rockwood kırıklar cilt 3 Page 64

532

ENEL

RENSPLER

: K

IRIK

PLER

Bu bölümde esas olarak metastatik kemik hastalii ve pa-

tolojik kirii olan hastalarin deerlendirilmesi ve tedavisi üze-
rinde durulacaktir. Primer benign ve malign kemik tümörü
olan hastalardaki kiriklarin tedavisi de kisaca anlatilacaktir.
lave olarak malignite ile balantisi bulunmayan, metabolik
hastalikli ve azalmi kemik dansitesi olan hastalarin tedavisin-
den de kisaca bahsedilecektir. Patolojik kirikli hastalarin çou
genel ortopedistler tarafindan tedavi edilir. Bu hastalarin uy-
gun tedavisinin yapilabilmesi için bütün ortopedistlerin temel
tedavi prensiplerini bilmesi gerekir.

Demografi k Bilgiler

Hâlihazirda 50 ya üzeri ABD'lilerde 10 milyon osteoporozlu
olduu ve ilaveten osteoporoz geliimine aday 34 milyon os-
teomalazili bulunduu tahmin edilmektedir.

50 ya üzeri ki-

ilerin %55'ini ilgilendiren önemli bir halk salii sorunudur.
Osteoporozun etkiledii kiilerin %80'i kadindir. Her yil yak-
laik olarak 2 milyon kiide osteoporoza bali patolojik kirik
gelimektedir.

50 ya üzerinde kalça kirii olanlarin %24'ü

1 yil içinde ölmektedir.

Her iki kadindan birinde, ömrü bo-

yunca osteoporoza bali kirik gelimektedir.

Paget hastalii

gibi dier kemik hastaliklarinin ABD'de 1 milyon kiiyi etki-
ledii, yaklaik olarak da 20-50.000 Amerikalida osteogenezis
imperfekta olduu tahmin edilmektedir.

Amerika Kanser Cemiyeti 2009'da 1,4 milyon yeni kanser

vakasinin tani alacaini hesaplamaktadir ve bu kanserlerin
yaklaik %50'si kemie metastaz yapabilir.

Pek çok kanser-

de, özellikle meme ve prostattan kaynaklananlarda, medikal
tedavideki gelimelere bali olarak, hastalar daha uzun yaa-
maktadir. Bu hasta grubunda kemik metastazi prevalansinin
yüksek olmasina bali olarak, patolojik kirik gelime ansi da
yükselmektedir. Kemik metastazlarinin çounluu meme, ak-
cier, prostat, tiroid ve böbrek kanserlerinden olmaktadir.

skelet sisteminde metastazlar en çok omurga, pelvis, kabur-
galar, kafatasi ve proksimal uzun kemiklere olmaktadir.

PATOLOJK KIRIK GELM VEYA
GELMEKTE OLAN (ADAY) HASTANIN
DEERLENDRLMES

Klinik

Hikaye

Litik kemik lezyonlu veya patolojik kirikli bir hastanin de-
tayli olarak deerlendirilmesi gerekir (Tablo 20-1).

77,94

sorunla ilgili ortam artlarini anlamak için detayli bir hikâye
almalidir. Belli belirtiler veya kiria ait özellikler ortopedisti
patolojik durum olasiliina kari uyarmalidir (Tablo 20-2).
Travmanin derecesi ve yaralanmadan önce arinin olmasi,
altta yatan kemik salamliina ait bilgi verebilir. Ari en sik
görülen bavuru semptomudur; künt bir aridan yük verme
ile iyice artan, iddetli ariya dek farklilik gösterebilir. Has-
talara daha önceden tani konmu veya tedavi edilmi kanser
hikâyesi özellikle sorulmalidir; aksi takdirde kendilerini tam
ifaya kavumu sayabilecekleri için bu bilgiyi vermeyebilirler.
Radyoterapi hikâyesi de önemlidir. Standart olarak sistemle-
rin sorgulanmasi ve yakin zamanli kilo kaybi, ate, gece terle-
meleri ve yorgunluk olup olmadii sorulmalidir. Sigara içme,

diyet alikanliklari ve toksik maddelere maruz kalma gibi, il-
gili olabilecek risk faktörleri de sorgulanmalidir.

Fizik Muayene

Fizik muayenede etkilenmi olan iskelet bölgesinin detayli
incelemesi yapilir. Kitle palpasyonu, bariz bir deformitenin
tanimlanmasi ve ekstremitelerin detayli nörolojik muayenesi
önemlidir. Her dört ekstremite ve bütün omurga ek lezyon-
lar veya lenfadenopati açisindan incelenmelidir, çünkü kemik
metastazi, lenfoma, multiple myeloma veya osteoporozu olan
hastalarda birden çok yerde tutulum görülebilir. Fizik muaye-
nede bütün muhtemel primer bölgelerin (meme, prostat, ak-
cier, tiroid) muayenesi ve gaita incelemesi yapilmalidir (94).

Laboratuar Çalimalari

Özellikle kanser vakalarinda olmak üzere, laboratuar testleri
siklikla taniyi koydurmaz, ancak hastanin genel deerlendiril-
mesinde destekleyici veri salarlar. Temel bir laboratuar profili
yapilarak periferik yaymali tam kan sayimi, eritrosit sediman-

TABLO 20-1

Litik Kemik Lezyonu Olan Bir
Hastanin Detayli Deerlendirilmesi

1. Hikaye: tiroid, mem veya prostat nodülü
2. Sistem sorgulanmasi: gastrointestinal semptomlar,

kilo kaybi, böür arisi, hematüri

3. Fizik muayene: lenf nodlari, tiroid, mem, akcierler, karin,

prostat, testisler, rektum

4. Direkt grafiler: göüs, tutulum olan kemik(kemik sintigrafisi

bulgularina göre ek bölgeler)

5. 99mTc tüm vücut kemik sintigrafisi (lenfoma gibi seçilmi

vakalarda FDG-PET taramasi)

6. Kontrastli bilgisayarli tomografi: göüs, karin, pelvis
7. Laboratuar: tam kan sayimi, eritrosit sedimentasyon hizi,

kalsiyum, fosfat, idrar incelemesi, PSA, immünoelektroforez
ve alkalin fosfataz

8. Biopsi: kapali veya açik

FDG, fluorin- 18 deoksiglukoz; PET, pozitron emisyon tomografisi

TABLO 20-2

Patolojik Kirii Akla Getiren
Faktörler

· Spontan

kirik

· Minör travma sonrasi kirik
· Kirik bölgesinde kirik öncesinde ari olmasi
· Yakin zamanli birden çok kirik
· Atipik

kirik ekli (muz kirii)*

· 45

ya üstü hasta

· Primer malignite hikayesi

*"muz kirii" kemikteki anormal bir bölgede minimal travma sonrasi orta-
ya çikan transvers kiriktir. Patolojik durumlarda sikça görülür ve muzu ikiye
böldüünüzde ortaya çikan ekli andirir.