background image
1280
O
MURGA
standartlari artmakta ve daha uzun bir surviye sahip olmak-
tadirlar.
19
Genetik ve hücresel seviyedeki aratirmalar temel
süreçleri anlamamizi salamitir
222
ve spinal kord yaralanma-
lari için gerçek hasta populasyonundaki klinik aratirma me-
todlari spinal kord yaralanmasi tedavisini optimize etmek için
ilerlemitir.
278
Bu bölüm spinal kord yaralanmalari bakimin-
daki genel prensipler üzerine younlamitir. Bu bölümdeki
dier bölümler ise spesifik yaralanma sekillerini daha detayli
bir ekilde tartimitir.
VERTEBRAL KOLON YARALANMA
MEKANZMASI
Spinal Kord Yaralanma Mekanizmasi
Spinal Kord Yaralanma Terminolojisi
Spinal kord yaralanmasi tanimlamada sik olarak kullanilan
terimlerin anlami tartimadaki balama balidir.
184
Birçok
terimle ilgili tam tanimlar eksik olmasina ramen yine de il-
gili konulari tartiirken genel anlama gitmede geni yorumlar
faydalidir.
Nöral doku yaralanmalari iki geni etiyolojik kategoriye
ayrilmaktadir: Primer yaralanma mekanik güçlerce olan fizik-
sel doku yaralanmasini, ikincil yaralanma ise fiziksel doku ya-
ralanmasi tarafindan balatilan biyolojik cevap sonucu olusan
ek sinir dokusu yaralanmasini ifade eder. Sinir dokusuna olan
yapisal zararin genilii dier tarif edici terimlerle gösteril-
mektedir. ok ya da sarsinti anatomik yaralanma olmadan fi-
ziksel noral doku hasarini göstermektedir. Kontüzyon ise he-
moraji ve imeye yol açan fiziksel nöral doku yaralanmasidir
(spinal kord yaralanmasinin en sik görülen tipi). Laserasyon
ise nöral dokunun yapisal bütünlüünün kaybini ifade eder.
(künt travmada nadirdir). Yaralanmaya klinik cevap bazi geçi-
ci terimlerle tanimlanmaktadir: akut kelimesi yaralanmadan
sonraki ilk birkaç saati ifade eder, subakut ise birkaç saatten
güne kadar olan süreyi ifade eder, kronik ise birkaç haft adan
aya kadar olan süreyi ifade etmektedir. Spinal kord yaralan-
masinin fonksiyonel yorumlari, nörolojik yaralanmanin cid-
diyet ve eklini gösteren terimler ile yapilmaktadir. Tam spinal
kord hasari, tam olmayan spinal kord hasari ya da geçici spi-
nal kord hasari terimleri nörolojik yaralanmanin farkli cid-
diyet derecelerini göstermektedir. Anterior kord sendromu,
santral kord sendromu, ya da brown sequard sendromu gibi
farkli isimdeki spinal kord yaralanma sendromlari klinik de-
erlendirmede görülen nörolojik disfonksiyon paternlerini
ifade etmektedir.
295
Sinir Dokusu Yaralanma Mekanizmasi
Spinal kolonun yapisal bozukluu, kemik ve ba yapilarini
nöral aralia, spinal kanala ve nöral halkaya cellada etmekte-
dir. Bu bozulmu ve kaymi olan yapilar fonksiyonel ve ana-
tomik bozulma ile sonuçlanabilen sinir dokusu basisina yol
açarlar.
25
Birçok spinal kord yaralanmasi, uygulanan güçlerce
oluan akut nöral doku yaralanmasi ile sonuçlanan crush ya-
ralanmadir. Spinal kord tam kesisi ve laserasyonu ciddi olarak
kaymi kirikli çikiklarda dahi nadirdir.
151
Deneysel spinal kord yaralanma modelleri nöral doku ya-
ralanmasinin geniliini belirleyen yaralanma gücünün bazi
karakteristik özelliklerini belirlemektedir. Bunlar güç uygula-
masinin derecesi, sinir dokusu, basi derecesi ve sinir doku-
su basi süresidir.
150
Sinir doku hasarinin derecesi yaralanma
mekanizmalarindan absorbe edilen güç ile orantilidir.
10
Nöral
doku üzerinde direkt etki için temas hizi ve maksimum kord
basisi, güç ve hizlanmaya nazaran yaralanma ciddiyetini daha
iyi göstermektedirler.
Kompresyon yaralanmalarindaki etkinin balangiç aa-
malarinda, yumuak dokularin vizkoelastik özellikleri ilk re-
zistansi salamaktadir.
25,290
Kompresyon hizi arttiinda spinal
kordun toleransi da azalmaktadir (ekil 41-1).
150
Spinal kor-
dun yüksek temas hizlarindaki minimal basisi ciddi anatomik
yaralanma ve sinirli fonksiyonel iyilemeye sebep olabilir.
150
Kord basilarinin yüzde ellisinde temas hizindan baimsiz ola-
rak fonksiyonel iyileme minimaldir.
150
Bu sinir seviye etkisi
akut yaralanma modellerinde üst basi limiti belirtse de ser-
vikal spondilotik miyopati gibi Kord basisinin oldukça yava
görüldüü kronik dejeneratif durumlarda da açik ve aikar
deildir. Yillarca devam eden ilerleyici artritik deiikliklerin
olduu durumlarda gelien spinal kord basisi çok ciddi olabi-
lir ve çok az klinik bulgu verebilir.
Spinal kord ciddi aksiyel deplasmana yapisal bir bozukluk
olmadan ve nörolojik defisit gelimeden dayanabilir. fizyolo-
jik hareket esnasinda sinir kökleri ve nöral foramenler ilis-
kinin aksine spinal kord fl eksiyon ve ekstansiyon esnasinda
spinal kanal içerisinde yukari -aai kaymamaktadir. Yine spi-
nal kord bir akordeon gibi deforme olmaktadir.
228
Fizyolojik
hareketler spinal kordu %10 kadar gerebilirler ve maksimum
gerilme spinal kordun boyunun %18'i kadar olabilir.
228
Mak-
simum gerilme C2 ve T1 arasinda olmaktadir. Spondiloz bu-
lunan hastalarda kord deformasyonlari daha ciddi olabilir ve
EKL 41-1
Potansiyel nörolojik iyilemede etkili olan kord basi-
sinin seviye ve ciddiyeti. Sinir seviyesi kompresyon büyüklüü ve
ve spinal kordun basi hiziyla ters orantili olarak deimektedir.
yilemeyen
yaralanmalar
iyileebilen
yaralanmalar
hiz (m/s)
bas
i
(%)