background image
GR
Açik kiriklar, eski adiyla bileik kiriklar, kirik üzerindeki veya
yakinindaki yumuak doku kilifinin bütünlüünü kaybetme-
si sonucu kemiin di ortamla temas ettii kiriklardir. Birçok
kapali kirikta da belirgin yumuak doku yaralanmasi görül-
mesine ramen, yumuak dokularda bu tip tam kat yirtilma
görülmez. Kiriklar açik veya kapali kiriklar olarak siniflan-
dirilabilir ve buna yaralanma iddetini tanimlayici daha ileri
siniflamalar da eklenebilir.
TARHSEL PERSPEKTF
Eski dünyada, Misirlilar morbiditeyi en aza indirebilmek için
kirik yaralarinin üzerinin örtülmesi gerektiinin farkinday-
dilar.
115
Hipokrat, (doumu M.Ö. 460) yaralanmalarin lokal
ilie neden olduunu belirterek ilik geçmeden siki ban-
daj yapilmamasi gerektiini vurgulamitir. Hipokrat, akintili
yaralarin operatif debridmanini tercih etmi, fakat düzgün
iyilemekte olan yaralarin fazla kurcalanmamasi gerektii ko-
nusunda da uyarida bulunmutur.
Yunan asilli ünlü bir Romali hekim olan Galen (M.Ö. 129-
200) iltihapli akintinin gerekli bir "faydali cerahat" olduunu
belirtmi ve iyileme süreci için vazgeçilmez olarak görmü-
tür. O ve ayni görüte olan dier hekimler pürülan yanit olu-
turacak tedavilerin arayii içine girmilerdir.
152
Rönesansla birlikte, Fransiz bir askeri cerrah olan Ambro-
ise Pare (milâdi 1510-1590) yarayi açmanin ve serbest drenaji
salamanin gerekliliini tanimlamitir. Ayrica tüm nekrotik
lokal dokularin ve yabanci maddelerin debride edilerek uzak-
latirilmasi gerekliliini de belirtmitir. Yine ayni dönemde,
Brunschwig ve Botello iyileme göstermeyen yaralarda nekro-
tik dokularin operatif debridmanini savunmulardir. 18.yy'da
Desault bu inanci tekrarlayarak, ölü dokularin uzaklatirilma-
si için incelemek üzere açik yaralarin geniletilmesini öner-
mitir. Debridman sözcüünü ilk kez kullanan da O'dur.
147
Daha sonra, bugün bile tartiilan bir konu olan, açik kirik te-
davilerinde zamanlamanin muhtemel etkileri, örencisi Lar-
rey tarafindan deerlendirilmitir.
19. yüzyilda bile, aseptik teknikler ve antibiyotiklerden
önce, açik kirik sonrasinda acil amputasyon kullanimi, ha-
yat kurtarici bir yöntem olarak nadir deildi. Amerikan ç
Savai'nda (1861-1865) açik kiriklara bali ölüm orani %26
idi. Fransa-Prusya Savai'nda (1870-1871) sepsis ve ölümü
önlemek amaciyla 13.000 ampütasyon gerçekletirilmiti.
Yine de, Billroth (1829-1894)'un alt ekstremitelerinde açik
kiriklar olan 93 hastadan 36'sinin (%39) öldüünü bildirdii
raporunda olduu gibi, ampütasyon her zaman iyilemenin
garantisi olmuyordu.
I. Dünya Savai (1914-1918) ile birlikte açik kirik yara-
10
AÇIK KIRIKLARDA LK
MÜDAHALE
Robert P. Dunbar, Jr ve Michael J. Gardner
Çeviri: Dr. Yavuz Kabukçuolu
GR 283
TARHSEL PERSPEKTF 283
AÇIK KIRIKLARIN MEKANZMALARI VE
ETYOLOJS 284
TEDAV PRENSPLER 284
H
KAYE
284
F
ZKSEL
B
ULGULAR
285
R
ADYOGRAFK
B
ULGULAR
285
A
ÇIK
K
IRIK
E
DEERLER
VE
E
LK
E
DEN
Y
ARALANMALAR
287
D
ERNN
R
SK
A
LTINDA
O
LDUU
K
IRIKLAR
(O
LMASI
Y
AKIN
A
ÇIK
K
IRIKLAR
) 287
S
INIFLANDIRMA
287
T
EDAV
Z
AMANLAMASI
288
A
NTBYOTKLER
289
Y
ARA
K
ÜLTÜRLER
289
C
ERRAH
T
EDAV
289
D
EBRDMAN
VE
Y
IKAMA
290
K
EMK
T
ESPT
291
Y
ARA
K
APAMA VE
Ö
RTÜMÜ
295
KOMPLKASYONLAR 299