background image
y>l>ndaki monograf>
147
ayak bile¤i fizis yaralanmalar> ile ilgili
en genifl ilk çal>flma olarak bilinmektedir. Poland çocuklarda
ligamentlerin fizyal kartilajdan daha güçlü oldu¤unu ve erifl-
kinlerde ligament yaralanmas> oluflturan güçlerin çocuklarda
fizis yaralanmas>na neden oldu¤unu belirtmifltir. Ashhurst ve
Bromer
4
literatür gözden geçirmesi ve kendi araflt>rmalar>n>
1922'de yay>nlam>flt>r. Çal>flmalar>nda ayak bile¤i yaralanma-
lar>n> yaralanma mekanizmas>na göre s>n>fland>rm>fllard>r.
Bu s>n>flama eriflkinlerde görülen ayak bile¤i yaralanmalar>n>
çocuklardaki yaralanmalardan ay>rt etmemektedir. Bishop
10
1932'de 300 ayak bile¤i yaralanmas>n> Ashurst ve Bromer'in
sistemine göre s>n>flam>flt>r. Bu k>r>klar>n 33 tanesi fizis yara-
lanmas>d>r ve bu çal>flma ayak bile¤i fizis yaralanmalar>n>n
yaralanma mekanizmas>na göre ilk s>n>flama giriflimidir.
Aitken'in
2
1936'da 21 ayak bile¤i yaralanmas>n> inceledi-
¤i çal>flmas> tedavi sonuçlar>n> belirten ilk çal>flmad>r ve bu
çal>flmada anatomik s>n>flamadan da bahsedilmifltir. Bu seri-
de bir hastada (%5) k>r>k sonras>nda deformite oldu¤u bildi-
rilmesine ra¤men McFarland'>n
120
1932'de daha büyük bir
seride yapt>¤> çal>flmada %40 deformite geliflim oran> bildiril-
mifltir. 1955'te Carthers ve Cranshaw
31
54 fizyal ayak bile¤i
k>r>¤>n> Ashurst ve Bromer'in s>n>flamas>n> de¤ifltirerek ya-
y>nlam>fllard>r. Çal>flmalar>nda büyümeyle iliflkili deformite-
lerin addüksiyon (Salter-Harris tip III ve IV yaralanmalar)
k>r>klar>ndan sonra daha s>k görüldü¤ünü, ancak eksternal
rotasyon, abduksiyon ve plantar fleksiyon k>r>klar> (Salter-
Harris tip II yaralanmalar) sonras>nda s>k görülmedi¤ini be-
lirtmifllerdir. Spiegel ve ark.
175
1978'de 237 ayak bile¤i fizyel
k>r>klar> üzerinde yapt>klar> yeniden gözden geçirmede, Sal-
ter-Harris tip III ve IV yaralanmalar> sonras>nda büyüme bo-
zukluklar>n>n yüksek oldu¤unu görmüfllerdir,
YAKLAfiIM PRENS
Yaralanma Mekanizmas> ve S>n>flama
Ayak bile¤i k>r>klar>n>n s>n>flamalar> iki ana grupta incelenir:
bunlar anatomik
2,134,142,175
ve yaralanma mekanizmas>-
d>r.
4,10,101
Anatomik s>n>flamalar epifiz veya metafizin k>r>k
fragman>n> oluflturan parças>na göre gruplara ay>rl>r. Yara-
lanma mekanizmas>na dayanan s>n>flamalar ise k>r>klar> olufl-
turan kuvvetin yap>s>na ve genellikle kuvvet uyguland>¤>nda
aya¤>n ald>¤> pozisyon göredir. Yaralanma mekanizmas> s>-
n>flamalar>n>n ço¤u yaralanman>n anatomik tipini de kapsar.
Tarif edildi¤inden beri Salter-Harris S>n>fland>rma siste-
mi büyüme pla¤> aç>k olan hastalardaki k>r>klar>n anatomik
özelliklerini tariflemede yayg>n bir biçimde kullan>lmaktad>r.
Bu kolay s>n>fland>rma (fiekil 26-1) h>zl> ile itiflimde etkilidir.
Befl tane kesin kategorisi vard>r ve ço¤u eklem çevresindeki
bölgeler için geçerlidir.
Yaralanma mekanizmas>na dayananan s>n>fland>rmalar>n
baz> faydalar> olabilir. Yaralanma anatomik deformiteyi ve
yaralanmaya yol açan kuvvetleri içerir. Bu kuvvetlerin anla-
fl>lmas> ve yer de¤ifltirmifl parçalar aras>ndaki ilifliye nas>l yol
açt>klar>n>n anlafl>lmas> yer de¤ifltirmifl k>r>¤>n redüksiyonu-
nu kolaylaflt>rabilir. K>r>k anatomisinin üç boyutlu de¤erlen-
dirilmesine izin veren ileri görüntüleme tekniklerini de cerra-
hi planlama ve redüksiyon tekniklerine yard>mc> olur.
Anatomik ve yaralanma mekanizmas>na dayanan s>n>fla-
malar>n her ikisi de uygun tedavinin belirlenmesi için yar-
d>mc> olabilir. Yaralanma mekanizmas>na dayanan s>n>fla-
malar>n (Tablo 26-1) önemli bir yarar> kapal> redüksiyonun
planlanmas> için ipuçlar> verir.
88,89,175
Yani yaralanma meka-
nizmas>n>n tersine çevrilmesi ile k>r>k redükte edilir. Anato-
mik s>n>flamalar> tercih eden cerrahlar ise daha çok deplase
parçalar> direkt olarak tekrar uygun anatomik pozisyonuna
getirmeye çal>fl>rlar. Uygun tedavinin seçiminde hem anato-
mik hem de yaralanma mekanizmas>na dayal> s>n>fland>rma-
lar önemli bilgiler sa¤layabilirler. Büyüme ve deformite aç>-
s>ndan prognozlar her iki s>n>flama tipi ile de belirlenebil-
mektedir.
n>fland>rman>n gözlemciler aras>nda ve içeri-
sinde uyumlulu¤u yüksek olmal>d>r. Thomsen ve ark.
183
Lau-
ge-Hansen (yaralanma mekanizmas>) ve Weber'in (anato-
mik) s>n>flamalar>n>n tekrarlanabilirli¤ini eriflkin ayak bile¤i
k>r>klar>nda incelemifllerdir. Çal>flmaya kat>lan tüm araflt>r-
mac>lara her iki s>n>flama sistemi ile ilgili e¤itim verildikten
sonra 94 k>r>¤> s>n>flamalar> istenmifltir. sadece Weber s>n>flamas>n>n gözlemleyici düzeyde kabul edi-
lebilir oldu¤u görülmüfltür. ber s>n>flamas>nda ve Lauge-Hansen s>n>flamas>n>n ço¤unda
gözlemleyici düzeyde kabul edilebilir oldu¤u belirlenmifltir.
Bu araflt>rmac>lar tüm k>r>k s>n>flama sistemlerinin benim-
senmeden önce gözlemleyici düzeyde kabul edilebilir oldu-
¤unun belirlenmesi gerekti¤i sonucunu ortaya atm>fllard>r.
Benzer tart>flma Burstein
27
editörlü¤ünde etkili bir flekilde ya-
p>lm>flt>r. Vahvanen ve Aalto
185
310 çocuk ayak bile¤i k>r>¤>n-
da Weber, Lauge-Hansen ve Salter-Harris s>n>flamalar> ile
A
LT
E
KSTREM
968
fiEK
Salter-Harris anatomik s>n>flamas>na göre tibia distal epifizi yaralanmalar>.