background image
1833
B
ÖLÜM
54: D
Z
Ç
IKIKLARI VE
K
IRIKLI
IKIKLARI
dikkatli bir öykü ve fizik muayene yaninda mutlaka fonksi-
yonel muayene de yapilmalidir.
83
Hastanin yürüyüünün göz-
lenmesi ve düz bacak kaldirma ile ekstensör mekanizmanin
yeterliliinin deerlendirilmesi diz fonksiyonlarinin ölçülme-
sini salayan basit testlerdir. Çoklu yaralanmasi olan hastalar-
da bu deerlendirmenin yapilmasi zor olabilir. Öykü almak
mümkün olmayabilir ya da hastanin entübe edilmesi veya
yaralanmalar için sedasyon veya analjezik uygulanmasi nede-
niyle sinirli öykü alinabilir. Benzer ekilde ayni taraft a pelvis
veya alt ekstremite kirii olan bir hastanin muayenesi de çok
zordur. Ayrica acil travma koullarinda birçok fonksiyonel
testin yapilmasi mümkün deildir. Bu kisitlamalar nedeniy-
le cerrah radyografi ve manyetik rezonans görüntülemeden
(MRG) elde ettii bilgileri, yaralanma öyküsü ve kisitli fizik
muayene bulgularini birletirerek diz çikii tanisina ulaabi-
lir. Gözden kaçmamasi için, özellikle diz çikii kendiliinden
yerine gelmi hastalarda çok dikkatli olunmalidir. Son olarak
ayni taraf kiriklar stabilize edildikten sonra anestezi altinda
dikkatli bir muayene yapilmasi taninin konmasi ve yaralan-
manin iddetinin anlailmasi için çok önemlidir. MRG anes-
tezi altinda yapilan iyi bir fizik muayenin yerini alamaz ve
yalnizca anestezi altinda muayene bulgularini destekleyecek
önemli bir yardimci test olarak kullanilmalidir.
Diz çikii geçirmi bir hastanin tedavisi sirasinda göz önü-
ne alinmasi gereken bazi özel durumlar vardir. Bu ciddi yara-
lanmalar sonrasinda baarili sonuç elde edebilmek için spor
cerrahisinin kompleks diz rekonstrüksiyon tekniklerinin bi-
linmesi yaninda travmayla oluan yüksek enerjili yaralanma-
larin tedavilerinin tam olarak anlailmi olmasi gerekir. Spor
sirasinda izole ba yaralanmasi geçiren hastalar çounlukla
aktif yaamlarina dönme isteinde olan genç ve bedenen dinç
hastalardir. Diz çikii gelien hastalarin büyük bir çounluu
yüksek enerjili travmaya maruz kalmilardir ve yalari, vücut
yapilari ve varolan tibbi sorunlari kiiden kiiye çok farklilik
gösterebilir. Fiziksel olarak aktif genç bir hastanin tedavisi
60'li yalarda osteoartriti olan ya da 40'li yalardaki obez bir
hastadan farkli olacaktir. Ayrica hastada açik diz çikii, pero-
neal sinir yaralanmasi ya da popliteal arter yaralanmasi varsa
cerrahin tedavi zamanini ve stratejisini de belirlemesi gerekir.
Artrit, artrofibrozis ve instabilite diz çikii sonrasinda
oluabilecek balica sorunlardir. Tedavi seçeneklerinde he-
def stabil bir diz elde etmek ve dier iki sorunun olumasini
önlemektir. Genç ve orta yali kiilerde artrit tedavisi zordur,
özellikle çok kompartman tutulumu nedeniyle osteotomi de
seçenek dii olduunda durum daha da zorlair. Genç ve ak-
tif bir hastaya total diz protezi uygulamasi çok yüksek gev-
eme ve enfeksiyon riski tair ve özellikle 40 yain altindaki
hastalarda kullanimi çok kisitlidir (ekil 54-1). En iyi tedavi
stratejisi anatomik rekonstrüksiyonlarla stabiliteyi salamak
ve artritten kaçinmaktir. Trikompartmantal artrit gelien genç
hastada diz artrodezi en iyi kurtarici cerrahi yöntemidir (ekil
54-2).
Diz sertlii ve çounlukla buna elik eden ari, diz çikii-
nin dier önemli bir komplikasyonudur. Yine bu zor komp-
likasyon için önleyici yaklaim en iyi tedavi seçeneidir ve
erken ve youn bir ekilde tedavi edilmezse kalici hale gele-
bilir. Diz çikii sonrasinda ba yetmezliine bali instabilite
sorun olsa da, allogreft kullanilarak tekrarlayan instabilitele-
rin tedavi edilmesini salayan uygun revizyon seçenekleri bu-
lunmaktadir. Artrofibrozisin tedavisi daha zordur ve siklikla
fonksiyonel kisitlilia neden olur. Yüksek enerjili diz çikikla-
rinda baarili tedavi için diz sertliinin önlenmesi son derece
önemlidir.
Bu bölümde diz çikii balii altinda yer alan birçok ya-
ralanmaya genel bir baki sunulacaktir. Dizi ve tedavi seçe-
neklerini dört ana ba grubu altinda ele alacaiz: ön çapraz
ba (ÖÇB); arka çapraz ba (AÇB); medial (posteromedi-
al köe [PMK]) ve lateral (posterolateral köe [PLK]). Elik
eden ciddi yaralanmalarin tedavi stratejileri ve sonuçlar üze-
rine etkileri de tartiilacaktir. Sonrasinda bazi güncel tedavi
seçeneklerinden ve ardindan yazarlarin (J.P.S.) tercih ettii
yöntemlerden bahsedilecektir. Son olarak komplikasyonlar ve
sonuçlar, ayrica diz çikii tedavisinde gelecekteki yöntemler
ve tartimali konular ele alinacaktir.
TEDAV LKELER
Yaralanma Mekanizmasi
Diz çikii birçok yaralanma mekanizmasi sonucu geliebilse
de en sik araç içi ve araç dii trafik kazalari gibi yüksek ener-
EKL 54-2
Diz çikii sonrasinda gelien ciddi trikompartmantal
artrit nedeniyle kurtarici cerrahi olarak uygulanan diz artrodezi-
nin AP ve lateral radyografisi.
EKL 54-1
24 yaindaki erkek hastada popliteal arter yaralan-
masiyla birlikte oluan diz çikiindan (KD IIIM) 5 yil sonra medial
eklem araliinda daralma ile kendini gösteren medial kompart-
man artriti.