background image
55
B
ÖLÜM
3
:
K
IRIKLARIN
E
PDEMYOLOJS
Yukarida bahsedilen bir yillik zaman diliminde on alti
ya ve üstündeki hastalarda genel kirik insidansi 13,7/1000/
yil olarak bulunmutur. Söz konusu insidans erkeklerde
13,7/1000/yil ve kadinlarda 13,6/1000/ yil eklindedir. Toplam
kirik sayisi 6991 olup, bunun 3304'ü erkek (%47,3), 3687'si ka-
dindir (%52,7). Erkeklerde ortalama ya 41,4, kadinlarda 63,0
ve genel ya ortalamasi 52,9'dur.
Buhr ve Cooke'un
2
klasik epidemiyolojik çalimasindan
beri tüm çalimalar, erkeklerin bimodal kirik dailim erisi-
ne sahip olduu, kadinlarin ise menopoz sonrasi yillarda kirik
insidansinda kayda deer bir artila birlikte, unimodal bir ki-
rik dailim erisine sahip olduu gerçeine dikkat çekmiler-
dir.
7,12,14,23,28
ekil 3­1'de gösterilen genel kirik dailim erisi de
farkli deildir. Tablo, yaa ve cinse özgü genel kirik insidans
erilerini göstermektedir. Erkeklerde, 16­19 ya araliinda-
ki kirik insidansi 26,2/1000/ yil, kadinlarda 5,9/1000/yildir.
Erkeklerde en düük insidans 50­59 ya araliinda saptanan
8,1/1000/ yil, kadinlarda en düük insidans 30­39 yillari ara-
sinda gerçekleen 4,8/1000/ yil deerleridir. En az 90 yaindaki
kadinlarda saptanan 80,3 /1000/yil deeri ile karilatirildiin-
da, en az 90 yaindaki erkeklerde saptanan 65,7/1000/yil deeri
oldukça düüktür. Erkeklerde belirlenen geç zirve, son yillarda
daha belirgin hale gelmitir zira erkekler, artik daha uzun yaa-
maktadir ve daha fazla osteopenik veya osteoporotik kirik riski
söz konusu olmaktadir.
24
Kirik Dailim Erileri
Kirik dailim erileri en önce, ya ve cinsiyet temelinde Buhr
ve Cooke
2
tarafindan önerilmitir. Bu aratirmacilar, Oxford,
ngiltere'de be yillik bir süredeki 8539 kirii analiz ederek be
temel eri önermilerdir. Önerilen bu erilerden tip A eri-
si, genç ve orta yali erkekleri temsil etmekte olup, bu eriye
"maa kazananlar" erisi adi verilmi, bu erinin el, iç malle-
ol, metatars, ayak falankslari ve omurga kiriklari ile bavuran
hastalardan elde edildii ileri sürülmütür. Bahsedilen aratir-
macilarin L eklindeki erileri, yali erkek ve kadinlari temsil
etmekte ve kirilganlik veya osteoporoz kiriklarini tarif etmek-
tedir. Bu eri Tip F erisine edeerdir (ekil 3­2). Buhr ve Co-
oke
2
proksimal humerus, humerus diafizi, proksimal femur ve
bimalleolar ayak bilei kiriklariyla birlikte pelvisin kiriklarinin
L eklinde bir erisinin olduunu ifade etmilerdir.
Buhr ve Cooke'un
2
üçüncü erisi genç erkekleri ve kadin-
lari temsil eden ve Tip C erisine (ekil 3­2) edeer olan L
eklinde bir eridir. Bunun distal humerus kiriklari, tibia di-
afizi kiriklari ve klavikula kiriklari ile bavuran hastalardan
elde edildii ifade edilmitir. Söz konusu aratirmacilar ayni
zamanda, bimodal erkek ve unimodal kadin dailimli veya
unimodal erkek ve bimodal kadin dailimli olabilen iki bile-
ik eriyi de tarif etmilerdir. Bu eriler, Tip D ve G erilerine
edeerdir (ekil 3­2). Buhr ve Cooke,
2
bu erilerin proksimal
ve distal radius, femur diafizi, proksimal tibia ve fibula ile di
malleol kiriklarini tarif ettiini söylemektedir.
Sonraki çalimalar, benzer dailim erilerini ortaya çikar-
mitir.
12,23,28
Knowelden ve arkadalari
28
yalnizca 35 ya ve üzeri
hastalari analiz etmiler, proksimal humerus, pelvis ve proksi-
mal femur kiriklarinin tümünün bir osteoporoz Tip L erisi
çizdiini göstermilerdir (ekil 3­2). Bahsedilen aratirmaci-
larin femur diafiz kiriklarina ait en yüksek insidansi yalilar-
da saptamalarina ramen, ayni kiriklari için Tip A erisi elde
etmeleri ilginçtir. Donaldson ve arkadalari,
12
­her ne kadar
aratirmalarini yaptiklari yillarda tibia ve fibula diafiz kirikli
yali kadinlar imdi gördüümüzden daha az sayida olsa da­
proksimal femur, proksimal humerus, distal radius, distal tibia
ve fibula diafiz kiriklari için ekil 3­2'de gösterilen erilere çok
benzer dört eri oluturmulardir. Johansen ve arkadalari
33
kalça, omurga, üst kol, pelvis, önkol ve el bilei; baparmak,
ayak bilei, el, el parmai; ayak; ayak parmai olmak üzere dört
farkli vücut alanini kapsayan, ekil 3­2'de gösterilen erilere
çok benzeyen sekiz eri oluturmulardir.
Bireysel kirik insidansinin analizi, sekiz temel kirik dai-
lim erisinin bulunduunu göstermektedir (ekil 3­2). Çou
kiriin, genç veya yali hastalari etkileyen unimodal bir da-
ilimi vardir. Öte yandan bazi kiriklarin, genç ve yali has-
talarin etkiledii ancak orta yata daha düük bir insidansin
bulunduu bimodal bir dailimi bulunmaktadir. Erkekler ve
kadinlar ayri analiz edilirse ekil 3­2'de gösterilen dailim e-
rileri oluturulabilir. Sekiz dailim erisi tüm kiriklari tanim-
lamaktadir. ekil 3­2'de gösterilen erilerin ematik olduu
hatirlanmali, erilerin zirvelerinin göreceli yüksekliklerinin
deiecebilei fakat tüm kiriklar için genel eri örüntülerinin
korunacai bilinmelidir.
Bir tip A erisi, siklikla genç erkekler ve yali kadinlarda
unimodal dailimli tipik bir kirik erisi olarak düünülmek-
tedir. Her ne kadar, tüm kiriklarda durum böyle deilse de,
genel olarak, genç erkek zirvesi yali kadin zirvesinden daha
yüksektir. Genç erkek zirvesi ile yali kadin zirvesinin ben-
zer bir yükseklikte olduu örnek durum; metatars kiriidir.
Tip A erileri skapula, distal radius, femur diafizi, tibia dia-
fizi, ayak bilei ve metatars kiriklarinda görülmektedir. Tip
B erilerinde de genç erkek unimodal dailimi vardir. Ancak
kadinlardaki kiriklar, dekatlar içinde daha düük sayilarda
gerçeklemektedir. Tip B kiriklar genellikle elde görülmekte,
karpal kemikleri, metakarplari ve parmaklari etkilemekte an-
cak, ayni zamanda femur bai kiriklari ile ayak bilei eklemi-
ni içine almayan fibulanin izole kiriklari için de karakteristik
olarak kabul edilmektedir.
Tip C kiriklarinda erkekler ve kadinlarin her ikisi de uni-
modal bir dailim göstermektedir. Bu kiriklar orta yatan
sonra nadir görülmekte, ayakta oluma eilimi göstermekte
ve ayak parmaklari, ayak ortasi ve talusu etkilemektedir. Tip
D kiriklarda, genç erkek unimodal dailimi mevcuttur ancak,
kadin dailimi genç ve yali kadinlari etkileyen bimodal da-
ilimdir. Genellikle ikinci zirve menopoz dolaylarinda balar.
Tip D erileri proksimal önkol, önkol diafizi ve tibia distali
kiriklarinda görülmektedir.
EKL 3-1
Tüm Yalar ve Cinsiyet Açisindan Kirik Dailim E-
rileri.
K
i
r
i
k say
i
s
i
100/y
i
l
Ya (dekatlar)