background image
B
ÖLÜM
3
:
Ç
OCUK
K
IRIKLARINDA
A
/RININ
G
B
UNUNLA
<
LG
D
E/ERLEND
47
olmas>, sonradan güvenli bir flekilde evine taburcu olmas>
için sedasyonun tüm seviyeleri ve metodlar> için techizat ve
monitörizasyonun ana hatlar>n> ortaya koymufltur (Tablo
3-1).
5,115
Acil pediyatri departman>nda, özellikle anestezist
olmayanlara sedasyon/analjezinin etkili ve güvenli bir pro-
sedürü gösterilmifltir. Pittsburgh çocuk hastanesinde yap>-
lan bir çal>flmada 1194 sedasyon vakas>n>n 1177 (%98.6)'in-
de sedasyon/analjezi prosedürü baflar>l> bir flekilde uygulan-
m>fl; yar>s>ndan biraz fazlas>nda (643-%52.9) parenteral
(i.m/<.V) ketamin, fentanil sitrat ve/veya midazolam>n
kombinasyonlar> kullan>lm>fl. %18 hastada, genelde tedavi-
ye kolay cevap veren hipoksi fleklinde komplikasyon geliflti-
¤i gözlemlenmifl.
134
Hangi terim tercih edilirse edilsin bilinmesi gereken
önemli husus, en güvenilir sedasyon düzeyinin sözlü veya fi-
ziksel uyar>ya bilinçli cevap vermeye müsaade eden düzeydir.
Hipoventilasyon, apne veya kardiyovasküler düzensizlik ris-
ki, sedasyonun bu seviyesinde en az düzeydedir. Ne yaz>k ki,
gerçe¤i söylemek gerekirse bu tür göreceli hafif sedasyon dü-
zeyleri, bir k>r>¤>n düzeltilmesi gibi a¤r>l> bir ifllemin uygulan-
mas> için tamamen yeterli de¤ildir. Ayr>ca hasta ne kadar kü-
çük ve ne kadar az uyumlu ise bilinçli sedasyon muhtemelen
o kadar az elde edilebilecektir.
113
Bu nedenle ortopedik ifl-
lemler için çocuklar>n sözlü uyaranlara kolayca tepki vereme-
yecekleri ve solunum ve kardiyovasküler uyum aç>s>ndan art-
m>fl risk alt>nda olacaklar> seviyelere kadar uyutulmak zorun-
da kalabilecekleri çok muhtemeldir. Hafif sedasyon düzeyle-
rinin (do¤ru bilinçli sedasyon) mümkün oldu¤u çocuklarda
bile belirti vermeksizin, istenmeyen afl>r> sedasyon meydana
gelebilir. Afl>r> sedasyon, (a) hava yolunun kayb>, (b) mide
içeri¤inin aspirasyonu ihtimaline yol açacak flekilde koruyu-
cu reflekslerin bozulmas> ve (c) kardiyopulmoner arreste ne-
den olabilir (bkz. fiekil 3-1). Uyutulan hastalar>n standart
rehberde anlat>ld>¤> flekilde dikkatlice gözlenmesini zorunlu
olmas> bu nedenlerden dolay>d>r.
5,7
Monitörizasyon
Uyutulan hastalar>n monitörizasyonunun amac>, solunum ve
kardiyovasküler fonksiyonlardaki anormalliklerin an>nda
tespiti ve düzeltilmesini sa¤lamakt>r. Monitörizasyon süreci
herhangi bir sedatif ilac>n uygulanmas>ndan önce bafllar. Mo-
nitörizasyon hastan>n sedasyon öncesi bilinçlilik haline geri
dönmesine ve klinikten taburcu olmas>na kadar devam eder.
Kabul edilebilir taburcu edilebilir kriterleri sonraki k>s>mlar-
da aç>klanm>flt>r (Tablo 3-1). Cihazlar>n kullan>m>nda uzman
olan ve hava yolu veya hemodinamik düzensizliklerin klinik
bulgular>n> tan>yabilen kaliteli personelin varl>¤> monitöri-
zasyon süreci için hayati öneme sahiptir. En az>ndan pediyat-
rik temel yaflam deste¤i hususunda beceri gerekli olsa da pe-
diyatrik ileri yaflam deste¤i hususunda e¤itim kesinlikle tercih
edilir.
5,147,148
Solunum veya kardiyovasküler depresyon yapa-
bilen ilaçlar>n kullan>lmas>n> gerektiren prosedürlerde görevi
ilaçlar> uygulamak, hastay> ve monitörü izlemek olan, bece-
rikli bir sa¤l>k çal>flan> (doktor veya hemflire) zorunludur. Bir
personelin hem cerrahi iflleri yapmas>, hem de hastay> izleme-
si en çaresiz flartlar d>fl>nda hiçbir flekilde tasvip edilmeyecek
bir durumdur.
Oksijenizasyon, ventilasyon ve dolafl>m, dikkatli bir de-
¤erlendirme gerektiren üç paremetredir. Vücut >s>s>n>n izlen-
mesi genelde az öneme sahiptir; bafll>ca istisnalar>, çok ciddi
hipotermi veya yüksek ateflle hastaneye getirilmifl çocuklar-
d>r.
Oksijenizasyonun izlenmesi, hastan>n devaml> pulsoksi-
metre ile ve sürekli gözle kontrolünü gerektirir. `devaml> izle-
me' bir zaman periyotunda ara vermeksizin yap>lan sürekli
bir monitörizasyonu, `s>k izleme' ise s>k ve düzenli fas>lalarla
yap>lan monitörizasyonu ifade etmektedir. Hipoksemiyi er-
ken önlemenin bir yöntemi olarak pulsoksimetrenin de¤eri
kan>tlanm>flt>r.
43
Oksijen al>m>n>n yeterlili¤inin tespit edil-
mesi için sadece gözle kontrole ba¤l> kal>nmas>yla ilgili prob-
lem, siyanoz, hipokseminin hem geç hem de de¤iflken bir be-
lirtisi olmas>d>r. Siyanozun gözle görülebilmesi için her desi-
litre için en az 5 gram hemoglobinin desatüre olmas> gerekir.
Bu yüzden, örne¤in hemoglobin seviyesi 10g/desilitre olan
bir hasta, oksijen saturasyon oran> %50'ye düflene kadar, teo-
rik olarak siyanotik olarak bile görünmez. Ayn> nedenle, çok
ciddi anemik olan bir hastada, en ileri hipoksemi aflamalar>n-
da dahi, hiçbir zaman gözle görülür bir siyanoz geliflmeyebi-
lir. Pek çok klinik ortamlar>nda ki >fl>¤>n (özellikle florasan
>fl>¤>), her hangi bir hastan>n siyanotik görünmesine sebep ol-
mas> ayr>ca kafa kar>flt>ran bir durumdur.
42,43
Bu yüzden de-
rin sedasyon alt>ndaki hastalarda, oksijen al>m> anormallikle-
rinin h>zla tespiti için pulsoksimetre kullan>m> esast>r. Ancak
pulsoksimetre mükemmel de¤ildir; pulsoksimetrenin do¤ru-
lu¤unu etkileyen faktörler, hastan>n hareketleri, prob üzerine
direk gelen parlak >fl>k ve probun yanl>fl yerlefltirilmesi-
dir.
12,26,42
Probun do¤ru yerlefltirilmesi, parlak >fl>ktan korun-
mas> ve sensörün parma¤a nazikçe yerlefltirilmesi monitör ifl-
lemlerinin güvenilirli¤ini artt>ran etkenlerdir.
Ventilasyonun izlenmesi oksijenizasyonun izlenmesiyle
paralel yürür ve hastan>n yak>ndan gözlenmesini ve aral>klar-
la ya da sürekli solunum seslerinin dinlenmesini gerektirir.
Sedatize edilmifl bir çocu¤un bafl> kolayca öne düflebilir ve ha-
va yolunun aç>kl>¤>n> engelleyebilir.
42
Hastalar> koklama po-
zisyonu olarak adland>r>lan flekilde tutmak hava yolunun ka-
Sedasyondan Sonra, Tavsiye Edilen
Taburcu Etme Kriterleri
1. Kardiovasküler fonksiyon ve havayolu aç>kl>¤> tatminkar ve
istikrarl>d>r.
2. Hasta, kolayca uyand>r>labilecek durumda ve koruyucu
refleksler de tamd>r.
3. Hasta konuflabilmektedir (e¤er yafl> uygunsa).
4. Hasta, yard>m almadan do¤rulabilmektedir (e¤er yafl>
uygunsa).
5. Genelde beklenen tepkilerden yoksun çok genç veya
özürlü bir çocuk için, sedasyon öncesi gösterdi¤i tepki
seviyesine veya bu çocuk için normal say>lan seviyeye
mümkün oldu¤u kadar yak>n bir seviyeye ulafl>lmal>d>r.
6. Hidrasyon durumu yeterli olmal>d>r.*
*Yeterli hidrasyona, IV s>v> ile ulaflalabilir. Çocuklar>n, bir tedavi merkezin-
den taburcu edilmeden önce, a¤>zdan al>nan s>v>lar> tolere edebilmeleri gi-
bi özel bir gereklilik yoktur. Mide bulant>s> olan veya faal bir flekilde kusan
çocuklar tedavi edilmeli ve bu sorun ortadan kalkana kadar gözlenmelidir
(ameliyat sonras> mide bulant>s>n>n tedavisi ile ilgili bölüme bak>n>z). Teflhis
ve tedavi ifllemleri için, sedasyon süresince ve sonras>nda pediatrik hastala-
r>n gözlenmesi ve idaresi ile ilgili rehber. Pediatrics 1992;89: 1110-1115;
izin al>narak.
TABLO 3-1