rockwood kırıklar cilt 3 Page 112

1145

ÖLÜM

37: S

KAPULA

IRIKLARI

konservatif tedavisi sonrasi zayif prognoz bildiren birkaç ma-
kale de vardir.

1,77,27

Tani araç ve gereçlerinin gösterdii teknik

gelimeler ve konuyla ilgili yayimlanan çalima sayisinin art-
masi da göstermitir ki bu kiriklara imdilerde daha fazla dik-
kat çekilmektedir.

DEERLENDRME LKELER

Yaralanma Mekanizmalari

Skapula kiriklari, en sik künt travmalar olmak üzere farkli me-
kanizmalar sonucu olumaktadir. Bunlar dorudan kuvvetle
skapulanin bütün anatomik bölgelerinde kiria neden olabilir.
Dier mekanizmalar ise indirek mekanizmalardir: (i) nadiren
de olsa elektrik oku

110,166

veya nöbet sirasinda oluabilecek

kas veya balarin çekmesiyle indüklenen akromion veya ko-
rakoid de avülsiyon kiriklari ve (ii) humerus bainin glenoid
fossaya çarpmasi ile indüklenen glenoid ve bazi skapula bo-
yun kiriklari.

Genel olarak yüksek enerjili travmalarda olduu gibi tra-

fik kazalari skapula kiriklarinin esas nedenleridir (motorlu
araç yolculari vakalarin %50'sinde,

1,8,115

yayalar tüm vakalarin

%20'sinde

3,115

). Dier nedenler motorsiklet kazalari, yüksek-

ten dümeler, ezilme yaralanmalari veya spor aktiviteleridir
(kayak, binicilik ve temas sporlari).

likili Yaralanmalar

Skapulayi kirmak için siklikla yüksek enerji gerektiinden
skapula kiriklari genellikle elik eden yaralanmalarla ilikili-
dir. Çalimalar göstermitir ki skapula kiriklarinin %61-98'ine
dier yaralanmalar elik eder.

1,3,17,21,79,97,115,116,165,169

Elik eden

yaralanmalar çoklu olabilir ve tedavide öncelik arzedebilir.
Sonuç olarak skapula yaralanmalarinin tani ve tedavisi ertele-
nebilir veya yetersiz kalabilir.

Bölgesel veya uzak yaralanmalarin geni çapli çeitlilii-

nin pnömotoraks (%9-38),

3,45,118,169

pulmoner kontüzyon (%8-

54),

45,116,169

arter yaralanmalari %11,

45,169

kapali kafa yaralan-

malari (%20-42)

79,115

ve dalak veya karacier laserasyonlari

gibi hayati tehdit edici olabilecei bildirilmitir. Brakiyal plek-
sus yaralanmasi vakalari %5-13'ünde bulunur ve tedavi ister
konservatif ister baka türlü olsun siklikla sonucu etkileyen en
önemli prognostik faktördür. Skapula kirii olan hastalarda
ilikili yaralanmalarin neden olduu rapor edilmi mortalite
orani %2 ve %15 arasinda deimektedir.

115,169,191

Skapula kiriklarinin cerrahi tedavisi üzerine yapilan gün-

cel bir derlemede Lontry

11 farkli çalimada 160 ilikili

yaralanmayi incelemitir. En sik elik eden yaralanma olan
kaburga kiriklarini sirasi ile kafa ve göüs yaralanmalarinin
takip ettiini belirtmitir. Uzak anatomik vücut bölgelerin-
deki kiriklar hastalarin yaklaik %20'sinde tespit edilmitir.
Künt travmalarda skapula kiriklarinin önemini belirtmek için
Stephens

161

skapula kirii olan ve olmayan seçilmi iki grubu

karilatirmi, nörovasküler yaralanma insidansi ve mortali-
te açisindan fark olmadiini tespit etmitir. 2003'te Veysi

179

skapula kirikli hastalarda altta yatan daha ciddi göüs yara-
lanmasi ve daha yüksek Yaralanma Ciddiyet Skoru (ISS) ra-
por etmitir. Fakat bu bulgular, dier bazi yazarlar tarafindan
desteklenmekle birlikte,

161,183

mortalite, daha uzun hastanede

kali süresi, daha fazla youn bakim destei gibi unsurlarla

uyumlu deildir. Bununla beraber Tadros

165

yaptii prospek-

tif bir çalimada çoklu skapula kiriklari olan hastalarda ISS
ve kisaltilmi travma skorunun göüs yaralanmalarinda daha
yüksek olduunu ve posterior yapi yaralanmalarinin daha sik
elik ettiini göstermitir.

Özetle, skapula kiriklarinda cerrah bazen çok ciddi olabi-

lecek dier yaralanmalarin bulunabileceini unutmamalidir.
Ciddi göüs travmasi da olasi skapula kirii üphesini uyan-
dirmalidir.

Öykü ve Fizik Muayene

Skapula kirii olan bir hasta tipik olarak kol addüksiyonda ve
omzun tüm hareketlerinden sakinmasiyla kendini gösterir.

Fizik muayene ile ödem, ekimoz, krepitasyon ve lokal has-

sasiyet ortaya konulabilir. Ekimoz, genellikle skapulanin etra-
fini saran kalin yumuak doku zarfi nedeniyle beklenenden
daha azdir. Aktif hareket açiklii tüm yönlere kisitlanmitir.
Özellikle abdüksiyonu çok arilidir.

Neviaser 1956'da kas içi kanama kaynakli inhibisyona

ikincil olarak rotator manet fonksiyonunun zayif ve çok arili
olduunu tanimlamitir. Bu rotator manetin "Psödorüptürü"
olarak tanimlanagelmitir. Siklikla birkaç haft a içerisinde çö-
zünür. Skapula kirii tanisi konduunda arteryel yaralanma
ve/veya brakial pleksopatiyi elemek için dikkatli bir nörovas-
küler muayene yapmak önemlidir.

Görüntüleme ve Dier Tanisal Çalimalar

Balangiç deerlendirmesinden sonra ileri travma yaam des-
tei (ATLS) prensiplerine göre hastanin genel durumunun
stabillemesi ile birlikte travmali omuza özel radyografik ara-
tirmalar yapilmasi gerekmektedir. Acil tedavi gerektiren ili-
kili yaralanmalar tedavi eden cerrahi özellikle çoklu travmali
hastalarda rutin supin göüs röntgeni ile deerlendirmeye
zorlar. Bu skapula kirii tespiti için en erken firsattir. Harris

retrospektif bir çalimada majör künt göüs travmasi olan 100
hastayi incelemi, balangiç göüs röntgenlerinden skapula
kirii tanisi konulanlarin %57 olduu görülürken kirik olup
da tanimlanamayanlarin %43 olduunu tespit etmitir. Ek
olarak ileri göüs travmalari skapula kiriini gölgede biraka-
rak sonuçta taniyi geciktirebilir.

Skapula kiriklari röntgenlerde görülme zorluuyla ünlen-

mitir. Akcier röntgeni diinda, gerçek AP görüntü, skapula
düzlemine dik çekilen lateral ve aksillar görüntülemeler de
önerilmektedir. Skapula ve glenohumeral eklemin gerçek ak-
siller izdüümü akut durumdaki hastada çok arili olabilecek
kolun 70-90 derece abdüksiyonunda gerçekletirilmelidir. Bu
görüntüye alternatifl er arasinda hasta supin pozisyondayken
çekilebilecek Velpeau aksiller lateral grafisi

(ekil 39-6) ile

travma aksiller lateral grafisidir.

170

Süperior omuz asici komp-

leksin (SSSC) (ekil 37-1) ikili parçalanmasi olan kompleks
bir omuz yaralanmasi vakasinda Goss

omuzun yük verilmi

AP izdüümünü önermektedir.

Çou skapula kiriklarina üçlü skapula travma serisi ile

tani konabilir. Fakat seçilmi kirik tiplerinde özel görüntüler
gerekmektedir. Stryker notch görüntüsü korakoid kirikla-
ri (ekil 39-8) için kullanili iken apikal oblik görüntü48 ve
West point lateral görüntü

147

glenoid halka kiriklari için kulla-