background image
126
G
ENEL
K
URALAR:
T
EDAV
P
RENSPLER
kezdirler. 2000 yilinda çalima alani popülasyonu 643.702
hastayi kapsamaktaydi. Çalimada alanin içinde tedavi görüp
diarida yaayan hastalar çalimadan çikarilirken, içeride ya-
ayip ilk tedavisini diarda alan hastalar çalimaya dahil edil-
di. Spinal kiriklar diindaki bütün ayaktan ve yatan hastalar
çalimaya dahil edildi. Dier merkezlerdeki gibi Edinburg'taki
kiriklar hem ortopedi hem de beyin cerrahisi tarafindan teda-
vi edilirken, spinal kord yaralanmasi olanlar Edinburg diin-
daki özellemi ulusal bir merkeze nakil edilmekteydi.
Bu çalimada anestezi altinda manipülasyon cerrahi dii
tedavi olarak alinirken; açik cerrahide yapilan zorunlu yumu-
ak doku müdahalesi, tespit kullanilsin ya da kullanilmasin,
cerrahi tedavi olarak alinmitir. kincil prosedürler analiz
edilmemi ve izole çikik, yumuak doku yaralanmalari dik-
kate alinmamitir. Bu çalimada çocuklar 16 ya alti olarak
alinmi ve 16 yainda ve üstündekiler erikin sayilmitir. Bü-
tün hastalarin temel demografik verileri veri tabanina kayit
edilmitir. Kirik yerleri bütün ortopedik cerrahlarin aina
olduu bölgesel belirteçlerle tanimlanmitir. Bütün uzun ke-
mik kiriklarini tanimlamada OTA siniflandirmasi
34
ve sosyo-
kültürel durumu tanimlamada Crastairs ve Morris indeksi
15
kullanilmitir. Sosyo-kültürel düzey ve hastalik ilikisini ince-
lemede bu indeks geni kullanim alani bulmutur.
27,32
Bu ça-
limada sosyo-kültürel düzeyin farkli kiriklarin tedavisinde,
tedavi seçeneklerini etkileyip etkilemedii aratirilmitir. Ki-
riin ciddiyetini ve takip eden cerrahi müdahale kararini ana-
liz etmek için birkaç ölçüm kullanilmitir. Uzun kemiklerin
metafizyel ve intra-artiküler kiriklarinin ciddiyeti için OTA
siniflandirmasi
34
kullanilmitir. OTA tip A kiriklar eklem dii,
tip B kiriklar kismen eklem içi ve tip C kiriklar tamamen ek-
lem içi kiriklardir. Bu siniflandirma proksimal humerus, ön
kol proksimali ve femur proksimal kiriklari için kullanilmaz
ve bu bakimdan kiriin ciddiyeti distal humerus, distal radi-
us, distal femur, proksimal tibia ve distal tibia için tanimlan-
mitir. Son zamanlarda diafizyel kiriklarin ciddiyeti genellikle
tedaviyi belirlemede ana faktörler arasinda yer almamaktadir.
Bu durum özellikle alt ekstremitenin diafizyel kiriklarinda
deplasman, parçalanma ve yumuak doku hasarinin derece-
sinden baimsiz olarak kullanilan intramedüller çivileme için
geçerlidir.
Kirik tedavisinin tipi yaralanma ekli ve çoklu kirik ol-
masina göre de deerlendirilmitir. En sik 7 yaralanma ekli
incelenmi ve cerrahi tedavi ile ilikili olmasi deerlendiril-
mitir. Bunlar motorlu tait kazalari, burkulmalar, dümeler,
merdiven veya rampadan düme, yüksekten düme, saldiri
veya dorudan travma ve spor yaralanmalaridir. Çoklu kiri-
in bulunmasi ile cerrahi tedavi ayrica deerlendirilmitir.
Tablo 6-1'de 2000 yilinda erikin kiriklarinin %67.6'si cer-
rahi dii olarak tedavi edilmitir. Erikin kiriklari içinde ba-
yanlarda %63, erkeklerde %72.8 cerrahi dii tedavi uygulan-
mitir. Alt ekstremite kiriklarinda %81.7 ve üst ekstremite ki-
riklarinda %46.8 oraninda cerrahi dii tedavi seçimi yapilarak
belirgin fark saptanmitir. Ek olarak pelvik kiriklarin %84.3'ü
cerrahi dii tedavi edilmi fakat bunlarin çou yalilarda olu-
an ramus pubis kiriidir.
Cerrahi kirik tedavisi için ya, ekil 6-1'de gösterildii
gibi önemli bir tahmin faktörüdür. Operatif cerrahi tedaviye
ihtiyaç açisindan deerlendirme için erikin verileri, çocuk
verileriyle birletirilmitir. 5 yain altindaki hastalarin sadece
%7.3'ü cerrahi tedavi alirken, 95 ya üstü hastalarin %56.9'u
cerrahi tedavi almitir. 80 ya civari, cerrahi tedavi baskin se-
çim olmaya balarken; 90-94 ya arasi cerrahi tedavi preva-
lansinin en yüksek olduu %67.4 orani görülmütür. Erkek ve
kadinlarin analizi sonucu ekil 6-1'de gösterildii gibi genel
dailima eit oranda cinsiyetler arasi benzer dailim görül-
mütür.
ekil 6-2 A ve B'de üst ve alt ekstremite kiriklarinin yaa
göre dailimi gösterilmitir. Bunlar ekil 6-1'den ve birbir-
lerinden çok farklidir. Üst ekstremitede 5 yain altindaki
hastalarda %9.1 cerrahi tedavi orani varken, 70-75 ya arasi
hastalarda %27.9 oran görülmütür. Yali hastalarda cerrahi
tedavide aamali bir azalma görülmütür. Alt ekstremite de 5
ya altinda cerrahi tedavi uygulanmamiken, 95 ya ve üzeri
hastalarda %95.1 gibi yükselen bir oranda cerrahi tedavi uy-
gulanmitir. 65-70 yalari arasi cerrahi tedavi prevalansi, cer-
rahi dii tedavi prevalansini geçmeye balamitir. ekil 6-2'ye
göre cinsiyet baimli alt ekstremite ve üst ekstremite kirik da-
ilimi hiçbir farklilik göstermemitir.
Kirik tedavisi güncel olarak incelenirken yali hastalarda-
ki tedavi dikkate alinmalidir. Osteoporotik kirik insidansinda
arti
23,48
olmasiyla birlikte, geçmite genç hastalarda olan ki-
riklar da yalilarda görülmeye balamitir.
21
ekil 6-3 A'da 80
ya ve üzeri erikinlerde cerrahi tedavi prevalansi gösterilmi-
tir. Burada görüldüü üzere cerrahi tedavi sikliinin azaldii
93 yaina kadar kademeli bir arti mevcuttur. ekil 6-3 B ve
C'de yüksek ya grubunun üst ve alt ekstremite için cerrahi
tedavi orani gösterilmitir. ekil 6-3 B'de üst ekstremite cer-
rahi tedavisi için 80'li yalarinin bainda olan hastalar için
%25-35 oranda cerrahi tedavi uygulandiini gösterirken, 95
ya ve üzeri hastalarda bu oran %7.4'e dümektedir. Bu durum
TABLO 6-1
Cerrahi Tedavi Edilen Erikin
Hastalarda Cinsiyet ve Bölge
Farklikliklarina Göre Sayilari ve
Prevalanslari
Erikin Kiriklari 5576 1804 32.4
Erkekler 2650
720
27.2
Bayanlar 2926
1084
37.0
Üst Ekstremite
3232
590
18.3
Alt Ekstremite
2255
1200
53.2
Pelvis 89
14
15.7
Toplam
Sayi
%
Cerrahi Tedavi Edilen