background image
54
G
ENEL
P
RENSPLER:
T
EMEL
görülmektedir. Sonuçlardaki farklilik çarpicidir. Tablo 3­1'de
yer alan tüm çalimalar çocuklar ve yetikinlerin her ikisini de
içermektedir. Bununla birlikte, sonuçlardaki anlamli farklili-
in temel nedenlerinden birinin çalimalarda kullanilan farkli
metodolojiler olduu düünülmektedir.
Donaldson ve arkadalari
12
ngiltere'de corafi olarak iyi
tanimlanmi bir toplumda, ayaktan ve yatarak tedavi edilen
tüm kiriklari incelemilerdir. Birkaç ayak parmak kirii ve
yalilardaki bazi omurga kiriklarini kaçirmi olsalar bile, çok
az sayida kirii kaçirmi olduklarini deerlendirmilerdir. Çok
benzer bir yöntem, bu kitabin altinci baskisinda Court­Brown
ve Caesar
8
tarafindan uygulanmi ve 2000 yilinda Edinburgh
Kraliyet Klinii tarafindan hizmet verilen iyi tanimlanmi bir
toplumdaki yetikin kiriklarinin sayisi deerlendirilmitir.
Ayni yil saptanan pediatrik kiriklar da kayit edilmi, pediatrik
ve yetikin veri tabanlari birletirilmi, iki çalima arasindaki
yirmi yillik süre de göz önüne alindiinda, Donaldson ve ar-
kadalarininkine edeer sonuçlar elde edilmitir.
12
Toplumda kiriklara ait yüksek bir insidansin görüldüü
Tablo 3­1'de yer alan çalimalarin hepsinde, kiriklarin er-
keklerde kadinlardan daha fazla görülmesi dikkat çekicidir.
Wales'de Johansen ve arkadalari
23
Norveç'te Sahlin
36
ve Ame-
rika Birleik Devletleri'nde Fife ve Barancik
14
tarafindan yapi-
lan çalimalarda da benzer kirik insidanslari tespit edilmitir.
Bu çalimalar ve Edinburgh'da yapilan çalimalar arasindaki
dikkati çeken farklilik; Edinburgh'da yapilan çalimalarda tüm
tanilarin tecrübeli cerrahlar veya radyologlar tarafindan rad-
yolojik tetkiklerle konulmu olmasidir. Bahsedilen dier ça-
limalarda ise, özellikle ayaktan kiriklarin tanisi, siklikla orto-
pedik cerrah olmayan ve kirik tanisinda deneyimsiz doktorlar
tarafindan konulmutur. Bu çalimalarda, hastane veya top-
lum verileri analiz edilmekte olsa da, kirik tanisinin dorulu-
u kontrol edilememektedir. Bu durumun, özellikle el, el bile-
i, ayak ve ayak bilei gibi görece yumuak doku yaralanma-
larindan kaynaklanan kiriklarin sayisi hakkinda, abartilmi
tahminlere yol açmi olabilecei deerlendirilmektedir. lginç
olan; ön kol, el bilei ve el kiriklarinin insidansinin, tüm rad-
yolojik tetkiklerin deneyimli bir cerrah veya radyolog tarafin-
dan incelendii Edinburgh çalimasinda elde edilen 6.1/1000/
yil ile karilatirildiinda, Galler çalimasinda
23
9.2/1000/
yil olmasidir. Benzer bir durum, ayak bilei kiriklarinda da
(Galler'de 2.41/1000/yil ve Edinburgh'da 1.3/1000/yil) saptan-
makla birlikte, daha belirgin kiriklar olan femur kiriklarinda
iki çalimada belirlenen insidanslar birbirine oldukça yakin-
dir (Galler'de 1.6/1000/yil ve Edinburgh'da 1.4/1000/yil).
Uygulanmi olan üçüncü metodolojik analiz tipi; hasta-
lardan belirli bir süre içerisinde bir kiriklarinin bulunup bu-
lunmadiina ilikin bir anket formu doldurmalarinin isten-
dii aratirmadir. Bu metodoloji daha sonraki bir çalimada
Donaldson ve arkadalari
13
tarafindan da uyarlanarak kulla-
nilmitir. Bu aratirma tipi kullanildii zaman daha yüksek
kirik insidansi deerlerine ulaildii Tablo 3­1'de görülmekte,
saptanan genel kirik insidansinin 36/1000/yil olma olasilii-
nin çok düük olduu düünülmekte ve bu durumun kulla-
nilan metodolojiye atfedilebileceine inanilmaktadir. Buna ek
olarak; birçok hastaya aile hekimleri, fizyoterapistler, hemi-
reler, halk hekimleri veya dier paramedikal meslek sahiple-
ri tarafindan herhangi bir kanit olmaksizin tekrarlayan veya
sürekli arinin tani konmami kiriklara ikincil olabilecei
söylenmektedir. Bu husus da, anket formu doldurma yoluyla
saptanan deerlerin doruluunun sorgulanabileceini dü-
ündürmektedir.
Yetikinlerdeki Kiriklarin nsidansi
Rockwood ve Green'in altinci baskida
8
skoçya'daki Edin-
burgh Kraliyet Klinii'ne 2000 yilinda bavuran kiriklar anal-
iz edilmitir. Bu baski için de, ayni klinikte bir yil boyunca
saptanan kirik vakalari analiz edilmitir. Bahsedilen bir yillik
dönem, 1 Temmuz 2007 ile 30 Haziran 2008 tarihleri arasini
kapsamaktadir. On alti ya veya yukarisindaki yetikinler
üzerine younlailmi ve Birleik Krallik'ta yapilan son nüfus
sayimi olan 2001 nüfus sayimi,
15
insidans hesap etmek için
kullanilmitir. On alti yaindan küçük hiçbir hasta incele-
meye dahil edilmeyip, tüm yumuak doku yaralanmalari ve
çikiklar inceleme dii birakilmitir. Omurga kiriklari da ince-
lemeye dâhil edilmemitir. Bu durumun nedeni; söz konusu
kiriklarin ortopedik cerrahlar ile beyin ve sinir cerrahlarinin
her ikisi tarafindan da tedavi edilebilmesidir. Edinburgh
Kraliyet Klinii'nin hizmet alani diinda yaralanan fakat
Kraliyet Klinii'nde tedavi gören hastalar incelemeye dâhil
edilmi, Edinburgh'da yaralanmi ancak hizmet alani diinda
yaayan hastalar inceleme dii birakilmitir.
TABLO 3-1
Çeitli Çalimalarda Bildirilen Kirik nsidanslari
nsidans (n/10
5
/yil)
Çalimanin Yillari Ülke
Toplam Erkek Bayan
Donaldson ve ark.
12
1980­1982 ngiltere 9.05 10.0
8.1
Johansen ve ark.
23
1994­1995 ngiltere 21.1
23.55 18.8
Court­Brown ve Caesar
8
2000
ngiltere 12.6
13.6
11.6
Rennie ve ark.
35
Donaldson ve ark.
13
2002­2004 ngiltere 36.0
41.0
31.0
Sahlin
36
1985­1986
Norveç
22.8
22.9
21.3
Fife ve Barancik
14
1977
ABD
21.0
26.0
16.0
2000 yilindaki Scotland'daki toplam insidansi elde etmek için, Court ­Brown
8
ve Caesar tarafindan rapor edilen yeti-
kin kiriklari, Rennie
35
ve arkadalarinin rapor ettii çocuk kiriklari ile birletirilmitir.