background image
533
B
ÖLÜM
20: P
ATOLOJK
K
IRIKLAR
tasyon hizi, serum biyokimyasi, kan üre azotu (BUN), serum
glukozu, karacier fonksiyon testleri, protein, albümin, kalsi-
yum, fosfor ve alkalin fosfataz deerleri saptanmalidir. Yaygin
kemik metastazlari olan hastalarda kronik hastalik anemisi,
hiperkalsemi ve yükselmi alkalin fosfataz deerleri görülür.
Multiple myelomali hastalarda hemoglobin de siklikla dü-
üktür. Standart idrar incelemesi yapilarak böbrek kanserinin
(RCC) belirtisi olan mikroskopik hematüri bakilabilir ve tam
metabolik deerlendirme için 24 saatlik idrar toplanmasi ge-
rekir. Serum ve idrar protein elektroforezleri, multiple myelo-
ma ekartasyonu için gereklidir. Tiroid fonksiyon testleri, kar-
sinoembriyojenik antijen (CEA), CA 125 ve prostat-spesifik
antijen (PSA) spesifik tümörler için serum belirteçleridir. Se-
rum ve idrarda ölçülebilen N-telopeptid ve C-telopeptid, ke-
mik kollajen yikimi gösteren yeni biyomekanik belirteçlerdir.
Bu belirteçler kemik metastazina bali artmi destrüksiyonu
teyit etmede, toplam kemik tutulumunu saptamada ve kemi-
in bisfosfonatlara verdii yanitin ölçülmesinde kullanilir.
20
Osteoporozlu hastalarda, yukarida bahsedilen laboratuar
testleri normal sonuç verirken, osteomalazili hastalarin serum
kalsiyum ve fosfor seviyeleri düük, serum alkalin fosfataz, id-
rar fosfor ve hidroksiprolin seviyeleri yüksektir (Tablo 20-3).
Primer hiperparatiroidili hastalarda serumda kalsiyum, alka-
lin fosfataz ve paratiroid hormon seviyesi yüksek, fosfor se-
viyesi düüktür. Ayni zamanda idrar kalsiyum, fosfor ve hid-
roksiprolin seviyeleri yüksektir. Renal osteodistrofili hastala-
rin serum kalsiyum düzeyleri düük, fosfor, alkalin fosfataz
ve kan üre azotu düzeyleri yüksektir. Bu hastalarda sekonder
hiperparatiroidi gelitiinde, serum kalsiyum düzeyi normale
veya normalin üzerine yükselir, paratiroid hormon düzeyleri
ise yüksektir. Sekonder hiperparatiroidili hastalarda anormal
glomerüler filtrasyona bali olarak, idrar deerleri deikenlik
gösterir. Paget hastalii olan kiilerde serum kalsiyum ve fos-
for seviyeleri normal iken, alkalin fosfataz ve üriner hidrok-
siprolinde belirgin arti görülür. Prostat spesifik antijen (PSA)
prostat kanseri için duyarli bir ölçümdür. 10ng/ml'nin altinda
olan bir sonuç kemik metastazi varliini ekarte eder. Serum
kalsiyum ölçümünün serumda balanmami kalsiyumu sap-
tadiini unutmamak gerekir. Bundan dolayi serum protei-
ninin ölçümü kalsiyum seviyesinin doru deerlendirilmesi
için gereklidir. Serum proteininin normalin altinda olmasi
durumunda, serum kalsiyumunun normal seviyesi de düük
olacaktir.
Ek Tibbi Sorunlar
Metastatik kemik hastalii olan hastalar pek çok klinik sorun-
larla karilairlar. Hastalar siklikla, belirgin ari ve patolojik
kirik gibi nedenlerle normal günlük aktivitelerini yapamaz
hale gelir ve ambule olamazlar. Omurgasinda kirik olan hasta-
larda felce kadar giden nörolojik hasarlar geliebilir. Ekstremi-
te kemiklerinde kirik olmak üzere olan veya kirii olan hasta-
larda uzun süreli yatak istirahatina bali olarak hiperkalsemi
görülebilir. Bu hastalarda anemi sik rastlanan bir hematolojik
sorundur. Metastatik kemik hastaliina ikincil patolojik ki-
rikli hastalardaki en trajik ve sikinti yaratan ey genel hayat
kalitesindeki bozulmadir.
ABD'de her yil tani alan 75.000 hiperkalsemi vakasinin
yaklaik %40'i malignitelere bali olarak ortaya çikmaktadir.
Bunlarin da en sik sebepleri akcier, meme, böbrek ve genito-
üriner sistem tümörleridir.
74
Kalan vakalar primer hiperpara-
tiroidizme bali ortaya çikmaktadir. Nadiren iki farkli sebep
ayni anda bir hastada bulunabilir. Kemie metastaz yapmi
kanserli bir hastanin tedavisini yapan ortopedistin hiperkal-
semiye ait riskleri semptomlari ve tedaviyi bilmesi gerekir
çünkü tedavi edilmediinde ölümcül olabilen bir durumdur
(Tablo 20-4).
Hiperkalsemi, malignitenin genellikle ilk belirtisi olma-
makla birlikte, hastanin prognozunun iyi olmadiinin bir be-
lirtisidir. Hiperkalsemi gelien hastalarin %60'i 3 aydan az za-
manda kaybedilirken sadece %20'si 1 yili akin yaar. Siklikla
bulgular bir özellik arz etmediinden, hiperkalseminin tanisi
serum kalsiyumunun ölçülmesi ile kolayca konabilir. Hiper-
TABLO 20-3
Osteopeni Oluturan Hastaliklar
Laboratuar Deeri
Hastalik Serum
Kalsiyumu
Serum
Fosforu
Serum
Alk P*
drar
Osteoporoz
Osteomalazi
Hiperparatiroidi
Renal osteodistrofi
Paget Hastalii
Myelom**
Normal
Normal
Normal ­ Yüksek
Düük
Normal
Normal
Normal
Normal
Normal ­ Düük
Yüksek
Normal
Normal
Normal
Normal
Normal
Yüksek
Çok yüksek
Normal
Normal kalsiyum
Düük kalsiyum
Yüksek kalsiyum
Hidroksiprolin
Protein
*Alk P; Alkalin fosfataz,
**anormal serum veya idrar immunoelektroforez
TABLO 20-4
Hiperkalseminin Belirti ve
Bulgulari
· Nörolojik: baarisi, konfüzyon, irritabilite, bulanik görü
· Gastrointestinal: itahsizlik, bulanti, kusma, karin arisi,
kabizlik, kilo kaybi
· Kas-iskelet: yorgunluk, kuvvetsizlik, eklem ve kemik arisi,
düzgün olmayan yürüyü
· Üriner: noktüri, polidipsi, poliüri, üriner sistem infeksiyonlari