rindan bazilaridir. Kanada'daki siklii 20 yaindan yali insan-
larda yilda 10.000'de 29 ve 20 yaindan genç insanlarda yilda
10.000'de 61 bulunmutur.
daha fazladir. 1998 ABD Ulu sal Hastaneler Ambulatuvar Tib-
bi Bakim Taramasi dirsek-alti kiriklar içinde falanks kiriklari-
nin ikinci siklikta (%23) ve metakarp kiriklarinin ise üçüncü
sik likta (%18) yer aldiini ve erkeklerde üçüncü dekatta ve
kadinlarda ikinci dekatta zirve yaptiini göstermitir.
için %57,4 orta falanks için %30,4 ve distal falanks için %12,2
olarak bildirmitir.
sta (F3) idi.
sakatlik derecelendirmesini Kol, Omuz ve El Maluliyet sorgu-
lamasi (DASH) ile karilatiran bir çalimada istatiksel önemli
bir korelâsyon kurulamamitir.
iyi ve iyi toplam sonuçlar elde edilirken parçalanma, açik veya
çoklu kiriklari kötü prognoza iaret etmektedir.
iken eklem-içine uzanmayanlarda TAH 213 derece olmakta,
eklem-içine uzananlar en kötü prognoza iaret etmektedir.
kalici instabiliteye yol açmaktadir. Kiriklar, bununla birlikte,
kolaylikla yanli kaynama ile sonuçlanmaktadir. Bazi hekim-
ler sertlik ile kalici instabilite veya yanli kaynama arasindan
birini dorudan tercih etmektedir. Bunun her zaman böyle
olmasi gerekmez. Bu güç yaralanmalar hakkindaki anlayi-
lar yeni cerrahi yöntem lerle gelitikçe bir yandan çou izole
kirik ve çikiklarin yan etkileri önlenirken bir yandan da iyi
el fonksiyon elde etme olanai giderek artmaktadir. Büyük el
yaralanmasi ise baka bir konudur.
tarafindan oluacak olumsuz etkilerin ilk yaralanma ile orta-
ya çikan olumsuz etkileri amamasidir. Buna göre, el kirik ve
çikiklari nin tedavisinde cerrahi dii tedavi önemli bir rol oy-
namaktadir. Bu ilkenin doal bir sonucu, kirik ve çikiklar esas
olarak iskelet yaralanmalari olmalarina ramen, zor verilen
kararlarin çou yumuak dokularin tedavisi üzerinde odak-
lanmasidir. Yaralanmi kisim izole olarak deerlendirilmeme-
lidir. Elin birden fazla eklemi, dokunun birinin arizasinin
genellikle dierlerini belirgin olarak etkileyecek ekilde, int-
rinsik ve ekstrinsik tendon sistemleri tarafin dan hassas bir
dengede tutulmaktadir.
deninin iddet, yön, uygulan dii nokta ve kuvvet tipi mevcut
olmalidir. Elin maruz kaldii iskelet travma biçimlerinin geni
yelpaze halinde görülmesinin sebebi yaralanma mekanizma-
sindaki yüksek farkliliklardir. Eksen boyunca yük veya "siki-
mi yakalama gibi günlük etkinlikler sirasindaki ani uzanmalar
sirasinda yaanir. Bu mekanizmalar ile siklikla sonuçlanan ki-
rik biçimleri eklemle ilgili makaslayici kiriklar veya metafiz
kompresyon kiriklari dir. Üst ekstremite ekseni boyunca yük
binmesi karpal kemikler, önkol, dirsek ve omuz çevresinde e-
lik eden yaralanmalar için de üphe yaratir. Diyafiz kiriklari ve
eklem çikiklari, yaralanma mekanizmasinda, genellikle bükü-
cü bir bileeninin varliini gerektirir; elle oynanan top sporla-
ri sirasinda veya elin bir cisim tarafindan tuzaa dümü iken
kolun dier unsurlarinin elle birlikte hareket etmesinin müm-
kün olmadii durumlarda ortaya çiktii gibi. Parmaklarin
her biri mobilya veya tezgâh malzemelerine burulma meka-
nizmasiyla takilabi lir ve spiral kiriklara veya daha karmaik
çikik ekillerine neden olabilir. Endüstriyel tesisat veya air
cisim ve yüksek güç içeren dier ortamlar bükülme, makasla-
ma ve burulmayi kombine eden mekanizmalarla kendine has
bir iskelet yaralanmasi ve elik eden belirgin yumuak doku
hasarina neden olabilir.
den olmamalidir. Yaralanma redükte edilebi lirse bile yalniz-
ca elle nazik bir müdahale, redüksiyonu uzunluuna iddetli
bir traksiyona göre çok daha baarili bir ekilde salayacaktir.
Esas, intrinsikleri gevet
donlari gevetmek amaciyla el bileinin fleksiyona getirilme-
si gibi, deforme edici kuvvetleri proksimal ekleme pozisyon
vererek gevetmektir. Yumuak doku tarafindan yakalanmi
kemik çikintiyi serbestletirmek için siklikla öne ve arkaya ro-
tasyonlu nazik bir manevra gereklidir. Sonra, hareketli olan
distal kisim sabit proksimal kisim üzerine redükte edilir.
dier eklemlerin sinirsiz hareketlerine imkân vermelidir. Tar-
timali bir nokta el bileini harekesiz tutmanin gereklilii ile
ilgilidir. Ekstrinsik motorlarda (deforme edici kuvvetler olu-
turduu durumlarda) kurulacak uygun uzun
linarak kolayca baarilabilmektedir. Bu, elini karakteristik
fonksiyon dii pozisyonda, el bilei fleksiyon-metakarpofa-
lanjeal eklem ekstansiyon-interfalangeal eklem fleksiyonda
("yaralan mi pençe" pozisyonu), tutmaya yatkin düük ari
eikli hastalarda olaanüstü faydalidir Bu duruu kendi önle-
me yetenei olan dier hastalar siklikla el bileinin hareketsiz
kilinmasina ihtiyaç duymazlar. Proksimalda karpometakar-
pal (KMK) eklemden distalda distal falanks kiriklarina kadar
uzanan bölgeyi içeren yaralanmalarda kullanili basit bir atel
de dorsaldan uygulanan tek katli alçi veya cam elyafidir. Atel
önkoldan balar, distalda el bilei ekstansiyonda, metakarpo-
falanjeal eklemler tam fleksiyonda, proksimal interfalangeal
(PF) eklem seviyesine kadar uzanir. yileme süresince inter-
falangeal eklemlere tüm sinirlarda harekete tevik edilmelidir.
Toplam immobilizasyon süresi 34 haftayi nadiren amalidir.
Bu süreye kadar, eldeki kiriklar aktif tüm sinirlarda hareket-
lere dayanabilecek stabilitede olup, yeniden biçimlenme 810
haftaya kadar devam eder.