
niri sikitirirsa bu kural geçerli deildir. Son olarak elde
kompartman sendromu oluumuna ait klinik kanit varsa
adduktor ve dorsal interosseöz kaslardaki kompartman
basinci kontrol edilmelidir ve eer basinç yüksek bulunur-
sa bu kompartmanlarin dekomprese edilmesi gerekir.
Görüntüleme Yöntemleri
Standart arka-ön (PA), yan ve oblik radyografileri üpheleni-
len bir radius alt uç kiriini görüntülemek için faydalidir. hti-