background image
433
B
ÖLÜM
16: O
RTOPEDK
T
RAVMADA
G
ÖRÜNTÜLEME
H
USUSLARI
gibi minimal giriimsel yöntemlere ihtiyaç gösterir. Bununla
birlikte, travma hastasinda vasküler deerlendirme için peri-
feral anjiografi gibi bazi görüntüleme teknikleri daha giriim-
seldir ve hasta için daha fazla risk taimakla kalmaz, fakat ayni
zamanda acil düzeyde daha fazla kaynak ve koordinasyon ge-
rektirir. Uygun kullanildii zaman, bu ilemlerin tanisal ve
tedavi edici avantajlari hastanin te davisine önemli katkilarda
bulunabilir.
Maliyet-Etkinlik
Maliyetin sinirlanmasi konusunda artan baskilarla, kas iskelet
travmasinin tani ve takibinde konvansiyonel grafileri içeren
algoritmalarin maliyet etkinliine iaret eden çalimalar ya-
pilmitir.
6
Sevk yapilan hastanelerde, sevk eden yerlerden ilk
grafileri birlikte yollanan hastalarin radyografik çalimalari-
nin tekrarlanmasi sonucunda önemli maliyetler ortaya çika-
bilir. Birkaç güncel çalima, diz ve ayak bilei travmasinda ne
zaman grafi isteneceine karar vermede, daha az grafi isten-
mesi ve atlanan fraktür insidansinda artma olmaksizin ma-
liyette düüle sonuçlanan `kurallarin' yararini göstermitir.
Baka çalimalar da ayak bilei kiriklarinin tedavisinde ameli-
yat sonrasi ve takip grafilerinin azaltilabilineceini göstermi-
tir.
78,125
Benzer çalimalar kunt travmada rutin pelvik grafinin
maliyet etkinliini ele almitir ama çelikili sonuçlar elde edil-
mitir.
49,89
Pediatrik torus kiriklari çalimasi alçi sonrasi film-
lerin gereksiz olduunu ve takip filmlerinin kirik tedavisini
deitirmediini göstermitir, bunun sonucunda filmlerdeki
azalmaya bali olarak önemli maliyet tasarrufu olmutur
.59
Amerika'da her yil artan salik bakim giderleri göz önüne
alindiinda MRG gibi ileri kas iskelet görüntüleme teknikle-
rinin fark edilen harcamalari özel ilgi alani olmutur. Bir tah-
mine göre, 1996-2005 döneminde kas iskelet MRG kullanimi
tüm kas iskelet görüntülenmesine göre yaklaik 14 kat daha
hizli büyümütür (%353'e karilik %26 arti).
142
Parker ve ark.
kas iskelet bozukluklarinin tanisinda MRG yerine US kulla-
nilmasinin fark edilebilecek olasi tasarrufunu aratirmilar-
dir.
142
Yaptiklari 3621 kas iskelet MRG raporundan yaptiklari
derlemeye göre ilk tanilarin %45.4'ü ve tüm tanilarin %30.6'si
US ile yapilabilirdi.
162
Bu verileri gelecee taimak suretiyle,
ugun olgularda kas iskelet US'unun MRG ile yer deitirme-
si suretiyle 2006-2020 döneminde 6.9 milyon dolar tasarruf
edilebilecei ve salik bakimi alaninda çok büyük tasarruflar
salayacai tahmin edilmitir.
142
Dier çalimalar ileri görüntülemenin, hasta morbditesin-
de artia veya ie dönüte gecikmeye katkida bulunabilecek te-
davide gecikmeleri engelleme ve ilk tani doruluunu artirma
derecesinde maliyet etkin olabileceini göstermitir. Örnein,
birçok çalima, el bilei travmasi olgularinda erken MRG'nin,
ilk konvansiyonel radyografinin normal olduu skafoid kirik
olgularinda doru taniyi salamada, maliyet etkin olabilece-
ini göstermitir.
25,46,117
MRG'nin gizli kiriklarin tanisinda,
%89'a yakin olguda yönetimde deiimle sonuçlanan, takip
radyografilere üstünlüü de kanitlanmitir.
152
Erken MRG'yi
daha geleneksel alçi ve takip radyografik algoritmalarla kar-
ilatiran tüm çalimalarda maliyet ya benzer ya da azalmi
bulunmutur. ki çalima, geç dönemden ziyade daha erken
MRG tarama ile ilikili maliyet avantajlarini göstermitir.
25,152
Benzer çalimalar gizli kalça kiriklarinin tani ve yönetiminde
erken sinirli MRG'nin maliyet etkinliini göstermitir.
110
Hasta Riski
Kural olarak, ortopedik travmayi deerlendirmede kullanilan
görüntüleme yöntemleri hastaya çok risk oluturur. Bununla
birlikte, potansiyel riskler hastanin tutulmasi, iyonizan rad-
yasyon ve kontrast reaksiyonlaridir.
Travma hastasinin tutulmasi özellikle hasta taiyicidan
görüntüleme ekipmanina transfer edilirken özel dikkat ve ba-
kim gerektirir. Çou travma hastasinda, görüntüleme ilemle-
ri sirasinda özel radyografik görüntüler ve spinal önlemlerin
kullanimini gerektiren potansiyel omurga hasari vardir. Ben-
zer ekilde, ekstremite kiriklari hareket et tirildiklerinde çok
arili olabilir ve kirik redüksiyonunda deiiklikler olabilecei
gibi radyografi için ekstremitenin yönlendirilmesi esnasinda
yaralanan eklemde yeniden çikik geliebilir. Ari ve uyum
bozukluu nedeniyle, hasta görüntüleme incelemesi sirasinda
hareketsiz yatamayabilir ve analjezi ve sedasyon gerekebilinir.
Bazen, mekanik ventilasyon ve çok sayida intravasküler yol ve
kateterlerle urailmasi gerekebilir. Yaam destek donanimla-
ri ve di sabitleme araçlari konvansiyonel radyografi ve MRG
gibi bazi incelemelerin yararini sinirlayabilir ya da onlarla
uyumlu olmayabilir.
yonizan radyasyonla ilikili kanser riski yöntemle dei-
iklik göstermektedir; US ve MRG iyonizan radyasyon içer-
mezken BT konvansiyonel radyografiye göre daha çok radyas-
yon üretir.
155
Radyasyon dozlari da üretici firmalar ve BT pro-
tokolleri arasinda da belirgin farkliliklar göstermektedir. Bir
çalima servikal omurga travmasinda standart doz ve düük
doz çok dedektörlü BT arasinda radyasyon dozunda %61 ila
%71 azalma olduunu göstermitir.
133
ABD'deki tüm kanser
hastalarinin %1.5 ila 2'sinin BT çalimalaraindaki radyasyon-
la ilikilendirilebilecei tahmin edilmektedir.
24,38
BT siklikla
çoklu yaralanmasi olan ve bilinçsiz hastalari deerlendirmede
deerlendirmede kullanilmaktadir. Bu hastalara tipik olarak
kafa ve vücut travmasini deerlendirmek için BT yapilmakta
ve servikal omurgayi netletirmek üzere konvansiyonel rad-
yografi yerine BT kullanimi artiyor olabilir. Batin BT en faz-
la radyasyon dozunu açia çikarir. Servikal bölgede iyonizan
radyasyonun en büyük riski tiroid malignansilerini tetikle-
mektir. Bir çalima, bilinci olmayan büyük travma hastalarin-
da servikal vertebrayi netletirmek üzere BT'nin kullaniminin
tiroid malignitesini tetiklemede nispeten küçük endieye yol
açacainin kanitlandii belirtilmitir. Bununla birlikte, bilinç-
li ya da Glaskow Koma Skoru 9-12 arasinda olan hastalarda
klinik deerlendrime daha faydali olabilir ve genç kohortta
tiroid malignitesi riski tüm servikal omurgayi netletirmede
BT'nin kullanimini hakli çikarmaz.
155
yotlu kontrast maddenin intravenöz uygulanimi hafif,
orta, ciddi ve hedef organ elinde siniflandirilabilinecek az
miktarda yan etki riski tair.
3
Geleneksel yüksek ozmolaliteli
iyonik kontrast madde ile çou yan etkiler hafif ila orta olup
tüm hastalarin %5 ila 12'sinde gerçekleir. Bu oran yeni dü-
ük ozmollaliteli iyonik olmayan kontrast madde kullanimiy-
la belirgin oranda azalmitir. Ciddi kontrast reaksiyon oluu-
mu, yüksek ozmolaliteli kontrast madde alan 1000 hastanin
yaklaik 1 ila 2'sinde görülürken, bu oran düük ozmolaliteli
kontrast madde alan 10.000 hastada 1 ila 2'ye dümütür.
4
Olumsuz hedef organ etkilerinin örnekleri enjeksiyon yerine
*Kaynaklar 6,9,26,93,55,93,104,105,136,168.