background image
2023
B
ÖLÜM
58: T
ALUS
K
IRIKLARI
Tedavi Prensipleri
Genel olarak talus kiriklarinin sik görülmedikleri düünülür.
Ancak talus, tarsal kemikleri arasinda en sik yaralanan ikinci
kemiktir. Son yillarda kiriin taninmasinin artmasiyala birlik-
te, talar çikinti kiriklarinin tehis edilme siklii da artmitir.
Coltart,
30
228 talus kiriini deerlendirmi ve en sik chip (çen-
tik) ve kopma kiriklarinin görüldüünü, bunlari talus boyun
kiriklarinin takip ettiini bulmutur.
Yaralanma Mekanizmasi
Talusun en ciddi kiriklari yüksek enerjili yaralanmalara ba-
li olanlardir. Talus boyun kiriklari siklikla hiper-dorsif-lek-
siyon tipi yaralanmalarin sonucunda ortaya çikar. I. Dünya
savaindan sonra Kraliyet Hava Kuvvetlerinin kon-sültan
cerrahi olan Anderson,
4
pilot aik kemiini (aviator's astra-
galus) tarifl emitir. Çarpima esnasinda ayak tabanlari dü-
men pedalinin üzerinde olan pilotlarda hiperdorsif-leksiyon
kuvvetine bali olarak talus boyun kiriklari gibi yaralanmalar
siktir. Coltart'in
30
çalimasinda da uçu yaralanmalarinin sik
görüldüü yer alir. Günümüzde motorlu araç çarpimalari ve
yüksekten dümeler ciddi talus kiriklarinin oluumunda daha
fazla rol oynamaktadir.
lerleyici hiperdorsifl eksiyon kuvvetlerinin ne ekilde ta-
lus kiriklarina yol açtiinin mekanizmasi 1980 yilinda Penny
ve Davis
156
tarafindan aaidaki gibi tarif edilmitir:
Dorsifl eksiyon ile ilk olarak subtalar eklemin posterior kapsüler
balari yirtilir, talus boynu distal tibianin anterior kenarina çar-
par ve bu noktada kirik çizgisi oluarak subtalar eklemin medial
ve posterior fasetleri arasindaki eklem dii kismina uzanir. Dor-
sifl eksiyon kuvvetlerinin devam etmesiyle kalkaneus ile birlikte
ayain geri kalani ve talus bai ileri doru sublükse olur. Kuvvete
elik eden inversiyon komponenti varsa, ayak sublükse olabilir
veya mediale doru çikabilir (elik eden eversiyon kuvveti varsa
ayak mediale doru çikar). Bu esnada kuvvet azalirsa ayak geri
teper, talus cismi ekine gelir ve boynun kirik yüzü kalkaneus
üzerine biner. Ancak dorsifl eksiyon kuvvetinin devam etmesiyle
ayain posterior kapsüler balari, kuvvetli posterior talofibular
ba ve deltoid bain posterior parçasi daha fazla yirtilir. Daha
sonra talus cismi arkaya ve mediale mortisten çikarak kamalair
ve horizontal ve transvers bir eksende döner, kirik yüzü yukari
ve la-terale bakar. Subtalar eklem arka fasetinin yönü ve talusun
salam kalan deltoid ba derin lifl eri ile fl eksör hallucis longus
tendonunun çevresinde dönmesinden ötürü, talus cismi mortis-
ten çiktiinda bu, cismin kalici pozisyonudur. Talus cismi daha
sonra medial malleolün arka kismi ve Asil tendonunun ön kismi
arasinda yer alan bolukta uzanir. Medial malleolün arkasinda
sikiabilir. Medial malleol ve sustentakulum tali de genellikle
kiriktir. Anteriorda yer alan ve fl eksör hallucis longus tendonu
tarafindan korunan posterior tibial nörovaküsküler yapilar hiç
bir zaman bu mekanizmayla yaralanmazlar.
Peterson ve ark.
159
gerçekletirdikleri laboratuar çalima-
sinda kadavra örneklerine dorsifl eksiyon kuvveti uygulami-
lar; ancak talus boyun kirii oluturamamilardir. Talus cismi,
tibia ve kalkaneus arasinda bir manivela gibi sikitirilarak aya-
in plantar yüzüne aksiyal yükleme uygulandiindaysa tipik
talus boyun kiriklari elde edilmitir.
159
Talus kiriklari düük enerjili yaralanmalarla da oluabilir.
Talusun lateral ve posteromedial çikinti kiriklari spor yaralan-
malarinda sikça görülen inversiyon ve eversiyon mekanizma-
siyla ortaya çikabilirler. Subtalar çikik olgularinda yaralanma
esnasinda uygulanan enerji genellikle sonucu belirler.
Talus kiriklari bazen nöropatik eklemlerle ilikili olabilir-
ler.
24
Tipik olarak orta ayak talus cismine göre airi dorsifl ek-
siyona gelir ve bu durum ayak bilei hareketlerinin kaybi ve
arka ayak deformitesine yol açar. Talus cismi en sonunda me-
dialde çikintilair ve hatta bu durum çikik oluturacak kadar
ilerleyebilir.
Talus cisim ve boyun kiriklari genelde birlikte görülür-
ler. Bu durumda düünülen yaralanma mekanizmasi birincil
olarak aksiyel yüklenme ile ilikilidir. Talus cismi kiriklarinin
neredeyse tümü ve boyun ve cisim kiriklarinin bir arada gö-
rüldüü yüksek enerjili yaralanmalardir.
Bulgular ve Belirtiler
Talus kiriklari tüm alt ekstremite yaralanmalarinin %2'sini ve
ayak yaralanmalarinin %5-7 kadarini oluturmaktadir. Özel-
likle talus çikintilarini içeren yaralanmalar olmak üzere bazi
yaralanmalar gözden kaçabilir. Talus kiriklari siklikla genç,
hareketli nüfusta görülür.
Özellikle rutin radyografilerde deerlendirilmesi zor olan
inversiyon veya eversiyonla olumu ayak burkulmalari gibi
yaralanmalarda talus çikinti kiriklarindan üphe edilmelidir.
Bu yaralanmalarin rutin grafilerde tespiti güç olabilir ve özel
görüntüler veya kesitsel görüntüleme gerekebilir. Talus kirik-
lari daha düük enerjili mekanizmalarla veya majör travma-
larla oluabilir ve süratle tedavi edilmezlerse tüm olgularda
sakatlia yol açabilirler.
Yumuak doku kilifinin yaralanmalari bazen talus kirik-
lariyla birlikte görülebilir. Açik talus kiriklari genellikle, talus
cisminin posteromedial çikabildii ve deltoid liga-manin çev-
resine sarilabildii Hawkins tip III yaralanmalar gibi yüksek
dereceli kirikli çikiklarla ilgilidir.
72
Yaralanma her zaman cildi
delmese bile talus kiriklari-çikiklarinda yumuak doku bü-
tünlüünde anlamli bir bozulma olmasi siktir. Açik talus ki-
riklarinda durum daha da kötü olabilir. Bazi olgularda yumu-
ak dokunun tümü kemikten siyrilmi ve talus cismi tamamen
diari çikmi olabilir.
183
Hatta talus cismi kaza alaninda kalmi
bile olabilir. Özellikle talusun diari çiktii veya bulunamadii
yaralanmalarin tedavisi gerçekten zordur.
Talus çikiklarinda yumuak doku yaralanmasi ve cilt nek-
rozunu asgari seviyede tutabilmek için acil redüksiyon zo-
runludur. Talus kiriklarinin tedavisinde ana unsurlardan biri
çikik talusun acil redüksiyonudur.
Talus kiriklariyla beraber nörovasküler yaralanmalar da
ortaya çikabilir. Ancak siklikla talus posteromediale çikti-
inda bile fl eksör hallucis longus tendonunun nörovasküler
demete saladii göreceli korumaya bali olarak posterior
tibial sinir ve damarlar genellikle zarar görmez.
23
Bunun ter-
sine talusun kendisinin damarsal yaralanmalari siktir ve talus
osteonekrozuna zemin hazirlayan sebepler arasindadir. Örne-
in talus posteromediale çiktiinda tarsal sinüs ve tarsal kanal
arterleri genellikle zarar görür ve talus cisminin kanlanmasini
salayan tek yapi olarak deltoid ligaman içerisinde ilerleyen
dorsal boyun dallari kalir.
Genellikle talus kiriklarinda ayain perfüzyonu zarar gör-
mez; ancak kimi zaman yaralanabilir. Air yumuak doku
yaralanmasiyla birlikte olan kiriklarda nörovasküler yaralan-