background image
Adölesanda multipl yaralanmaya yol açan nedenler, yetifl-
kin dönemindeki ile ayn>d>r. fiu anda, adölesan yafl grubun-
daki afl>r> alkol al>m>n>n, kazalar sonucu oluflan yaralanmala-
r>n 1/3'den fazlas>nda ana faktör oldu¤u düflünülmektedir.
113
Trafik kazas> sonucu gelen adölesanlar> tedavi eden ortope-
distlerin, bu yafl grubundaki potansiyel alkol kullan>m>na
dikkat etmesi gerekir ve gelecekte oluflabilecek kaza ve yara-
lanmalar> önlemek için adölesanlar uygun konsültasyonlara
yönlendirilmelidir.
159
K>r>klar
K>r>klar ve kas-iskelet sisteminin di¤er yaralanmalar>, multipl
yaralanmal> çocuklarda nadiren mortaliteye yol açmakla be-
raber, s>kl>kla yaralanmalar>n ve beraberindeki morbiditenin
büyük bir k>sm>n> oluflturmaktad>rlar.
23,37,39,128
Politravmal>
çocuklar>n tedavi edildi¤i bir pediatrik travma merkezinin
yay>mlad>¤> seride, femur flaft k>r>klar> tüm k>r>klar>n %22'si-
ni ve aç>k k>r>klar>n %9'unu oluflturmaktad>r.
23
Vertebra,
pelvis, skapula ve klavikula k>r>klar> daha az görülmekle bera-
ber, bu k>r>klarda yo¤un bak>m ve hastanede yatma süreleri
daha uzundur ve bunlar en yüksek mortalite oranlar>na sahip
k>r>klard>r.
K>r>k iliflkilerinin bilinmesi ile tan> becerisi ve k>r>k bak>-
m> geliflir. Örne¤in Kalkaneus k>r>klar> s>kl>kla aksiyel yüklen-
me sonucu oluflur ve en s>k nedenler yüksekten düflme (%40)
ve motorlu araç kazalar>d>r (%15).
152,153
Kalkaneus k>r>kl> ço-
cuklar>n yaklafl>k 1/3'ünde ilave k>r>klar bildirilmifltir ve bun-
lar>n %5'ini vertebra k>r>klar> oluflturur.
152,153
Femur ve komflulu¤undaki pelvis k>r>klar> s>kl>kla beraber
oluflurlar. Yaya çocu¤a otomobil çarparsa, ayn> taraf üst ve alt
ekstremite k>r>klar>n> s>k görülür.
21
Bir çal>flmada, motorlu
araç kazas> sonucu femur k>r>¤> oluflan çocuklar>n %58'inde
(87/149) ilave yaralanmalar saptanm>flt>r; bunlar %14 kafa
travmas>, %6 gö¤üs travmas>, %5 bat>n travmas> ve %4 geni-
toüriner yaralanmalard>r.
77
Femur k>r>¤> ve kafa travmas>n>n
bir arada olmas> yüksek enerjili travman>n bir göstergesidir
ve prognoz bu yaralanmalar>n tek bafl>na görüldü¤ü duruma
göre daha kötüdür.
Çocuk
Çocuk istismar> tüm sosyoekonomik ve etnik gruplarda sos-
yal bir problem olmaya devam etmektedir ve infant - yeni yü-
rümeye bafllama dönemlerinde en s>k travmatik ölüm nede-
nidir. fiu anda, y>ll>k bazda her 1000 çocu¤un 15 ile 45'i ço-
cuk istismar>na maruz kalmaktad>r ve neticesinda y>ll>k
1200'den fazla çocuk ölümü meydana gelmektedir.
88
fl>ndan küçük multipl travmal> her olguda, özellikle yaralan-
ma fleklinin mant>kl> ve aç>k bir izah> yap>lam>yorsa, çocuk is-
tismar>ndan flüphelenilmelidir. Multipl uzun kemik k>r>klar>
ile beraber kafa travmas> olan tüm küçük çocuklarda, muhte-
mel yaralanma nedeninin çocuk istismar> da olabilece¤i mut-
laka akla gelmelidir. Pediatristlerin bu yaralanmalar> ay>rt et-
me oranlar> hala düflüktür.
182
Kafa travmas> ve bat>n yaralan-
mas> ile beraber görülen tek uzun kemik k>r>klar>nda bile ço-
cuk istismar>ndan flüphelenilmelidir. Genellikle köfle k>r>¤>-
n>n çocuk istismar>n>n en karakteristik bulgusu oldu¤u düflü-
nülmekteyse de, istismar sonucu en s>k rastlanan k>r>k tipi
multipl k>r>klar de¤il, humerus yada femurun transvers k>r>k-
lar>d>r.
84
n kesin göstergesi olan bir k>r>k yoktur; kli-
nik ve sosyal tablonun tamam>n>n göz önünde bulundurul-
mas> gerekir. Ortopedik cerrahlar bir uzun kemik k>r>¤> ile
karfl>laflt>klar>nda travman>n kazaya ba¤l> ortaya ç>k>p ç>kma-
d>¤>n> ay>rt etmekte zorluk çekmektedirler.
93
Çocuklarda, di-
¤er travmatik nedenlerle oluflan multipl yaralanmalar>n sade-
ce %5'inde kot k>r>¤> meydana geldi¤i halde, çocuk istisma-
r>nda kot k>r>¤>na çok s>k rastlan>r.
55,128
Toraks>n di¤er ne-
denlerle oluflan künt kompresif travmas> lateral kot k>r>klar>-
na neden olabilirken, çocuk istismar>nda görülen kot k>r>kla-
r> posterolateral ve torakal vertebran>n transvers ç>k>nt>s>na
yak>n yerleflimlidir.
10,88,200
¤>ndan flüphelenilen olgularda iske-
let taramas> rutin olarak yap>l>r. Baz> otorler iskelet taramas>-
na ile beraber kemik sintigrafisini de önermektedirler,
115
fa-
kat sedasyon gerektirmesi, radyosyona maruz kalma ve mali-
yet art>fl> gibi nedenler kemik sintigrafisinin kullan>lmas>n>
tart>flmal> hale getirmifltir.
2,84
YARALANMANIN EN SIK MEKAN
Düflme
Düflme, çocuklardaki multipl yaralanmalar>n iki ana meka-
nizmas>ndan bir tanesidir.
23,59,92,146,194
Düflmeler, küçük ço-
cuklarda daha yayg>n olarak görülür.Talihsiz bir örne¤i yata-
¤a bitiflik üst kat penceresinden düflmedir. Düflme sonucu or-
taya ç>kan yaralanmalar nedendir ve bu yaralanmalar direkt
çarpma yada yere çarpma an>ndaki h>z kesme kuvvetleri ne-
ticesinde oluflurlar. Direkt çarpma genellikle k>r>k nedeni
iken, iç organ yaralanmalar> daha çok çarpma sonras> kuvvet-
ler nedeni ile oluflur. ndaki pencere-
den düflmeler, s>kl>kla yeni yürümeye bafllayan ve daha küçük
çocuklarda görülür. Bu düflmeler sonucu de¤iflik tip yaralan-
malar oluflabilmekle beraber, çarpma s>ras>nda vücudun po-
zisyonu ve çocu¤un düfltü¤ü yerin yüzey yap>s> yaralanman>n
fliddetini belirleyen önemli faktörlerdendir.
59
Yüksekten düfl-
meyi takiben, çocuklar>n %39'unda kafa travmas>,
92
%34-
65'inde ortopedik yaralanmalar
92,132
ve %5'inde de mortali-
te bildirilmifltir.
44
Motorlu Araçlar
Motorlu araç kazalar>, okul ça¤> ve adölesan öncesi çocuklar-
da daha çok multisistem yaralanmalar>na neden olur. Bu ya-
ralanmalar, yürüyen yada bisiklet süren çocu¤a araba çarp-
mas> veya çocuk arabada yolcu iken arabalar>n çarp>flmas>yla
oluflur. Birleflik Devletlerde 2002 y>l>nda meydana gelen mo-
torlu araç kazalar>nda, yafllar> 15 ve daha küçük olan
300,000'den fazla çocuk yaralanm>fl ve 2500'den fazlas> öl-
müfltür.
185
2002 y>l>nda, bu yafl grubunda araba ve kamyonet ile yol-
culuk s>ras>nda oluflan kazalarda 250,000'den fazla yaralanma
ve 1700 ölüm meydana gelmifltir.
185
Bu kazalarda ölen çocuk-
lar>n yar>dan ço¤u kaza an>nda emniyet kemeri takm>yor-
mufl.
185
Araba kazalar>nda yaralanan ve ölen çocuk yolcular
için ölüm riski, kaza an>nda emniyet kemeri takmayanlarda
takanlara göre 6 kat daha fazlad>r.
185
Motorlu tafl>t kazalar>n> takiben oluflan morbidite ve
mortalitenin en önemli nedeni, araba koltu¤u kullan>m al>fl-
kanl>¤>n>n olmamas>d>r. Thompson ve ark.,
175
motorlu araç
kazalar>n> takiben travma merkezinde tedavi gören çocukla-
r>n %80'ninde kaza an>nda emniyet kemeri takmad>¤>n> bil-
dirmifllerdir. Vaca ve ark.,
187
6 yafl ve daha küçük çocuklar>
olan ailelerin, hava yast>klar> ve çocuk araba koltuklar> hak-
k>nda temel güvenlik bilgilerinden habersiz olduklar>n> ve
çocuk koltuk kemerleri hakk>ndaki eyalet yasalar>n> bilme-
diklerini belirtmifllerdir. Ön koltukta oturan çocuklarda cid-
di yaralanma daha fazlad>r.
22
Arizona'da motorlu tafl>t kaza-
lar>nda, emniyet kemeri ile sabitlenmifl ve sabitlenmemifl ço-
cuklardaki yaralanmalar> karfl>laflt>ran bir çal>flmada; sabit-
lenmemifl olanlarda, mortalitenin daha yüksek oldu¤u, has-
tanede kal>fl süresinin daha uzun oldu¤u, ortalama hastane
giderinin, hastaneye baflvuru say>s>n>n, k>r>klar>n, kafa ve ka-
r>n içi yaralanmalar>n>n daha fazla oldu¤u gösterilmifltir.
31
T
EMEL
P
RENS
72