hazlarinin temel fizyolojisinin anlailmasi sonucu olumutur.
Ampute geriçatmadaki asil hedef, Chopart ve Lisfranc'in orta
ayak, Pirogoff , Boyd ve Syme'in ayak bileinde tanimladiklari,
uzunluun korunmasi ve uç-yük taima kabiliyetinin korun-
masidir. Bier, 1800'lerin sonunda tibia ve fibula arasina vida
tespiti ile salamlatirilmi kemik blok yerleiminden oluan
osteoplastik geriçatmaya balamitir. Uç-yük taima özellii-
ne sahip ilk transtibial amputasyon Ertl tarafindan gelitiril-
mitir.
lasti) ile yumuak doku geriçatma (miyoplasti) konseptleri
kombine edilerek baarilir. Benzer geriçatici cerrahi konsept
transmetatarsal ve transfemoral seviyeye uygulanabilir.
ik 13.000 hastaya uygulayabilmitir.
yumuak doku stabilizasyonunun ekstremitenin normal vas-
külaritesinin teminindeki avantajlarini göstererek tekniin
geliimine katkida bulunmulardir. Gottschalk ve arkadalari,
transfemoral seviyede myoplastik geriçatmanin ekstremite di-
zilimini ve yürüme paternini düzelttiini göstermilerdir.
kisa güdüklü çou hastada fonksiyonel protez uygulamalarina
imkan tanimitir. Sonuç olarak, uygun cerrahi tekniklerdeki
gelime ve amputasyonu bir geriçatici yöntem olarak görme,
zamanla önemini yitirmitir. Bu bölümde kalinti ekstremite-
nin cerrahi ilemi hakkinda yeni bilgiler tekrar ortaya konacak
ve çeitli cerrahi yaklaimlar ve sonuçlari irdelenecektir.
Cerrahi öncelikli öneme sahip olmamalidir. Cerrah hastada
ekstremite kaybinin sonuçlari hakkinda bilgi sahibi olmali,
maksimum fonksiyonu yeniden kazandiracak tüm kaynakla-
ri salamalidir. Bu ise hastaya gerekli önemin gösterildii bir
takim çalimasi gerektirir.
ta psikolojik destek biriminden oluur. Burgess,
inanmitir. Sonuçta cerrah hastanin her türlü bakim gereksi-
niminin düzenlenmesinden sorumludur.
SKORLAMA SSTEMLER
ki gelimelerle travmatize uzuvlarin korunmasina yönelik ilgi
yeniden canlanmitir. Ancak, halâ hangi uzvun korunabilece-
ini tahmin edemediimiz gibi hangisinin erken amputasyon-
dan fayda görecei konusu da sinirli ve subjektift ir. Gregory
ve arkadalari,
sistemini yayinlamilardir. Bu skorlama sistemini kullanarak,
hastalarin preoperatif olarak koruma ya da amputasyon adayi
olup olmadiklarinin tanimlanabileceine inanmilardir. kinci
skorlama sistemi olan `Ezilmi Ekstremite iddeti Skorlamasi'
(EES), Johansen ve arkadalari
de basit ve güvenilir olduunu bulmulardir. `Amerika genel
cerrahlari birlii' ezilmi uzuv tanimini `arter, kemik, tendon,
sinir ve/veya yumuak dokunun kombine ezilmesine neden
olan yüksek enerji transferi' eklinde basitletirmilerdir.
vurgulama yapmi ve kurtarma ya da amputasyon için deiik
kriterler oluturmutur. Bu noktada ABD'de en sik kullanilan
sistem EES'dir.
turan sorular artmitir. Robertson'un
sonunda amputasyona gittii için EES'in duyarliliinin kötü
olduunu iddia etmitir. Bonanni ve ark.,
uzuv kurtarmanin denendii 58 hastanin 10 yillik deneyimini
retrospektif olarak deerlendirmilerdir. Deerlendirmeleri,
hasta popülasyonlarinda uzuv kurtarma için tüm 4 skorlama
sisteminin kötü kestirimci deere sahip olduunu göstermitir.
Poole ve ark.,
ekstremitenin kurtarilip kurtarilamayacaini tahmin etmeyi
denemitir. Yumuak doku ve sinir yaralanmasinin iddeti bir-
birleriyle ilikili iken yumuak doku yaralanmasi, kemik yara-
lanmasinin iddeti ile orantili deildi. Ayrica, uzuv kurtarma
ya da amputasyon, çaliilan tek ya da çoklu deikenle tam ola-
rak kestirilemezdi. Bu hastalarda dinamik deiiklikler olua-
bileceinden bu yazarlar ilk aamada uzuv kurtarma ve takibi,
endike olduunda geciktirilmi amputasyon yapmayi öner-
milerdir.
kurtarma ya da amputasyon için kestirimci deildi. Skorlama
sistemlerini kurtarma ya da amputasyon için kesin endikasyon
deil de, dökümantasyon ve klinik karar vermede kilavuz ola-
rak kullanilmasini önermilerdir.
deerlendirmitir. Kurtarmaya kari amputasyonun kestiril-
mesi için belirgin deikenler olsa da fonksiyonel sonucu tah-
min edebilecek skorlama sistemi yoktu. Th
hastalarin fonksiyonel sonucunu tahmin edemeyeceini gös-
termilerdir. Bosse ve ark. (LEAP grubu)
KK, YHS ve Hannover kirik skalasi-97 (HKS-97). Kapsamli
analizler düük skorlarin uzuv kurtarma potansiyeli için öz-
gün olduunu, ancak bu skorlama sistemlerinin düük duyar-
liliinin bunlari amputasyon tahmininde geçerli kilmamitir.
Yazarlar bu skorlama sistemlerini amputasyon eiinde ya da
üstünde iken dikkatli kullanilmalari önermilerdir.
prospektif olarak 87 uzun kemik kirii olgusuna uygulami-
lardir. HKS-98'in ekstremite kurtarma skorlama sistemi olarak
güvenilir olduu sonucuna varmilardir.
ve kemik; yaralanma spektrumu deikendir. Amputasyon,