background image
G
Pediatrik ayak yaralanmalar>n>n tedavisinde ortopedik cerrah-
lar>n al>fl>lagelmifl tedavi flekli, cerrahi d>fl> yöntemlerin kulla-
n>lmas> fleklindeydi.
16,135
Bu al>flkanl>¤>n nedeni ayak kemikle-
rinin bafllang>çta daha k>k>rdaks> oldu¤u ve çocuk büyüdükçe
flekillendi¤i inan>fl>yd>. Ancak bu tedavilerin uzun dönem so-
nuçlar>n> de¤erlendiren çal>flma say>s> yok denecek kadar azd>r.
Günümüzde çocuklar>n da sportif ve yo¤un fiziksel akti-
vitelere kat>l>mlar> nedeniyle daha karmafl>k ayak k>r>k ve ç>-
k>klar> ile karfl>lafl>lmaktad>r.
4,38,41,130
Günümüzde küçük ço-
cuklar dahi motokros, kaya t>rmanma ve ileri kayak müsaba-
kalar>nda yer almaktad>r.
4,157
Profesyonel sporculuk nedeniy-
le antrenmanlar daha a¤>rlaflmakta ve çocuklar, ebeveynleri
ve antrenörleriyle ilgili beklentiler artmaktad>r. Yaralanmalar
daha h>zl> tedavi edilmekte ve spora daha erken dönüfl için
rehabilitasyon süresi azalt>lmaktad>r. Ancak, bu beklentiler
çocuklar>n ayak yaralanmalar>n>n tedavisinin en iyi flekilde
yap>labilmesinin önüne geçmemelidir.
Çocuk büyüyüp genç bir eriflkin oldu¤unda daha k>k>rdak-
s> olan ayak kemikleflmeye ve bu nedenle k>r>k ve ç>k>k flekille-
ri de¤iflmeye bafllar. Ogden
118
daha esnek yap>daki k>k>rdaks>
kemi¤in travman>n yaratt>¤> enerjiyi emdi¤ini ve bu enerjinin
çocuklarda eriflkin aya¤>ndakinden daha farkl> da¤>ld>¤>n> gös-
termifltir. Bu durum farkl> k>r>k flekillerinin oluflmas>na yol
açar.
118
Adölesan dönemdeki ayak yaralanmalar>n>n tedavi al-
goritmas> infantil dönem ayak yaralanmalar>n>nkinden farkl>-
d>r, ancak yaralanma yafl>na ait özelliklerin her bireyde farkl>-
l>k gösterdi¤i unutulmamal>d>r. bir aya¤>n tedavisinde karar vermesi en zor olan noktalardan
biri, k>r>ktaki aç>lanma ya da eklem çizgisindeki deplasman
miktar>n>n kabul edilebilir s>n>rlar>n>n belirlenmesidir. Adöle-
sanlarda baz> karmafl>k kalkaneus ya da talus k>r>klar>n>n teda-
visinde en iyi yol kimi zaman eriflkin travmas>nda kullan>lan
prensiplere dayanarak yap>lan internal fiksasyonlard>r.
Geliflmekte olan ayakta k>r>klar> kimi zaman de¤iflkenlik
gösterebilen kemikleflme merkezlerinden, fiz ve apofizlerden
ay>rt etmek için derinlemesine bir anatomi bilgisine ihtiyaç
vard>r. Bu konudaki yay>nlar>n ço¤u kan>t düzeyi IV (kontrol-
lü olmayan olgu serisi) ya da kan>t düzeyi V (uzman görüflü)
olan yay>nlard>r. Pediatrik ayak ve ayak bile¤i üzerine yap>la-
cak araflt>rmalarla ilgili sorunlardan biri tedavi sonuçlar>n>n
de¤erlendirilmesi için uzun takip aral>klar>na ihtiyaç duyul-
mas>d>r. Çocuklardaki ayak yaralanmalar>n>n sonuçlar>n> de-
¤erlendirmek için pediatrik skorlama tablolar> olmad>¤>ndan,
sonucun as>l belirleyicisi ancak tedavi an>ndaki anatomik re-
düksiyon, kaynama ve etkili rehabilitasyon olmaktad>r. Uzun
dönem retrospektif çal>flmalarda da, y>llar önce tedavi edilmifl
çocuklara ulafl>lamamakta, takip oran> düflük olmaktad>r.
Geliflmekte olan Aya¤>n Anatomisi
Kemikleri adolesan döneme kadar k>k>rdaks> özelli¤ini koru-
du¤u için çocuk aya¤> eriflkininkinden farkl>d>r. Yaralanmaya
yol açan enerji daha esnek k>k>rdak taraf>ndan da¤>t>ld>¤> için,
ayn> mekanizmalarla yaralanm>fl da olsalar çocuklarda oluflan
k>r>klar eriflkinlerdekinden daha masumdurlar. K>k>rdak yap>
yüzünden görüntüleme tetkiklerinin yorumlanmas> ve k>r>k-
lar>n direkt grafilerde tan>nmas> da güç olmaktad>r. Bilgisa-
yarl> tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme
(MRG) taramalar> anatominin de¤erlendirilmesi ve k>r>kla-
r>n tan>s>nda katk> sa¤layabilen yard>mc> tetkiklerdir. Remo-
delize olma kapasitesine sahip k>k>rdaklar nedeniyle eriflkin
k>r>klar>nda kabul edilemeyecek aç>lanma ve deplasman de-
receleri çocuklarda kimi zaman kabul edilebilirler.
yüme plaklar> k>r>klar>n tan>s>nda güçlük yarat>r. Kemiklefl-
me merkezlerinin yerleflimi fiekil 27-1'de görülmektedir.
5
Kalkaneus ve talus genellikle do¤umda kemikleflmifl durum-
dayken, küboid kemi¤in kemikleflme merkezi do¤umdan k>-
sa süre sonra belirgin hale gelir. Naviküler kemi¤in birincil
kemikleflme merkezi çocuk 3 yafl>na gelene dek geliflmez. fie-
kil 27-2'de ayakta, özellikle iki parçal> (bipartita) oldu¤unda
ya da as>l kemiklere yak>n yerleflim gösterdi¤inde k>r>klarla
kar>flt>r>labilecek aksesuar ve sesamoid kemikçikler gösteril-
mifltir. Klinik olarak normal veya patolojik ayr>m> yap>lama-
yan durumlarda karfl> taraf aya¤>n filminin çekilmesi de flüp-
heleri gidermede yard>mc> olacakt>r.
ÖYKÜ VE MUAYENE
Çocukluk dönemi travmalar>nda genellikle iyi bir öykü elde
edilemese de, yaralanma mekanizmas>n> aç>¤a kavuflturmak
için her yol denenmelidir. Bazen olaya tan>kl>k eden di¤er ço-
cuklar ya da eriflkinlerden de¤erli bilgiler al>nabilir. Yaralan-
ma an>ndaki kuvvetin ve h>z>n derecesi, düflme durumunda
düflülen yüksekli¤in miktar>, olay an>nda aya¤>n pozisyonu
yaralanman>n fliddeti ve deplasman derecesinin kestirimi ile
ilgili bilgi verebilir. Daha hafif yaralanmalarda hastan>n aya-
¤>na yük verebilip veremedi¤i, instabilite derecesi ve a¤r>n>n
lokalizasyonu öykünün önemli noktalar>d>r.
A
LT
E
KSTREM
1018
fiEK
Ayaktaki kemikleflme merkezlerinin belirme ve füz-
yon zamanlar>. Parantez içindekiler birincil ve ikincil kemikleflme
merkezlerinin füzyon zaman>n> göstermektedir (y, y>l, m.i.u., in
utero ay). (Aitken JT, Joseph J, Causey G et al. A Manual of Hu-
man Anatomy. 2nd ed. London: E&S Livingstone, 1968:80, izinle)