background image
690
G
ENEL
P
RENSPLER
: K
OMPLKASYONLAR
Bu durumun ilk taniminin Hamilton'a ait olduu Hildeb-
rand
61
tarafindan bildirilmitir, ancak Hamilton'un orijinal ta-
nimi hiçbir zaman bulunamamitir. Tam ve ayrintili bir tanim
ilk kez Richard Von Volkmann
148
tarafindan yapilmi, konu
ile ilgili görülerini 1881 yilinda yayinlamitir. Önkol ve elin
çok siki bandajlanmasina bali gelien felç ve kontraktürlerin
nedeninin iskemi olduunu ve arteriyel kan akiminin uzun
süre kesintiye uramasindan kaynaklandiini belirtmitir.
O'na göre kaslar kan akiminin 6 saatten fazla süre ile tamamen
kesilmesi durumunda canli kalamazlardi ve 12 saati aan siki
bandaj uygulamasi kalici bir sakatlikla sonuçlanabilirdi. Pe-
terson,
115
1888 yilinda bandajlama ilemi olmadan da iskemik
kontraktür geliebileceini bildirmi fakat nedeni hakkinda
görü belirtmemitir.
ngilizce literatürde konu ile ilgili ilk çalimalar 20. yy
balarina uzanir. Bu tarihlerde siki bir sargidan sonra gelien
iliin kontraktürlere neden olabilecei öne sürülmü, kont-
raktürlerin kökeninde ise "fibröz doku oluturan elemanlarin"
veya miyositik bir sürecin rol oynadii belirtilmitir.
28,125,150
Akut kompartman sendromundan sonra meydana gelen olay-
lar ile ilgili 20. yy balarinda yayinlanmi çalimalarin birinde
yer alanlarla günümüzde bu konuda bilinenler arasinda çok
fazla bir fark yoktu; tek fark ana damar yaralanmasina bali
gelien akut iskemi, subfasyal gerginlie bali gelien akut is-
kemi, geç evre iskemik kontraktür ve baimsiz sinir tutulumu
arasindaki ayrimla ilgiliydi.
9
Bu, basincin azaltilmasi amaciyla
fasyotomonin tarif edildii ilk çalima idi. Fasyotominin öne-
mi bu tarihlerde vurgulandii gibi,
9,107
daha sonra kontrak-
türlerin önlenmesi ile ilgili hayvan çalimalari da bu görüü
destekledi.
68
kinci Dünya savai sirasinda bu doru çikarimlardan
uzaklaildi ve iskemik kontraktürlerin damar yaralanmasi ve
refl eks kollateral spazm sonucu gelitii fikri ön plana çikti.
Oysa o zamanlarda hasarli damarin eksizyonu için yapilan
cerrahi giriimlerin
34,44
baarili olmasinin nedeni aslinda za-
ten yaklaim sirasinda ister istemez uygulanan fasyotominin
bir sonucuydu. Bu inaniin talihsiz mirasi olarak, normal pe-
riferik nabizlarin olmasi durumunda akut kompartman send-
romunun gelimeyecei eklindeki hatali inani günümüzde
hala devam etmektedir.
Seddon 1966'da hasarli damar teorisini eletirerek,
128
ken-
di iskemik kontraktürlü olgularinda daha balangiçta fasyo-
tomi gerektirecek düzeyde ilik bulunduunu ve bunlarin
%50'sinde nabizlarin alindiini belirtti. Bu arada yaralanma
ile ayni seviyede kas infarkti olmasinin damar hasari ile açik-
lanamayacaini bildirdi ve erken fasyotomiyi savundu.
McQuillan ve Nolan,
15
"lokal iskemisi" olan 15 olguyla il-
gili klasik bir makale yayinladilar. Kisir döngü içinde, kapali
bir kompartmanda artan basinç ile venöz akimin engellendi-
ini ve giderek arteriyel akimin zayifl adiini açikladilar. Üze-
rinde durduklari en önemli konu tedavide baarisizliin fas-
yotomide gecikmenin bir sonucu olduunu vurgulamalariydi.
EPDEMYOLOJ
Akut kompartman sendromunda epidemiyolojinin bilinmesi
akut kompartman sendromu gelien bir hastanin taninabil-
mesi açisindan önem tair. Akut kompartman sendromunun
epidemiyolojisi, ngiltere'de yaayanlardan seçilmi 164 has-
talik bir grubu içeren çalima ile tanimlanmitir.
84
Adölesan
dönemden itibaren genç hastalarda kompartman sendromu
riski daha yüksektir.
Akut kompartman sendromunun siklii bati toplumlarin-
da yilda 3.1/100.000'dir.
84
Erkeklerdeki siklik 7.3/100.000, ka-
dinlardaki siklik ise 0.7/100.000 olduundan cinsler arasinda
erkekler aleyhine 10 kat fark vardir. Yaa ve cinse bali siklik
ekil 27-1'de de görüldüü gibi Buhr ve Cooke
18
tarafindan "B
tipi" (bkz. Bölüm 3) veya "L biçiminde" tanimlanmitir. Her
iki cins dahil edildiinde ortalama ya 32 iken, erkeklerde 30,
kadinlarda 44'dür.
Akut kompartman sendromunu balatan neden büyük
siklikla (%69) bir kiriktir (Tablo 27-1). Çocuklarda da oran
farkli deildir, kiriklar %76 oraninda rol oynarken bunlarin
büyük çounluunu tibia diafiz, distal radius ve önkol olu-
turur.
8
Erikinlerde akut kompartman sendromu ile balantili
en sik rastlanan kirik tibia diafizindedir. Tibia diafiz kiriinda
akut kompartman sendromu görülme orani %2.7-15 arasinda
deimektedir.
3,16,23,32,83,84,106,155
Oranlarin deiiklik gösterme-
EKL 27-1
Akut kompartman sendromunda yaa ve cinse göre
yillik görülme oranlari.
TABLO 27-1
Ortopedik Travma Birimine
Bavuran Hastalarda Akut
Kompartman Sendromu ile
likili Durumlar
Altta Yatan Neden
Olgu (%)
Tibia diafiz kirii 36,0
Yumuak doku travmasi 23,2
Distal radius kirii 9,8
Crush Sendromu
7,9
Önkol diafiz kirii 7,9
Femur diafiz kirii 3,0
Tibia plato kirii 3,0
El kiriklari 2,5
Tibia pilon kiriklari 2,5
Ayak kiriklari 1,8
Dirsek kirii 0,6
Elbilei kirikli çikii 0,6
Pelvis kirii 0,6
Humerus diafiz kirii 0,6
Erkek
Kadin
Ya
100.000'de kaç