background image
105
B
ÖLÜM
5: K
IRIK
T
AMRNN
A
RTIRILMASI
ÇN
B
YOLOJK VE
B
YOFZK
T
EKNOLOJLER
KEMK GREFTLEMES VE KEMK GREFT
YERNE GEÇEN MADDELER
Spinal füzyon, primer ve revizyon artroplastiler ve peripros-
tetik kiriklar gibi endikasyonlarin sayisinin artmasiyla birlik-
te, kemik defektlerinin tedavisinde greft kullanimi da gide-
rek artmaktadir.
10,154,198,236
Her yil dünya üzerinde 2.2 milyon
kemik greftlemesi ilemi uygulanmaktadir, bunun yaklaik
450.000'i A.B.D.'dedir.
140
Kas iskelet sistemi hastaliklari ve ya-
ralanmalarina ek olarak, kemik greftlerinin önemli bir kismi
kraniyofasyal kemiklerin onarim ve rekonstrüksiyonunda
kullanilmaktadir.
218
skelet tamirini stimüle eden temel komponentleri içinde
barindirmasi nedeniyle, otolog greftler halen kemik greft-
lemesinin altin standardidir. Bunlar arasinda osteoindüktif
büyüme faktörleri, osteokondüktif ekstra-selüler matriks ve
kemik iliinde bulunan osteojenik kök hücreleri sayilabilir.
Osteoindüksiyon süreci, pluripotent mezenkimal kök hücre-
lerin çevre dokulardan gelerek kemik yapici osteoprogenitör
hücrelere farklilamasidir. Bu süreç, greft kaynakli büyüme
faktörleri olan kemik morfogenetik proteinler ve dier peptid
sinyal molekülleri aracilii ile oluur.
211,229
Osteokondüktif bir
materyalin makroskopik ve mikroskopik yapisi, yüzey yükü
ve kimyasal özellikleri, alici ortamdaki kapiller damarlar ve
osteoprogenitör hücrelerin içine büyümesi için bir çati va-
zifesi görür. Bu büyüme, greftin üç boyutlu yapisi, bölgesel
kan akimi ve çevre dokularin greft üzerindeki biyomekanik
güçleri tarafindan belirlenen sirali basamaklar halinde olur.
211
Osteogenez, tamamen olgunlami osteoblastlar tarafindan
gerçekletirilen kemik oluum sürecidir. Kemik greftleri yö-
nünden bakildiinda, osteojenik materyaller, kemik oluturan
osteoblastlara ya da konak ortamda osteoblastlara farklilaa-
bilen osteoprogenitör hücrelere sahip olmalidir.
Otolog kemik grefti, iyileme ve bütünleme açisindan tu-
tarli sonuçlar vermektedir;
21,137,195,209
ancak alinan bölgede ari,
sinir veya arter yaralanmasi, greft alimi sonrasi %8-10'lara va-
ran enfeksiyon görülmesi
15,77,91,219,242
gibi dezavantajlara sahip-
tir. Bu sinirlamalar nedeniyle alternatif greft kaynaklari arayi-
i ortaya çikmitir. Allojenik kemik grefti, çeitli uygulamalar
için kabul gören alternatiflerden biridir.
35,65,94,108,200
Her ne ka-
dar otolog kemik grefti elde edilirken ortaya çikan problemler
önlenmi olsa da, osteoindüktif potansiyelin daha az olmasi
ya da yokluu
20
ve pahali olmasi allogreft kullanimini sinirla-
maktadir.
176
Buna ilaveten, günümüzde uygulanan donör se-
çimi ve yapilan kontroller bu riski büyük ölçüde düürmü ol-
masina ramen, hastalik tainma riski birçok hasta ve hekim
için hala bir endie kaynaidir.
16,110
Bu nedenlerle, kemik grefti
yerine geçebilecek etkili maddelerin gelitirilmesi ve kemikte
doku mühendislii alanindaki gelimeler, kirik tedavisinin ge-
leceinde yeni çalima alanlarinin önünü açmitir.
Otolog Kemik
Otolog kemik grefti, dier bütün materyallerin ve kemik iyi-
lemesini artiran teknolojilerin karilatirildii temel stan-
darttir. Osteoindüktif, osteokondüktif ve osteojenik özellikleri
greftleme için idealdir. En yaygin ve en iyi tanimlanmi otolog
kemik grefti kaynaklari; pelvis, distal radius,
216
fibula,
137
prok-
simal tibia
171
ve kaburgalardir.
145
Hastanin kendi kemiinin kullanilmasiyla, grefte kari
konakçinin reaksiyonu ve hastalik bulamasi riskinin önüne
geçilmektedir. htiyaç duyulan greft çeidine göre, kansellöz
veya kortikal kemik alinabilir. Ayrica fibula veya kaburgalar-
dan vaskülarize bir greft alinmasi da mümkündür. Donör böl-
genin istenen miktarda ve doru tipte grefte sahip olduun-
dan emin olunabilmesi için dikkatli planlama yapilmalidir.
Örnein, tibiadaki büyük bir segmental defekt için büyük ve
yapisal bir greft gerekirken,
73,159
tibia platosundaki bir çökme
kirii için az miktarda kansellöz greft yeterli olabilir.
Kemik greftinin kaynamasi, kirik iyilemesi sirasinda or-
taya çikan sürece çok benzer. Alici bölgeye yerletirildikten
sonra greft çevresinde hematom oluur ve pro-inflamatuar ve
pro-anjiojenik faktörlerin salinimi sonucunda progenitör hüc-
reler grefte doru hareket eder
.
.
24
Bu hücreler greft inkorpo-
rasyonu için faaliyet gösterirken, ostoklastlar da nekrotik greft
materyalini temizler. Pluripotent mezenkimal hücreler, lokal
büyüme faktörlerine tepki göstererek osteoblastlara farklilair
ve osteoid sentezler. Greftin yüzeyindeki osteoblastlar ve en-
dotel hücreleri transplantasyon sonrasi canli kalip iyilemeye
katkida bulunabilirler, ancak büyük olasilikla greftin katkisi
osteoindüktif ve osteokondüktif bir çati olarak vazife yapma-
sidir. Greft, kemik üreten hücrelerin tutunmasi, yayilmasi,
bölünmesi ve farklilamasi için gerekli fiziksel ve kimyasal
özellikleri salayarak kemik yapimini salar. Sürecin son aa-
malari osteoid mineralizasyonu, kallusun yeniden yapilanmasi
ve kalan greftin kemikle bütünlemesidir. Kallusun yeniden
yapilanmasi (remodeling) sürecinde, örgü kemik, osteoblast ve
osteoklastlarin koordineli çalimalari ile yava yava mekanik
olarak daha salam olan lamellar kemie dönüür.
Otolog Kansellöz Kemik Greft i
Kansellöz kemik, belirli kirik tipleri için etkili bir greft ma-
teryalidir. Özellikle greftten kisa vade de yapisal destek bekle-
meyen kiriklarda kullanilir. Asil fonksiyonu, konak hücrelerin
yerleebilmesi için bir çati görevi yapmak ve yeni kemiin
oluturulabilmesi için gereken osteokondüktif ve osteoin-
düktif fonksiyonlari salamaktir. Yeni kemiin, greftin yerini
aldii sürece "creeping substitution" adi verilir,
210
bu süreç ge-
nellikle 1 yil içinde tamamlanir (ekil 5-1, Tablo 5-1).
EKL 5-1
"Creeping substitution" sürecinin düük büyütmede-
ki görüntüsü. Bo osteositik lakunalar ile karakterize ölü lamellar
kemik üzerine, bazofilik boyanan çekirdekleri ile osteoblastlar
içeren yeni oluan örgü kemik döenmekte (hematoksilen eosin
boyasi; orijinal büyütme x10).